Het Meetjesland in het noorden van Oost-Vlaanderen
Hansbeke, een Meetjeslands dorp
 
|
Uit een landkaart van 1973
Naam: voor de naamsverklaring gaan we uit van de vorm 'hamsebeke' (1237) met de betekenis 'de beek naar of bij Hamme'. Hamme is een wijk in het noorden van de gemeente, palend aan de Brugse Vaart.
 Sint-Petrus- en Pauluskerk |
Ontstaan van de parochie Hansbeke
Symon, bisschop van Noyon-Doornik, vernoemde de naam Ansbeke voor het eerst in een
oorkonde van 7 maart 1145. Volgens die oorkonde schonk hij de kerk van
Nevele met het altaar van Hansbeke aan Goswijn,
abt van de premonstratenzerabdij van Drongen. Ongeveer een eeuw
later, in september 1242, bakende Walter de Marvis, bisschop van Doornik, te paard
een westelijk en een noordelijk grenspunt van de parochie af.
Kerk
Een schets van de oude kerk van Hansbeke uit 1615 komt voor op de topografische
kaart van de Gentse cartograaf J. Horenbault. Op de kaart van 1700 door Joos De
Deken getekend, herkent men een oost-west georiënteerd gebouw. Men onderscheidt
een hoofdbeuk met vierkante vieringtoren en een laterale zuidbeuk met
dwarse aanbouw onder lessenaarsdak. Toen een
stormwind op 2 april 1780 een breed gat sloeg in het dak bleek de kerk onherstelbaar
geworden. De afbraakwerken aan de oude kerk zijn vermoedelijk in het
voorjaar van 1790 begonnen. Op 13 oktober 1793 werd de nieuwe kerk ingewijd door
pastoor-deken Jan Van Baeten uit Deinze.
De huidige Sint-Petrus- en Pauluskerk ligt aan een bestraat pleintje, het
voormalige kerkhof. Na de vernieling van 19 oktober 1918 werd de toren in
1922-23 wederopgebouwd en de gevelopstanden aangepast en verfraaid in
neo-Vlaamse renaissancestijl naar een ontwerp van V. Vaerwyck. De plattegrond
van de pseudo-basilicale kerk toont een driebeukig schip met ten westen een
koor, geflankeerd door een berging en een sacristie. Het classicistische
interieur werd in de jaren 1970 witgeschilderd. De marmeren vloer is van 1859 en
de zestien glasramen van 1890 tot 1910 werden geschonken door graaf B. de
Bousies-Borluut. Het hoofdaltaar van ca. 1790 is van hout en marmer, de marmeren
zijaltaren werden in 1859 geschonken. De eiken communiebank is vermoedelijk
afkomstig van de abdij van Drongen en is gedateerd 1732.
Pastorie, Hansbekedorp 13
De huidige, onbewoonde, geklasseerde, maar vervallen pastorie werd omstreeks 1847
gebouwd met behoud van een gedeelte van de 18de-eeuwse woning. Reeds in het
begin van de 17de eeuw stond op dezelfde plaats een voornaam pastoorshuis in een
fraaie tuin, gebouwd omstreeks 1625.
Klooster, Hansbekedorp 30
In het hongerjaar 1846 bouwde Jan Baptist van de Woestijne, kasteelheer in
Hansbeke, twee klasgebouwen en een kloosterpand, waarvan het bestuur aan de
zusters franciscanessen van het Crombeen van Gent toevertrouwd werd. Het
alliantiewapen van de familie van de Woestijne - de Calonne de Courtebonne
bevindt zich boven de inkomdeur van het nonnenhuis. Het jaartal
1848 verwijst naar de eerste steenlegging van het achterliggende godshuis, dat
in 1852 opengesteld werd voor Hansbeekse oudjes, zieken en gebrekkigen.
In de zomer van 1988 verlieten de zusters franciscanessen het klooster dat
sedertdien als parochiaal centrum gebruikt wordt.
Oud-gemeentehuis, tegenover de kerk, Hansbekedorp 24
Het 18de-eeuwse schepenhuis van de heerlijkheid Hansbeke werd in 1775 opgericht
door Joseph van de Woestijne, heer van Hansbeke. Het huidige huis met twee
bouwlagen werd in de vorige eeuw opgetrokken met behoud van een oude woonkern.
De verhoging van de middelste travee met een brede dakkapel dateert van na 1905.
