Het Meetjesland in het noorden van Oost-VlaanderenThis page in English

Bellem, een Meetjeslands dorp

Aalter Knesselare Hansbeke Landegem Lotenhulle Nevele Merendree Lovendegem Oostwinkel Ronsele Ursel Poeke Poesele Zomergem
Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
Bellem en zijn geburen op een landkaart van 1973

Bellem en zijn geburen op een landkaart van 1973

Het groene dorp Bellem is een relatief jonge stichting.  In 1242 deed de Doornikse bis­schop Walter van Marvis zijn bekende rondgang in het Bulskampveld om de grenzen van de toen bestaande parochies nauwkeuriger af te bakenen.  Daarbij scheidde hij ook de wijken Assert en Meneveld van hun moederparochie Ursel af voor de stichting van een nieuwe parochie, die de naam kreeg van het bijbelse Bethlehem.  Later evolueerde Bethlehem naar Bellem.

De noordkant van Bellem (begrensd door de weg naar Aalter en de Mariahovelaan naar Hansbeke) werd vanuit de wijk Lovenzele in de loop van de 13de eeuw onder impuls van de heer van de Woestijne ontgonnen en tot akkerland herschapen.  De zuidkant daar­entegen omvatte veel heide en vijvers met enkele schaarse stukken akkerland, zoals rond de wijk Kromeke.  In 1640 bestond de Bellemse bodem uit 641 ha zaailand, 31 ha meers, 108 ha bos en 188 ha heide en vijvers.  Vooral in de 18de eeuw werden veel vijvers drooggelegd en bossen aangeplant.

Door het graven van de Brugse Vaart, in de bedding van de Durme (ook Kale genoemd), werd de parochie Bellem in tweeën gesplitst.  Dit had vooral gevolgen tijdens de Tach­tig­jarige Oorlog en de daaropvolgende oorlogen tot 1713.  Het kanaal werd het eerst aan de zuidzijde versterkt door een fortengordel (waarvan het 'Groot Fort Sint-Filips' in Bellem de spil was) tegen de raids van de Hollanders.  Na 1648 kwam de vijand uit het zuiden en deed het kanaal dienst als versterkte barrière tegen de invallen van de Fransen.  Om de beurt werd de noordkant en de zuidkant contributieland dat veel moest betalen om vrij te blijven van rooftochten.

Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
Oude Weverij, Vaart-Noord

Oude Weverij, Vaart-Noord

Bezienswaardigheden

O.-L.-Vrouwkerk
Het oudste gedeelte van de huidige kerk is ongetwijfeld de toren, waarvan het onderste gedeelte wellicht nog uit de 16de eeuw dateert.  Vóór 1847 bestond de kerk slechts uit twee beuken: een middenbeuk en een noordbeuk.  Aan de zuidzijde was er een kapelbeuk van een travee lang aangebouwd.  De beide beuken, die slechts vier traveeën telden, eindigden aan de oostzijde op driezijdige altaarnissen.  Bepaalde delen van de noordelijke muur, nl. de 2de, 3de, 4de en 5de travee (gerekend vanaf de toren) stammen waarschijnlijk uit de 16de eeuw.

In 1847 werd het mini-kerkje voor de eerste maal vergroot.  Men bouwde een nieuwe zuidelijke beuk van vijf traveeën en de noordelijke zijbeuk werd ten westen met een travee verlengd.  De 'westtoren' werd op die manier ingesloten en de kerk kreeg toen haar huidige voorgevel.  Deze verbouwing was het werk van architect 't Kindt.
Jan Baptist De Smedt, pastoor van Bellem vanaf 4 september 1860, vond de kerk echter nog veel te klein.  Na twaalf jaar hard aandringen kreeg de koppige pastoor zijn zin: op 18 maart 1872 begon de aannemer de kerk af te breken tot aan de communiebank.  Het oude hoogkoor, de oude O.-L.Vrouwabsis, de nieuwe Sint-Anna-absis en de sacristie verdwenen onder de slopershamer.  Men bouwde twee nieuwe traveeën, een nieuw hoogkoor en twee nieuwe zij-absissen.  De kerk kreeg een neogotisch kleedje door het aanbrengen van steun­beren en het vervangen van de segmentboogvensters door spitsboogvensters met staf- en maaswerk.

