De familie Van Damme afkomstig van Kaprijke in het Meetjesland

III a Joannes van Damme

fs Anthonius & Marie Hariens

° Kaprijke 1 september 1636
x Kaprijke 22 april 1659 Marca Pauwels
† Kaprijke 9 november 1665.

Joannes werd gedoopt te Kaprijke op 1 september 1636. Hij huwde te Kaprijke op 22 april 1659 met Marca Pauwels. (De pastoor schrijft in zijn huwelijksacte: MERCINA, maar verder komen we ze steeds tegen als Marca of de vleivorm.) De huwelijksgetuigen waren Daniel van Damme en Guillielmus de Boes, de schoonbroer van de bruidegom.

Marca Pauwels, in de omgang ook wel Markijnken genoemd, dochter van Joos en van Fransijnken Kerfs uit Eeklo (8), was reeds weduwe van Michiel Daris fs Michiel, afkomstig van Neerpelt, bij wie ze reeds drie kinderen had, Françoise (geboren 16/5/1654), Elisabeth (geboren 5 februari 1656) en Michael (geboren Kaprijke 13/7/1658).

Dat de familie Van Damme voor het huwelijk van Joannes met Marca, het reeds goed deed met de familie Daris (hun buren) wordt bewezen door het meterschap van Joannes' moeder over Michiels derde kind, nl. Michiel, dat echter binnen het eerste levensjaar overleed.

Markijnken Pauwels beviel te Kaprijke op 28 februari 1661 van een zoon, Anthonius van Damme, doch ze overleed 2 dagen later in het kraambed. Anthonius werd wegens stervensgevaar eerst thuis gedoopt en pas 's anderendaags naar de kerk gebracht en door zijn peter Gabriel Pauwels en zijn meter en grootmoeder Marie Hariens boven de doopvont gehouden.

Jan van Damme en Markijnken Pauwels woonden op een hoveken met schuur, groot 180 roeden, gelegen te Kaprijke op het Plein ten oosten van zijn moeders eigendom. Het was aangekocht door Michiel Daris zaliger, doch Markijnken had het vruchtgebruik.

Tijdens zijn huwelijk met Markijnken heeft Jan eigendommen gelegen te Eeklo in de Waai en op de Zandvleuge verkocht, die afkomstig waren van zijn echtgenote. Ook te Neerpelt gelegen land afkomstig van Markijnkens eerste man, Michiel Daris, werd verkocht, deels om de twee wezen Daris uit de schulden te halen maar anderzijds ook om de eigen textielwinkel te Kaprijke verder uit bouwen. In de staat van Goed van Markijnken Pauwels kunnen we lezen wat er in 1661 in de winkel in stock was, nl.:
" 13 ellen vellijnck blauw ende root, 6 paer causen, 5 paer pijen ende vellijnck causen, 6 paer vrauwen mauwen, 3 paer kindermauwen, 12 kindermutsen, eenen blauwen vrauwenrock met 2 kinderrocxkens, drij blauwe kinderrocxkens, 6 kinderlijven, een kindercleetselken, 3 lijfrocken, 3 kinderkerelkens, 3 kinderrocxkens, 3 paer kindercauskens, wat rossette ende krijpe, 2 snapkens wullen laken, een deel snapkens vellijnck ende kersije, een hendeken root laecken, een hendeken grau laecken, een snapken blauwe laecken, een snapken Inghels carnaet, een hendeken blauw laecken en een snapken grau laecken" (9).

Er was ook zilverwerk in huis, nl. "den selveren hanck ofte sleutelriem, een selveren schuijte, 2 gaude ringhen ende 2 selveren mesnachten", die 10 p. 3 s. gr. geprezen werden.

De Armendis van Kaprijke stond voor 5 p. 8 s. 6 gr. in krijt wegens levering van klederen aan arme mensen. Ook een tiental private personen moesten nog schulden afbetalen.

Op hun beurt waren er leveranciers die nog op geld wachtten. Dit waren o.a. Pieter vander Binckt, laeckesnijder tot Ghendt op de Vrimdachtmaert, Adriaan Vermast tot Eecloo, over leverijnghe van vellijnck, Guilliame Versluijs tot Ardenburch over leverijnghe van laecken en een niet met naam genoemde "laeckensnijder in de Lange Munte" te Gent.