De niet-authentieke jaartalcartouche met jaartal 1765, verwijzend naar
het 'vermeende' bouwjaar van de 18de-eeuwse herberg, werd tijdens deze
verbouwingswerken geplaatst.
Philomenakapel
Lourdeskapel, Hansbekedorp 51
De neoclassicistische kapel, bij de ingang van de gemeentelijke begraafplaats, werd in
1878 gebouwd door Frans Gisleen Borluut, kasteelheer en burgemeester van Hansbeke.
Ze is toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekte-Ontvangenis. Ten zuiden van de
bidplaats stond op een kleine heuvel de aloude dorpsmolen die na jaren van aftakeling
in 1914 gesloopt werd.
Philomenakapel, Hansbekedorp 92
De neoclassicistische Philomenakapel met absidiale uitbouw aan de altaarzijde, aan de
voorzijde versierd met een driehoekig fronton op twee ronde zuilen, werd
vermoedelijk in 1848 gebouwd. De bouwheer was Jan Baptist van de Woestijne
d'Hansbeke, kasteelheer en burgemeester van Hansbeke. In 1849 kwam de kerk in
het bezit van een relikwie van de heilige Philomena. Op de parochie werd in 1853
een confrerie van Sint-Philomena ingesteld.
Oud-schepenhuis, bij het kasteelgoed, Vaartstraat 2
In 1569 werd dit huis 'herberghe thove' genoemd. Ze was het schepenhuis of
'wethuijs' van de heerlijkheid Hansbeke. Doorgaans vonden de zittingen van de
wet hier plaats. Ze lag tegenover de ingangspoort van het hof van de heer van
Hansbeke. Op het pleintje voor het wethuis stond de schandpaal.
In 1995 werd ze op het plein voor de kerk opgericht. In 1575 bezat de
herberg ook een brouwerij. Sedert de 19de eeuw kreeg ze de naam 'Het Oud
Gemeentehuis'. Enkele jaren stond het huis leeg; sedert eind 1996 is er het
restaurant «'t Oud Gemeentehuis» gevestigd.
Het Goyken of Selles kasteel, Voordestraat 7
Het kasteel, in een park met vijver en wandelpaden, op de zuidzijde van de
Voordestraat, dateert uit de 18de eeuw. Dit buitengoed behoorde in 1816 toe
aan Eugeen Albert Dujardin - Marie Josepha De Vos. Hun enige dochter M. Joanna
huwde met Charles De Seille, burgemeester van Hansbeke van 1819 tot 1831. In
Hansbeke spreekt men van Selles kasteel naar de naam van de toenmalige bewoner,
soms ook van het klein kasteeltje in vergelijking met het grotere kasteel aan
de Warandestraat.
Kasteel de Bousies-Borluut, Warandestraat 9
Het huidige kasteel werd omstreeks 1790 gebouwd door Jan Baptist van de Woestijne.
Door huwelijk kwam het in 1887 in handen van graaf de Bousies, later de Bousies-Borluut.
In 1985 werd het gedeeltelijk door brand vernield. Nu is het wederopgebouwd met een
verdieping minder. Dit classicistisch kasteel is gelegen in een uitgestrekt park met
vijver, vermoedelijk aangelegd in het begin van de 20ste eeuw.
De monumentale ingang heeft een ijzeren afsluiting met hek tussen twee gecementeerde
pijlers met vaasbekroning. Aan de achterzijde leidt een mooie lindedreef vanaf
een ijzeren hek aan de omwalling naar de Melkerijstraat.
Bron: de uitstekende «Streekgids Meetjesland» gepubliceerd in 1998 door Natuur en Landschap Meetjesland vzw.
In het 48ste jaarboek van de Appeltjes van het Meetjesland verscheen in 1997 een heel interessant artikel van Albert Martens onder de titel "Bouwkundig Patrimonium te Hansbeke" met 10 mooie pentekeningen van Robert Leenknecht (pp. 201-210). U kan dat boek hier inzien.
En hier staat een wandeling van 10 km in Hansbeke uitgestippeld, met een woord uitleg over de voornaamste bezienswaardigheden. Een uitgave van het Gemeentebestuur van Nevele
Meer foto's
Het Meetjesland
— Inhoudstafel
— Doorzoek onze Meetjesland webstek
MijnPlatteLand.com
Meest recente bijwerking : 12-05-2022
Copyright Notice (c) 2024