Oorsprong, betekenis en schrijfwijze
van de naam Ryckaert
door Maurice Ryckaert
Het is niet steeds gemakkelijk om de oorsprong en de betekenis van een familienaam te achterhalen en te identificeren, vooral in Vlaanderen, dat zo vaak door de legers van verschillende mogendheden overmeesterd en bezet werd, wiens taal ongetwijfeld veel invloed zal gehad hebben op de oorsprong en de schrijfwijze van onze familienamen.
Voor de oorspronkelijke betekenis van de familienaam RYCKAERT bestaat er meer dan één valabele verklaring. De meesten houden het op de overgang van een doopnaam op een familienaam. Dr Lindemans, de eminente familiekundige, zegt dat de familienaam RYCKAERT ongetwijfeld voort komt van een voornaam die oorspronkelijk "RYK-WARD" werd geschreven. Deze spelling vertoonde duidelijk een "w", die later, onder Franse invloed, spoedig veranderde in "qu", die de schrijfwijze van de naam veranderde van RYKWARD of RICWARD in RYCUARD en later tot RYCQUAERT en RYCKAERT evolueerde. Onze taal bevat trouwens tal van familienamen waarvan de qu in kw veranderde.
De germaanse naam "Rykward" betekende "beschermer" of "bewaarder" van de rijksbezittingen, een ambtenaar dus die de staatsgelden moest beheren en beschermen; een schatbewaarder.
De betekenis van de naam "RYKWARD" is duidelijk te onderscheiden van "RYK-HARD", dat normaal "RYCKAARD" gaf in de betekenis dan van "gegoed persoon", die later ook wel de negatieve betekenis kreeg van "gieregaard" of "vrek".
De schrijfwijze van de familienaam RYCKAERT heeft, vanaf zijn verschijning in de 13de eeuw, tot op het einde van de 18de eeuw, wanneer hij, mdash; een paar mislezingen niet te na gesproken mdash;, zijn definitieve vorm had gekregen, wel enkele varianten gehad. Deze verschillende schrijfwijzen kunnen wij moeilijk tijdsgebonden noemen, omdat zij eerder het gevolg waren van onoplettendheid, onwetendheid, slordigheid, onverschilligheid of zelfs van de eigenzinnige fantazie van de persoon die hem neerschreef. Sommigen hielden zich klemvast aan een bepaalde schrijfwijze, zoals J.F. Keldermans, pastoor van Eeklo en landsdeken van 1678 tot 1714, die altijd de schrijfwijze "rycquaert" gebruikte.
Uit het archief lichtten wij de volgende schrijfwijzen; Ryquaerd in 1399 te Eeklo en Ricart in hetzelfde jaar te Ursel. Verder noteerden wij Ricquaert in 1470 en Ryguaert in 1530 te Sint-Laureins. In de 16de en 17de eeuw lopen de verschillende schrijfwijzen kriskras dooreen. Wij lezen: ricaert, ricart, ricaert, ricquaert, rycquaert, rijckaert, rycaert, ryckquaert, rickquaert. Vanaf de 18de eeuw komen alleen nog de schrijfwijzen RYCKAERT en RIJCKAERT voor.
Zelfs lange tijd, nadat de naam Ryckaert als familienaam volledig zijn burgerrecht had verworven, komt hij nog hier en daar als doopnaam voor; Cornelius Van Parys, filius Ryckaerts, Ryckaert Braeckman, Rycqart Vander Steene, Ryckaert De Vos, Ryckaert Vervaene, Ryckaert De Craene, Rycquaerd De Cockere.
Ook in de toponiemen als bos- en veldnamen, komt de naam Ryckaert voor, waar hij vaak de oorspronkelijke eigenaar aanwijst, zoals: Rycquaerts busch, Rycquaerts acker, Ruckewaerts brug, Rycquaert leen, Ryquaert hofstede, Ryckaerts veldeken, Ryckaerts meerselken, Ryckaerts walleken enz.
Op de dag van vandaag komt de naam alleen nog in twee manieren voor, met een IJ of met een Y. Ook daar worden door onoplettendheden nog veel missingen in begaan, want het komt niet zelden voor dat leden van éénzelfde gezin, de twee schrijfwijzen gebruiken en zelfs aldus in het rijksregister staan ingeschreven.
Een of meer Vlaamse takken van de gezinnen Ryckaert, die op het einde van de 16de eeuw uit de polderstreek naar Holland emigreerden omwille van hun godsdienstige overtuiging, zagen al spoedig hun naam van Ryckaert of Rijckaert tot Rijkaart veranderen, die nadien tot op heden nooit meer varieerde. Een markant geval is dat van Cornelius Ryckaert, die rond 1600 van uit de omgeving van Antwerpen naar Nederland uitweek en wiens kleinzoon Cornelius Jacob in 1648 te Wilsum reeds als Rijkaart stond geboekt en wiens nakomelingen tot op heden steeds laatstgenoemde familienaam hebben gedragen.
Het is duidelijk gebleken, dat de schrijfwijze van de familienaam Ryckaert, sterk de invloed heeft ondergaan van de streek waar de gezinnen woonden, maar vooral van de gezindheid of het taaleigen van de scribent. Zo zagen we reeds dat de Eeklose pastoor Keldermans, die geboortig was van Brussel en zeker aldaar onder Franse invloed was opgegroeid, dit duidelijk liet merken aan de orthografie van de familienamen die hij tussen 1678 en 1714 te Eeklo noteerde en altijd Rycauaert voor Rijckaert en Blancquaert voor Blanckaert schreef.
Volgende blz:
De familie en haar maatschappelijke situatie
Onze Ryckaert welkomblz
Inhoudstafel -
Zoek-bladzijde
U heeft een aanvulling, een commentaar, een foto of een verbetering ?
Neem dan aub contact op met ons !
Copyright Notice
Meest recente bijwerking : 14/08/2022