Op 14 juni 1661 reeds hertrouwde Joannes te Kaprijke met Petronella Wauters, dochter van Jacobus en Marguerite Staes (Kapr. 347 blz. 193). Weer was Guillielmus de Boes getuige, dit keer samen met Simon Boxtael.

Joannes van Damme is overleden te Kaprijke op 9 november 1665 en begraven met een plechtige dienst ("sepultus cum sacro solemni").

Bij het opstellen van zijn Staat van Goed in het begin van het jaar 1666 waren zijn zoon Anthonius uit zijn eerste huwelijk en zijn dochter Margaretha uit zijn tweede huwelijk reeds overleden en bleef zijn weduwe-in-verwachting heel alleen over.

Guillielmus de Boes, Joannes' schoonbroer, en na diens overlijden in 1672 Lieven van Damme, en Jacobus Wauters, Petronella's vader, werden aangesteld als voogden van "… de apparente weeze daer van de houderigghe jegenwoordich is bevrucht…"

Wat zijn financiële toestand betreft weten we dat Joannes van zijn ouders had geërfd:
- 1/6 part van de hofstede met schuren en stallen "daer wijlent Anthonius van Damme den overledens vader ghestorfven is."
- 1/6 van het huis staande ten westen van voornoemde hofstede.
- 1/6 van het hof in de Grote Voorstraat (de Berken).
- 1/8 van de 8 gemet land "geleghen in de nieuwe dijckagie", dus in de St.-Lievenspolder te St. Margriete (10).

Tijdens zijn tweede huwelijk was Joannes op het Plein te Kaprijke blijven wonen. Hij had ten andere zijn woning "metten achterhuijse ende schuere, mitsgaders den bogaert daerop staende" gekocht met geld dat hij geleend had van zijn stiefvader.

Jan beboerde het land dat hij geërfd had in de Berken en te St.Margriete, doch hij leefde hoofdzakelijk van zijn textielwinkel "soo van lijnen als wullen" - en van het kleermaken. Zo had hij bijvoorbeeld toen zijn eerste vrouw stierf nog een koe, een kalf, twee varkens en wat pluimvee, doch op het overlijden hield hij enkel nog wat ganzen op zijn hof. Zijn schuur was toen zelfs reeds verhuurd aan een buurman.

Petronella Wauters is overleden te Kaprijke op 4 april 1668 aan de gevolgen van de pest, epidemie die Kaprijke vanaf half oktober 1667 gedurende ongeveer zes maanden lang teisterde. Haar Staat van Goed (RAG-Kapr. 347/245) werd pas opgemaakt op 24/1/1673.

Kinderen:

ex A — Markijnken Pauwels

Anthonius, geboren te Kaprijke, 28 februari 1661.
† voor 30 april 1661.

ex B — Petronella Wauters

Margareta, geboren te Kaprijke, op 29 maart 1664.
† voor 1666.
Joannes Livinus (posthuum), geboren te Kaprijke, op 10 april 1666, dus 5 maanden na het overlijden van zijn vader.
Op 16/2/1680 wordt door de voogden Jacques Wauters en Lieven van Damme een rekening gepresenteerd (RAG-Kapr. 462-1680). Daarin vinden we dat men enige zilveren juwelen van 's wezen moeder heeft verkocht ten voordele van de wees. Bij het overlijden van 's wezen grootmoeder materneel (Mayken Hariens) zijn enige gronden aan hem gekomen.

