Het Meetjesland in het noorden van Oost-Vlaanderen
Merendree
 
|
Uit een landkaart van 1973
Naam: tot op heden konden taalkundigen geen verantwoorde verklaring vinden voor de naam Merendree. Misschien is het een Oudgermaanse waternaam. De oudste schriftelijke vermelding 'Merendra' dateert van 722 toen Wendelfridus zijn goederen schonk aan de St.-Pietersabdij in Gent.
Geschiedenis
De oudste archeologische vondsten in Merendree dateren van 15.000-10.000 jaar
geleden (laat- of epi-Paleolithicum) en werden op de Molenkouter gevonden.
Artefacten uit het Mesolithicum (spitsen, schrabbers, micro-klingen) werden zowat
overal langs de Kale aangetroffen. Een fragment van een gepolijste bijl en
een pijlpunt wijzen op activiteiten tijdens het Neolithicum. Enkele grafheuvels
op de Melderenkouter en aan de Dosweg duiden op menselijke aanwezigheid in de
Bronstijd. Uit de IJzertijd werden vondsten gedaan op de Molenkouter en de
Melderenkouter. In het najaar 1995 werden op de Molenkouter ten oosten van de
huidige dorpskern een Romeinse aarden weg, voorraadkuilen, afvalkuilen,
paalgaten en aardewerk blootgelegd.
Deze vondsten wijzen erop dat Merendree, gelegen aan de oever van de Kale mag worden
beschouwd als een handels- en artisanaal centrum met centraliserende en distributieve
functie voor het omliggende gebied. Het belang dat deze nederzetting kende in
de Romeinse tijd leidde tot de vroeg-middeleeuwse ontwikkeling van het dorp
Merendree. Bij de opgravingen in 1995 werden ook scherven gevonden, die in een
Germaanse en/of Merovingische traditie thuishoren.
Hierbij dient ook te worden vermeld dat de kerk van Merendree gewijd is aan de
Merovingische koningin Radegundis. Zij leefde in de eerste helft van
de 6de eeuw en kreeg in België slechts drie kerken toegewijd, twee in Wallonië en één
in Vlaanderen, in Merendree. Daaruit vermoedt men een Merovingische oorsprong
van het gebedshuis.
De oudste Vlaamse martelaar Gerulfus stamde uit een oudheerlijk Merendrees
geslacht en werd in 748 in de basilica (kerk) van Merendree begraven.
De heerlijkheid Merendree
Sedert 1319 waren de heerlijkheden
Vinderhoute en Merendree afhankelijk
van dezelfde heer. Deze dubbele heerlijkheid met één baljuw bleef gerechtelijk
en bestuurlijk gescheiden. In Merendree hield men vierschaar met de
baljuw of zijn plaatsvervanger de meier en zeven schepenen. Twee waren van
Landegem, twee van
Hansbeke en drie van Merendree zelf
afkomstig. De meier van Merendree woonde in 'Meierswal', de latere pastorie
'Gerolfswal'.
Herdopers of anabaptisten
Vanuit Brugge en Gent heeft het doperdom zich in het Land van
Nevele verspreid.
Merendree, gelegen halfweg tussen Brugge en Gent, werd heel vlug een geliefde
pleisterplaats van dopers. Reeds in 1542 moesten de eerste
Merendreenaren hun geloofsovertuiging met de dood bekopen. De dopers weken
uit naar het Noorden, o.m. naar Aardenburg, maar tot in de tweede helft van de 17de
eeuw woonden in Merendree nog hervormden. De huidige wijknaam Dopershoek
herinnert aan de plaats waar deze herdopers hebben gewoond, ver buiten de dorpskern
en uit het bereik van de katholieke geestelijkheid.
Bezienswaardigheden
Sint-Radgundiskerk
De oudste delen van de huidige kerk klimmen op tot de eerste helft van de 12de
eeuw en werden gedeeltelijk op oude funderingen gebouwd. Het huidige koor,
transept met vieringtoren en bijgebouwen zijn Romaans; het schip met beide
zijbeuken zijn neogotisch van stijl. In de 16de eeuw werd de benedenkerk
grotendeels gesloopt. De zijbeuken werden wederopgebouwd in baksteen en
afgedekt met één zadeldak. In 1881-82 en 1893 werd de kerk grondig
gerestaureerd.
