Een artikel van de Heer Jacques Van Hoorebeke, gepubliceerd in 1963
MALDEGEM
MET een oppervlakte van 6.273 ha is Maldegem de meest uitgestrekte gemeente van de provincie Oost-Vlaanderen. Bij het begin van de XIXe eeuw telde deze gemeente 4.261 zielen, nu meer dan 14.000. Maldegem heeft een belangrijke rol gespeeld in de middeleeuwse geschiedenis.
 
|
Een overblijfsel van de oude Abdij van Papingloo. (Foto Lamont).
In de oorkonden van die tijd komt de naam van de gemeente onder verschillende vormen voor: Maldiengem (1122), Maldingem (1145), Malinnenhem(1170), Maldeghem(1l83), Maldenghem(1189), Maldenghien (1276), Maudenghien (1290), Maudenghem (1295), om later Maldeghem te worden en te blijven tot vorige eeuw.
De naam zou voortkomen van "mallus" een verheven plaats, waar het volk vergaderde om "over openbare aangelegenheden te beraadslagen en van dingen te pleiten".
Maldegem is verdeeld in volgende wijken: Centrum, Akkers, Rookalseide, Stroobrugge (vroeger Scroepoex), Moerhuize, Broeckhuize, Kleine Warme en Warmestraat, Kattenhoek, Eelvelde, Kleit, Papingloo, Doorn, Groot Burkel, Klein Burkel, Bogaerde, Vossenhol, Kroone, Veldhoek, Donck, Eibey, Vake, Zoetendaele en Noortem.
Eén van de oudstbekende wijken, is Vake die reeds in 839 vermeld werd onder de Latijnse naam "Facum", Kleit, vermoedelijk zo geheten naar de kleiachtige bodem van die streek. Eveneens zeer oud zijn de Kleine Warme en de Warmestraat.
De Potter en Broeckaert, die meer dan 200 bladzijden van hun "Geschiedenis van de Gemeenten der Provincie Oost-Vlaanderen" aan Maldegem wijden, beweren dat een gedeelte van de bodem dezer gemeente vroeger, ongetwijfeld, door de zee overspoeld was. Daarvan getuigen niet alleen de vele zeeschelpen, de hoornen en de twee tanden van een mastodont, die uit de grond gedolven werden, maar ook de samenstelling van de bodem.
Langzamerhand werden de gronden ontgonnen en beploegd. Uitgestrekte landerijen waren het bezit geworden van de St.-Baafsabdij te Gent, die er de proosdij van Papingloo stichtte, waarvan er nu nog overblijfselen bewaard zijn gebleven, o.m. een gedeelte van de oude boerderij, op de wijk Kleit.
Maldegem telt verscheidene waterlopen, waarvan de meest bekende de Eede is. Vernoemenswaardig is ook de Lieve, die sedert 1251 — tijdstip waarop deze vaart door de Gentenaren werd gegraven — door de gemeente loopt; in 1848, werd het kanaaltje vervangen door de Vaart van Zelzate naar Heist.
De geschiedenis van de gemeente, die nauw verbonden is met de geschiedenis van de Heerlijkheid van Maldegem, en meer speciaal met die van haar meesters, is zeer rijk.
De heerlijkheid van Maldegem was één van de meest aanzienlijke van het oud Graafschap Vlaanderen. De eerste Heer waarvan de geschiedschrijvers ons de naam hebben overgebracht, was Salomon van Maldegem, die de dood vond tijdens de eerste kruisvaart in 1096.
"Onder al de Heren van Maldegem, om hunne ridderlijke gevoelens, zowel als hunne dapperheid en algemeen bekende vorstentrouw in de geschiedenis vermaard gebleven", schrijven de Potter en Broeckaert, "schittert echter geen enkele met zulken zuiveren, ongewonen glans als Philip III, bijgenaamd, de getrouwe". "Hij was", zegt een schrijver, "één van de moedigste krijgslieden van zijn tijd, en zijne trouwhartigheid, onder meer ten opzichte van Gewijde van Dampierre, evenaarde zijn moed".