De grootvader materneel, tevens voogd Jacques Wauters mag ze verder gebruiken "in recompense van dat de selven daer vooren de selve weese is gevende den cost ende dranck midtsgaders is cledende ende redende, voorts hauden schole ga en ende die tonderhouden sieck ende gesont soo dat tsedert deselve successie voor haudenisse ende tcoopen van cleeren voor deselve weese niet voor uytgeef en sal worden ghebracht, gelyck oock over de pachten van tselve lant alhier ten respecte voorseyt geenen ontfanck en can worden gemaeckt…"

Dezelfde voogden doen een nieuwe afrekening op 8/8/1682. Naast de pachtinkomsten van een huisje op de markt en van land en dijk in St.-Margriete noteren we als uitgaven vooral herstellingswerken aan dat huisje, dijk- en watergeschoten en schoolgeld (o.m. aan een zekere "Mr. Pieter Van Damme" zes maand) (en o.m. te Gent), alsook een kleinigheid als "spelgelt". Die herstellingen zorgen ervoor dat de rekening uiteindelijk negatief is. Voorts laat Jacques Wauters ook verstaan dat hij meer onkosten krijgt dan dat hij voordeel heeft met het gratis pachten van de gronden afkomstig van de wezen grootmoeder paterneel. (RAG Kapr. 463-1682)

Op 14/2/1685 doen de voogden een aanvraag om swezen huis dat hij geërfd heeft "huys met varkenskot en de backeet met den hooven" (er is ook sprake van de boorden en den toogh - wat zou wijzen op een herberg of winkel - dat blijkt echter niet uit de staat van goed!) te verkopen daar het herstellen van het huis jaarlijks meer kost dan de pachtopbrengst (niets nieuws onder de zon!) en daar de wees ook enige leningen geërfd heeft, die moeten worden afgelost. De toelating komt er en op 8/5 van dat jaar wordt het huis verkocht aan de pachter Heyndrick Vanderstadt voor 150 ponden gr.

Voorts is de wees nu "besteet" aan mre Mattheus Zeghers, meester chirurgyn (10 bis) "omme te leeren de churisie voor den tijt van dry jaeren, voor de somme van 24 p. gr. daervan tleste iaer compt te verschijnen december 1685. (voor beide RAG-Kapr. 282 blz 216R tem 219R). Deze Mattheus Zeghers heeft op 3/2/1670 van deze Jan een hofstedeke kunnen kopen op de Markt (RAG Kapr 281 blz 300)

Wij weten uit de staat van goed van Petronella's ouders, die beiden te Kaprijke in februari 1672 overleden, dat die Mre. Mattheus Zeghers gehuwd was met een zuster van Petronella, nl. Janneken. Zo begrijpen we ook veel gemakkelijker het (gunstig) lot van dat wezekind (RAG - Kapr 347 blz 193 en vlg.)

Een derde rekening wordt opgesteld op 26/3/1686 aan de schepenen Cornelis Doppegieters en Jooris Claeys; de wees is "geassisteerd" door Mr. Mattheeus Seghers, en vanaf deze datum vinden we ook alle onkosten en inkomsten samen gebundeld. Er waren geen pachtinkomsten van het land in St. Margriete tengevolge van overstromingen en herbedijking in 1683. Als uitgaven lezen we schoolgeld in Meulestede, speelgeld, kousen, klederen, schoenen (samen 7p. 18 sch) en "aan Mr Mattheus Seghers, cherurgien deser stede op rekenijn van de taefelcosten ende exercisie van het ampt van Chirugie bij den voorn. weese tsijnen huyse occuperende…": 16 p.gr. De totaalafrekening is medeondertekend door de 20-jarige wees ! (RAG - 465-1686)

Na het overlijden van zijn grootvader Jacques Wauters werden de goederen niet onmiddellijk verkaveld aangezien men van Joannes niets meer vernomen had. Bij het opmaken van de staat van goed van zijn vroeg kinderloos overleden nicht Jacoba Zeghers, dochter van zijn oom Mattheus in 1696 (RAG Kaprijke 357 blz 63v) werd in de marge een passage ingelast waarbij men besloot het deel van Joannes te verdelen onder de andere erfgenamen aangezien Joannes “… eenighe jaeren emmers ontrent acht a negen jaeren vuytlandts geweest sijnde ende geene de minste tijdijnge van hem becommen hebbende…” Wat er verder met dit kind gebeurd is, hebben wij ook (nog) niet kunnen achterhalen.

Onze Van Damme Welkom-blz
Inhoudstafel — Overzicht
Doorzoek onze Van Damme website !

Meer stambomen