A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - R - S - T - U - V - W - Y
Andenkens, bidprentjes, doodsbeeldjes
In een artikeltje " Bidprentjes, rouwbrieven en prentkaarten" in « Ons Meetjesland » beweert A.R. dat het gebruik op begrafenissen bidprentjes uit te reiken, begon rond het begin van de 19de Eeuw. Er zou een bidprentje bestaan van 1805.
Uiteraard waren het eerst alleen de begoede burgers die zich zoiets konden veroorloven maar na 1900 kreeg nagenoeg iedereen die aanwezig was in de kerk voor een begrafenis in Vlaanderen een bidprentje mee.
We hebben hier nu meer dan 2300 bidprentjes. Het oudste dat wij u hier nu dank zij Mevr. Maria Simons kunnen tonen is dat van Joanna Maria Francisca Batkin die overleed in Antwerpen op 8 oktober 1820. De familie Batkin was in de 17de en 18de eeuw een vooraanstaande familie in de omgeving van Antwerpen. In Berchem is er nog steeds een Batkinstraat.
Ons tweede oudste bidprentje is dat van Paus Leo XII (Annibal della Genga), ook al met onze beste dank aan Mevr. Simons.
Wilhelmus Leys overleed in 1830 en na het overlijden van zijn "Huisvrouw" in 1845 werd een bidprentje gemaakt voor hen beiden. We veronderstellen dat de naastbestaanden zich er rekenschap van gaven bij haar overlijden dat ze voor hem geen bidprentje hadden laten drukken.
Soms gaf de tekst van het bidprentje een idee waar de doodsoorzaak te zoeken was. "Want, mijne
ingewanden zijn ontsteld geworden zonder eenige rust, de dagen van ellende hebben mij overvallen."
Job. 30. vers 27. En de tekst van het doodsanctje van
Joanna Janssens gaat verder met: "Ik heb ellendige
maanden tot erfdeel bekomen, en zeer moeijelijke nachten heb ik voor mij opgeteld."
Men ging ten offer, eerst de familie van de overledene, men kuste een kruisbeeld of een relikwie die de pastoor na iedere kus met een doekje afveegde, men gaf een muntstukje (of een briefje) in de schaal of het mandje en daarna kreeg men een bidprentje.
Soms bleef nog slechts drie-vierde van de aanwezigen over na de offerande. Sommige priesters stelden daarom de offerande of uitdeling van de bidprentjes uit tot na het "Dies Irae".
Soms werden er twee verschillende bidprentjes uitgereikt: één met een foto van de overledene voor de familie en een goedkoper bidprentje waar de foto vervangen was door een beeltenis van Ons Heer aan zijn kruis of een scene uit zijn leven of van een andere heilige. Een goed voorbeeld is het mooie bidprentje van Raymond Jan Baptist Maria Jozef Standaert dat we in een "Album Religieux" vonden. En hier is zijn tweede bidprentje. Over dat "Album Religieux" meer hier.
 |
| Bidprentje voor de 9 leden van de familie Van Acker. Op 14 october 1944 maakte een voltreffer op de hoeve van Petrus Van Acker in Waterland-Oudeman 32 burgerlijke slachtoffers. |
Soms werden er tijdens de begrafenis nog in allerhaast bidprentjes bijgedrukt. En als er juist niet genoeg waren, gebeurde het wel dat men aan leden van de familie hun bidprentje terugvroeg voor anderen, met de belofte dat ze—die familieleden—later een ander zouden krijgen.
Hieronder twee bidprentjes van dezelfde persoon,
August Noë.
Het ene komt uit een pakje overschot. Het andere heeft allicht in een dagboek of kerkeboek gezeten.
Herlas de eigenaar het nu en dan ? Terloops gezegd: in sommige Vlaamse dialecten gebruikte men het
onovergankelijk werkwoord lezen voor bidden.
En wat is het verhaal achter de volgende twee bidprentjes ?
De tekst is nagenoeg dezelfde op allebei. "... versterkt door de HH. Sacramenten der stervenden" en
op het andere "... versterkt door de Sacramenten der Stervenden". Of vond men "godvruchtig overleden"
van kapitaal belang ? Waarom dan werd het gezet en gedrukt door één drukker en dan herzet en
gedrukt door een andere, allicht een concurrent ? Herinnering voor eventuele jongere lezers:
voor er wordprocessors waren was er meer werk aan drukwerk dan nu; in 1909 en nog een hele tijd daarna
moesten de teksten "gezet" worden met metalen letters. De klant wenst een ander lettertype ?
Fijn, we herzetten de tekst en daarna weer proeflezen natuurlijk.
En ten slotte, wat een verandering bidprentjes ondergingen vooral sinds de jaren '70 : de afbeeldingen van Ons Heer aan zijn kruis werden meer en meer vervangen door een sobere foto van de overledene zelf. En meer en meer wordt daaraan nu een allusie aan de voorliefde of hobby van de overledene toegevoegd: een reisduif, een glas wijn of een foto van een landschap, soms ver van hier. Ook het kruisje werd kleiner. Of het verdween helemaal zoals trouwens ook de melding "gesterkt door het Sacrament der Zieken". En meer en meer is er van een gebed geen sprake meer. Ook de naam veranderde: van doodsbeeldje, dan bidprentje naar aandenken.
Overlijdensberichten (doodsbrieven) waren dikwijls interessanter van genealogisch gezichtspunt. Meestal gaf men daarin een lijst van de familieleden van de dierbare overledene. Die lijst begon dikwijls met "Dit melden u" en het gebeurde wel meer dat ook overleden ooms of neven (vanuit de Hemel dan) deelnamen aan het melden van het droeve nieuws.
Misschien brengen we hier vroeg of laat ook nog een selectie overlijdensberichten.
Er zijn heel wat websites met bidprentjes en rouwberichten. Hier vindt u er enkele van.
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - R - S - T - U - V - W - Y
Zoek hier iemand op in onze selectie aandenkens !
Meest recente bijwerking : 09 October 2021