Na het uitbranden van de kerk op 10 september 1944 werd de Gentse architect Bressers als bouwmeester aangesteld.  Hij bracht enkele veranderingen aan het gebouw aan.  De zij-absissen werden weggewerkt en door een vlakke koorafsluiting vervangen en het hoogkoor werd iets verlengd zodat ook de sacristieën een andere vorm kregen.  Stenen kruisribgewelven vervingen de vroegere gepleisterde tongewelven.  Het studiebureau van prof. Rissauw ontwierp een betonnen dakconstructie die in de plaats kwam van de houten spanten.  Aannemer Lippens van Middelkerke voerde tussen 2 mei en 10 september 1950 de restauratie uit.

Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
Hekstijl van hoeve in de Lotenhullestraat

Sierlijke hekstijl van hoeve in de Lotenhullestraat

Duiventorens
Bellem telt nog drie oude duiventorens: één in de dorpskom, één op het erf van het kasteel Mariahove (16de eeuw) en één bij de Spildoornhoeve, aan de Brugse Vaart.

Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
16de-eeuwse duiventoren bij Mariahove

16de-eeuwse duiventoren bij Mariahove

Oud-schepenhuis, Bellemdorpweg 2
Dichtbij de kerk staat het 18de-eeuwse oud-schepenhuis van Bellem.

Geboortehuis van Flor Grammens, Museumstraat 103
In de gevel van het huis is een herdenkingsplaat aangebracht.

Kapel van O.-L.-Vrouw van Zeven Weeën, Lotenhullestraat
Deze fraaie neogotische kapel staat op het kerkhof.  Onder de kapel bevindt zich de grafkelder van de familie le Sergeant d'Hendecourt, die in de 19de eeuw het inmiddels gesloopte Kasteel van Stuivenberge bewoonde.

Niskapel, Stekelbeekstraat 6
In de zijgevel van de voormalige herberg In 't Kruisken bevindt zich een merkwaardige beglaasde niskapel.

Oude hoeven
Oude hofsteden zijn 'Klein Kromeke' en 'Groot Kromeke' (Markettestraat 4 en 6) en de hoeve 'Spildoorn' in het 'Groot Fort Sint-Filips' dat deel uitmaakte van de versterkingen op de zuidkant van de Brugse Vaart.

Luc Stockman

Bron: de uitstekende «Streekgids Meetjesland» gepubliceerd in 1998 door Natuur en Landschap Meetjesland vzw.

Over het Kasteel van Bellem en over de Kraenepoel.

Naar de top van deze blz
Meer foto's
Het MeetjeslandInhoudstafelDoorzoek onze Meetjesland webstek

MijnPlatteland homepage
MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  09-05-2022
Copyright Notice (c) 2024

Aalter
Adegem
Assenede
Balgerhoeke
Bassevelde
Bellem
Belzele
Bentille
Boekhoute
Donk
Doornzele
Eeklo
Ertvelde
Evergem
Hansbeke
Kaprijke
Kerkbrugge-Langerbrugge
Kleit
Kluizen
Knesselare
Landegem
Lembeke
Lotenhulle
Lovendegem
Maldegem
Merendree
Middelburg
Nevele
Oosteeklo
Oostwinkel
Overslag
Poeke
Poesele
Rieme
Ronsele
Sleidinge
St.-Jan-in-Eremo
St.-Kruis-Winkel
St.-Laureins
St.-Margriete
St.-Maria-Aalter
Ursel
Vinderhoute
Vosselare
Waarschoot
Wachtebeke
Waterland-Oudeman
Watervliet
Wippelgem
Zelzate
Zomergem