Toen Filip met de bevolking van Maldegem tegen Karel de Valois trok, in 1299, werd de helft van zijn manschappen gedood. Het kasteel en gans het dorp, de kerk inbegrepen, werden totaal vernield.
Ongeveer honderd jaar later, onder de heerschappij van Filip V, werd Maldegem tot tweemaal toe door de Gentenaars in de as gelegd.
Filip V van Maldegem vervulde een zeer voorname rol in de geschiedenis van Vlaanderen, onder Lodewijk van Male, en bewees grote diensten aan deze vorst, die hem tot "Ruwaard van Vlaanderen" benoemde.
Andere Heren van Maldegem bekleedden een niet minder belangrijke plaaats in de geschiedenis van ons land. Eén onder hen werd abt van de St.-Baafsabdij.
Bij het begin van de XVe eeuw kwam de Heerlijkheid van Maldegem in de handen van het Huis van Halewijn, "één der oudste en edelste van Vlaanderen". Jacob van Halewijn was raadsheer en kamerling van Keizer Karel.
De Maldegemnaren hebben ook tegen de Engelsen gevochten in 1436. Een jaar later werden zij overvallen door de Sluizenaars die de rijke landbouwers gevangen namen en ze duur lieten afkopen. Kort nadien, werd de gemeente opnieuw geplunderd door de Gentenaars, die acht gevangenen, te Gent, onthoofden. In 1488, werd Maldegem door de Duitsers overvallen.
Op 20 mei 1640, kwam Hendrik van Nassau met zes regimenten voetvolk en enkele eskadrons ruiterij naar Maldegem. Er werd gevochten aan de Lieve, waar de Hollanders het onderspit moesten delven en op de vlucht sloegen.
Tot tweemaal toe werden nadien nog de velden geroofd en de boeren gestroopt door de troepen van de prins van Oranje, die later zouden terugkeren en daar hun winterkwartier opslaan.
In maart 1675, werd de gemeente door de Fransen in vuur en vlam gezet.
Vernoemen wij nog de strijd tegen de Oostenrijkers in 1790, en de inval der Fransen, vier jaar later.
|
De romaanse toren van de Ste.-Barbarakerk. (Foto Lamont).
Het Kasteel, waar de Heren van Maldegem verbleven, droeg de naam van het "Hof te Reezinge", en was terzelfdertijd de zetel der Heerlijkheid en die van de Vierschaar.
Het bestond reeds ten tijde van Robrecht de Fries, in de XIe eeuw.
Hoewel dit kasteel, in de middeleeuwen, herhaalde malen bestormd, geplunderd en vernield werd, herrees het telkens opnieuw uit zijn puinen op.
De wallen van het oud kasteel bestaan thans nog rond het nieuw kasteel "Resinge", dat bewoond wordt door de huidige burgemeester van de gemeente, dhr. Antoine Rotsaert de Hertaing.
Aan de ingang van dit slot staan twee zeer oude lindebomen: zij dagtekenen van de jaren 1300 !
Van de bewogen geschiedenis van de gemeente blijft ten slotte zeer weinig over. Wij hebben reeds gesproken van de overblijfselen van de abdij van Papingloo, langs de Nieuwe Baan van Maldegem naar Aalter.
Zeer oud is ook langs de baan van Maldegem naar Knokke, het komplex van vier hofsteden, die eertijds deel uitmaakten van de abdij van Zoetendaele, gesticht in 1215, maar waarvan slechts weinig meer bewaard wordt.
Maldegem bezat ook een begijnhof. Het is helaas helemaal verdwenen !
Toch geniet de gemeente, als toeristisch centrum heel wat belangstelling, en dit vooral vanwege haar uitgestrekte rozen- en plantenvelden. Men kan ze gedeeltelijk bewonderen vanaf de grote baan naar de kust: honderden hektaren rozenvelden, bos- en sierplantenkwekerijen die wereldberoemd zijn geworden. Onlangs werden zij nog bezocht door deskundigen in ons land bijeengekomen voor een kongres. Onder hen bevonden zich o.m. Russen, Amerikanen, Japanners en Chinezen.
