LANDBOUWVERZAMELING «DE MARQUETTE» WACHTEBEKE

VERGETEN LANDBOUWALAAM

Pierre de Meyer

I. INLEIDING

Zesenveertig jaar geleden, op 20 oktober 1920, werd de Rijkslandbouwhogeschool plechtig geopend. Het doel van de eerste studenten die 4 jaar later deze nieuwe hogeschool verlieten, zal wellicht geweest zijn: door vriendschappelijke samenwerking het landbouwleven een nieuwe bloei te geven. Zij slaagden hierin. Ossespannen werden vervangen door krachtige trekkers. De binoot vloog op de houtstapel en moderne ploegen keerden in enkele uren de velden om.

Vijfenveertig jaar later worden nog steeds nieuwe landbouwingenieurs gevormd. Zij kennen zeer goed de werktuigen die hun voorgangers gebouwd hebben en die nu overal verspreid zijn. De vraag die zij zich nu stellen is: hoe deze werktuigen nog verbeteren, nog meer renderend maken? Als zij 's avonds over een cursus landbouwmachines gebogen zitten kunnen zij wel enkele bijvragen bedromen. Wat bestond er vóór deze machines? Wat deed de boer, wanneer er geen aardappelrooiers bestonden? Hoe bewerkte men het vlas in de middeleeuwen?

Deze vragen heb ik mij ook gesteld. Ze lieten mij zelfs niet meer met rust. Op een dag, dat ik voor de zoveelste maal een oud landbouwwerktuig had zien vernietigen, besloot ik deze oude getuigen van het landelijk leven van de dood te sparen. Ik trok er op uit, op zoek naar die oude relieken. Weldra vond ik er, in een bouwvallig hok of midden in een houtstapel. Ik bracht ze naar huis. Mijn verzameling groeide, aanvankelijk zeer traag, nadien in een steeds sneller tempo. Ik bestudeerde de voorwerpen en werkte er soms mede.

Ook de eerste nieuwsgierigen kwamen de verzameling bekijken.

Wat mij bij deze bezoeken het meest opviel, was dat niet alleen de stadsbewoners en medestudenten, maar ook de jongere landbouwers die voorwerpen niet kennen.

De naam zegt hun gewoonlijk iets, maar dat is dan ook alles.

Daarom vond ik het wel nuttig, dat wij allen even kennis maken met dat vergeten landbouwalaam. De beschrijving van een voorwerp geschiedt gewoonlijk in twee fasen. Eerst duidt men aan de periode en de streek waartoe het behoort, vervolgens doel, bouw en werking ervan. Ik heb daar nog een derde punt aan toegevoegd (en dit vooral voor hen die minder vertrouwd zijn met de landbouw), namelijk de plaats die de bewerking (waartoe het voorwerp dient) inneemt in het landbouwwerk. Ik ben niet van zins in deze enkele bladzijden zeer wetenschappelijke en ingewikkelde beschouwingen te voeren. Ik zal niet spreken over details die het voorwerp kenschetsen voor de streek waartoe het behoort, noch over de talrijke volkse en plaatselijke benamingen die het draagt. Voorwerpen die maar voor enkele teelten in aanmerking komen, worden evenmin besproken.

Ik wil dus alleen maar de meest gebruikte, en vooral die van de vorige eeuw, op een zo eenvoudig mogelijke wijze voorstellen, zodanig dat dit werkje maar een inleiding of eerste kennismaking wordt met landbouwwerktuigen die door de geschiedenis heen aan onze landbouwers een grote dienst hebben bewezen.

Samen trekken we naar een landelijk dorp. We maken eerst kennis met het landbouwalaam dat op het veld zijn plaats heeft. Vervolgens stappen wij een hoeve binnen en snuffelen in alle gebouwen. Op onze terugtocht maken we dan kennis met enkele ambachten die niet los te maken zijn van het landelijk leven. Tenslotte beschrijven we kort ons landbouwmuseum.

Lees verder: II. De Landbouwwerktuigen

Ons voorwoord

De Inhoudstafel

Het Meetjesland
Tijdschrift «Ons Meetjesland»