Het eiken koorgestoelte in renaissancestijl dateert uit het midden van de 17de
eeuw. De 18de-eeuwse communiebank van mahonie en smeedijzer is in Lodewijk
XV-stijl. De kansel is van 1698 en de marmeren doopvont van de 18de eeuw.
De 14de-eeuwse grafkelder van de heilige Gerulfus bevindt zich tegen de linker
kruisingspijler en is afgedekt met een glasplaat. Tegen de buitengevels hangen
enkele 18de- en 19de-eeuwse grafstenen.
Pastorie 'Gerolfswal', Hammeken 13
De pastorie werd omstreeks 1764 gebouwd op de plaats van de 'Meierswal'. Ze
ligt binnen een dubbele circulaire omwalling, werd in de 19de eeuw aangepast en
recent volledig gerestaureerd. De pastorie heeft een heel belangrijke rol
vervuld in het leven van priester-dichter Baziel De Craene, die er vanaf 1939
tot aan zijn dood in 1956 zijn Vlaamse Poëziedagen organiseerde. Honderden
poëzieminnaars trokken jaren na elkaar naar Gerolfswal om er in het lommer van
de reuze catalpa te luisteren naar poëzie en muziek.
Rood kasteeltje en kapel van O.-L.-Vrouw, Broekstraat 13-14
Dit omwald domein is al te zien op de kaart van G. De Deken van 1749. In de
19de eeuw was de voormalige omwalde hoeve het buitengoed van de Gentse architect
Louis Minard. Aan de straatkant bouwde hij een neogotisch arduinen kapelletje,
gedateerd "XVI Mey MDCCCLX" en met opschriften "Toegewijd aen O.L.V.
door L. Minard en M van Hoorebeke ter gelegenheid van hun Jubelfeest van vijf-en
twintig jaren huwelijk 16 mey 1860".
Kasteel Velde, Gerolfsweg 4
In een park met vijver en deels bewaarde omwalling ligt het kasteel Velde. Over
dit kasteel is nog weinig historisch onderzoek verricht. Het zou opklimmen tot
de 16de eeuw, brandde af en werd in 1746 weer opgebouwd. Dit fraai kasteel met
roze geschilderde voorgevel werd begin 20ste eeuw naar de toenmalige bewoner ook
'Kasteel Mechelynck' genoemd.
Kasteel Kervyn de Meerendré
Kasteel ter Wallen, Veldestraat 21-23
Dit eenvoudig omwald kasteeltje, gelegen aan de oever van de Kale rechtover het
kasteel Kervyn de Meerendré, werd waarschijnlijk omstreeks 1800
wederopgebouwd. In 1962 werd het door de huidige eigenaar grondig gerestaureerd.
Kasteel Kervyn de Meerendré, Veldestraat 48
Dit neoclassicistische kasteel ligt in een mooi omwald park naar Engels model. Het
werd eind 17de eeuw gebouwd op de plaats van "een behuysde stede en brouwerije"
(verdwenen in 1680-85). Het kasteel was tot in de jaren 1980 eigendom van de familie
Kervyn de Meerendré. Nadien stond het fraaie gebouw enkele jaren te vervallen tot de
huidige eigenaar het in het begin van de jaren 1990 op een voortreffelijke manier liet
restaureren.
Kasteel van Melderen, Veldestraat 148
Dit gebouw werd in 1900 opgetrokken op de plaats van een ouder kasteeltje. Het
heeft twee bouwlagen onder een leien schilddak en is bekleed met geglazuurde
baksteen. In 1982 werd aan de voor- en achtergevel een driehoekig fronton
aangebracht.
Bron: de uitstekende «Streekgids Meetjesland» gepubliceerd in 1998 door Natuur en Landschap Meetjesland vzw.
Meer foto's
Het Meetjesland
— Inhoudstafel
— Doorzoek onze Meetjesland webstek
MijnPlatteLand.com
Meest recente bijwerking : 22-04-2021
Copyright Notice (c) 2024