Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1972, 5de jaargang, nr. 2

Het uurwerk
in de Adegemse kerktoren.

Eén van de parels van het Meetjesland, is ongetwijfeld de kerktoren te Adegem, daterend uit de 12de eeuw, in Romaanse stijl, en geklasseerd als monument.

Ongeveer anderhalve eeuw geleden zag de achtzijdige spits er anders uit, omdat er toen geen torenuurwerk aanwezig was.  De meeste Meetjeslandse kerken moeten sedert het begin van de 19de eeuw er wel een gehad hebben, zoals blijkt uit een verslag van de Adegemse raad van 4 maart 1833 (zie verder).

Nog vóór de verbouwing van de dorpskerk in 1842 is er een torenuurwerk geplaatst.  Ingevolge de betrekkelijk geringe hoogte van de toren moeten er heel wat problemen geweest zijn, bij de beslissing over de plaats voor het aanbrengen van de wijzerplaten.  De toren is circa 28 m. hoog van de voet tot aan de torennaald.  Om het gezichtsveld zo uitgestrekt mogelijk te maken werden de wijzerplaten aangebracht in het dak van de toren.  Hierdoor werd de spits wel enigszins gewijzigd doch esthetisch niet zo erg geschaad.  Er zijn drie wijzerplaten aangebracht, naar de richting, oost, zuid, en noord.  De westzijde heeft geen wijzerplaat.  De reden hiertoe zou geweest zijn, volgens het zeggen van oude dorpsgenoten, de toenmalige nogal gezaghebbende Mr Potvliege, bijgenaamd, «De stoker», die naast zijn bedrijf van geneverstokerij, ook nog een uitgestrekte boerderij bezat, met bijna al de landerijen gelegen op de westzijde van de kerk.

De veldarbeiders en arbeidsters zouden teveel tijd verloren hebben tijdens hun arbeid, met af en toe naar het torenuurwerk te kijken.  Zij moesten maar de tijd kennen aan de stand van de zon, of door mee te tellen als het uur of halfuur sloeg.  Zo konden zij weten wanneer het «schafttijd» was.  De gebouwen van die stokerij staan er nu nog, evenals de grote landgebouwen van de vroegere hoeve, op de hoek van de Staatsbaan en de Dorpsstraat.

De Sint-Adrianuskerk te Adegem, omstreeks 1920. Drukplaat van het Heemk. Genootschap van het Meetjesland.

Op 10 september 1963, tijdens de grote restauratiewerken aan de toren, waren wij in de gelegenheid een van de drie wijzerplaten van nabij te bezichtigen en enkele maten op te nemen, die nu praktisch onmogelijk te meten zijn:
Lengte van de minutenwijzer : 69 cm.
Lengte van de uurwijzer : 52 cm.
Afstand tussen de cijfers 12 cm.
Lengte van de cijfers : 18 cm.
Afmetingen van de wijzerplaat 1,50 m. op 1,56 m.

Het raderwerk bevindt zich op de eerste verdieping van de toren, genaamd «de luidzolder».

Wij hebben dienaangaande dan opgezocht hoelang het toren uurwerk op de Adegemse toren prijkt en wie er feitelijk de promotor toe geweest is.

Omdat het uittreksel van het advies van de gemeenteraadzitting van 4 maart 1833 met betrekking op de beraadslaging van de kerkraad, heemkundig gezien, zo interessant is, geven wij het hier in zijn oorspronkelijke geheelheid weer:

UITTREKSEL uit het register der beraadslagingen van de Gemeenteraad.

Zitting van 4 maart 1833.

Aanwezig: De HH : Deweert Jan, Burgemeester, Neyt Jan-Baptista en Van Vooren, assessoren, Van Queckelberghe Pieter en Willems Petrus, Raadsleden, alsmede Deweert Petrus, secretaris.

Resolutie houdende advies op eene beraedslaeginge van den Fabriekraed, betrekkelijk eene gifte van 600 fr.- door P.L. Welvaert, pastor, tot bekostiginge van eene horlogie op den toren.

___________________

Behoorlijk bijeen geroepen en vergaederd ter gewoone raedkaemer, ten eynde in overweging te nemen eene Resolutie, door den raed der Kerkfabriek dezer gemeente genomen en daeromtrent t' adviseren, opzigtelijk eene gift van zeshonderd francs hun aangeboden door den Zeer Eerweerden Heer Petrus Livinus Welvaert, desservitor alhier, met last van daermede aen te schaffen eene horlogie in den kerktoren dezer gemeente.

Den raed overwegende dat in alle omliggende gemeenten eene horlogie in den toren aenwezig is, zelfs in soortgelijke die geene duizend inwoonders tellen; daer integendeel het getal in der zelver gemeente beloopt tot 3626;

In aenmerking nemende dat het aenwezen van eene horlogie in den kerktoren aen de inwoonders een groot gerief moet bijbrengen bij middel dat men den dag door met den tijd zal bekent zijn voor het aenvangen en eyndigen elks respective bezigheden; en wel namentiijk voor het juyst op tijd aenvangen der Goddelijke diensten.

Overwegende eyndelijk dat het plaetsen van gemelde horlogie met drij cadrans als eene vercieringe der gemeente moet worden beschouwt en eyndelijk dat de aengeboden gif te de strekking heeft tot het verrijken der kerk;

Gelet op het artiekel 50 van het Reglement op het bestier ten platten lande in de provintie Oostvlaenderen.

Is van advies de gedagte resolutie in te willigen en dezelve met een afschrift te vergezellen ter goedkeuring over te maeken van wie het behoort.

Aldus gedelibireert en g'adviseert in zitting voornoemt tot Adeghem en na voorlezing geteekent.

Pierre VAN CLEEMPUT.

Vorig artikel: Inhoud van Jaargang 4

Inhoud van 1972, jaargang 5

Volgend artikel: De verdwenen hofstede Te Walle in Aalter

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024