Tijdens het seizoen, d.i. van juni tot oktober, kunnen de bloemenvelden bezocht worden. De bezoekers worden door hostessen verwelkomd en rondgeleid. De koninklijke familie komt er regelmatig.
De roos van Maldegem is ook buiten onze grenzen bekend. Daartoe heeft vooral de verhroedering tussen Maldegem en de welbekende rozenbadstad Antibes, aan de Azurenkust, bijgedragen.
De verbroederingsakte werd plechtig afgesloten tussen dhr. Antoine Rotsaert de Hertaing, burgemeester van Maldegem en dhr. Delmas, burgemeester van Antibes, en was aanleiding tot tal van uitwisselingen en manifestaties in beide gemeenten.
Ten behoeve van de wandelaars bezit Maldegem nog ongerept natuurschoon, helaas niet altijd toegankelijk voor iedereen.
Men telt er voornamelijk drie streken die bebost zijn; vooreerst, de heerlijke bossen rond Groot Burkel, op de grens van Maldegem, Knesselare, Ursel. Men treft daar een terrein aan van minstens 600 hektaren sparren, eiken, verschillende soorten populieren, enz..., die het eigendom zijn van de familie Lippens.
Op de wijk Prinsenveld, tussen Maldegem en Ursel zijn er eveneens honderden ha bossen, maar die gedeeltelijk ingepalmd werden — vooral aan de kant van Ursel — door een militair vliegveld.
Voorbij de wijk Kleit, in de omgeving van Papingloo, aan de linker zijde van de nieuwe en uitstekende baan van Maldegem naar Aalter zijn er eveneens dennenbossen, maar dan minder belangrijk.
Merkwaardig is op een ander plan de romaanse kerktoren van Sinte Barbara in het centrum van de gemeente Maldegem.
Vierhoekig aan zijn basis, boven de kruisbeuk, heeft hij een ontzaglijke breedte, en is aan de hoeken van schoormuren voorzien. De tweede verdieping van de toren is achtkantig en in grote steen gebouwd. De zeer korte, met schaliën gedekte spits, heeft dezelfde vorm. Gedeelten van de toren dateren van de XIIe eeuw.
Niet ver van de kerk, is het Ste-Annapark gelegen. Het is een gemeentelijk domein, 7 ha groot met een kasteel, en aan de zijkanten een speelplein voor kinderen. Er komt ook een sportterrein. Het park zelf is zeer schoon. Tussen de eeuwenoude bomen bevindt zich een prachtige eik geplant ten tijde van Keizer Karel en die uiterst goed bewaard is gebleven.
|
Een prachtig aangelegde bloementuin. (Foto Lamont).
Vernoemen wij tenslotte nog het heiligdom gewijd aan 0. L.-Vrouw van Lourdes op de wijk Kleit; een toeristisch pad ingericht door de V.T.B., dwars door de gemeente heen over een parcours van 10 km, en het stenen standbeeld, ongeveer twee jaar geleden, opgericht ter nagedachtenis van de Vlaamse schrijfster Mevrouw Courtmans.
Een ander monument is tenslotte dat op de wijk Burkel, ter ere van het Ruitersregiment der Gidsen, dat daar de laatste charge van zijn geschiedenis heeft beleefd, nl. in oktober 1918.
Gelegen aan een kruispunt van steeds meer belangrijk wordende banen, — Gent-Kust, Brussel-Knokke, en Antwerpen-Kust, — heeft Maldegem, op toeristisch gebied ongetwijfeld een niet onbelangrijke rol te vervullen.
Jacques VAN HOOREBEKE
Uit: Toerisme in OOST-VLAANDEREN, Tweemaandelijks Tijdschrift uitgegeven door de v.z.w. Federatie voor Toerisme in Oost-Vlaanderen, 12e jaargang Nr. 3 - mei-juni 1963
Over Maldegem
Het Meetjesland
— Inhoudstafel
— Doorzoek onze Meetjesland webstek
MijnPlatteLand.com
Meest recente bijwerking : 09-05-2022
Copyright Notice (c) 2024