Het Meetjesland in het noorden van Oost-Vlaanderen

Boekhoute, een Meetjeslands dorp

Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan.

Boekhoute en zijn geburen op een landkaart van 1973

Uit een landkaart van 1973

Naam: 1128 'Bocholt'; 1140 'Bochouto'; 1220 'Buokholte'; 1260 'Bochout'. Het is een boom- of bostoponiem, en betekent beukenbos.

Geschiedenis

Het dorpscentrum van Boekhoute is gelegen op een natuurlijke hoogte van ongeveer 5 m boven Oostends Peil. De oorsprong ervan gaat wellicht terug tot de vroege Middeleeuwen. Het is de hoofdplaats van het gelijknamige Ambacht Boekhoute, waartoe ook Bassevelde en Oosteeklo behoorden. Kerkelijk behoorde Boekhoute in de late Middeleeuwen tot het bisdom Utrecht. Overstromingen hebben in het noordelijk gedeelte van het Ambacht Boekhoute hun sporen nagelaten. De hoge vloed van 1375 en vooral die van 16 november 1377 (St.-Elisabethsvloed) hebben hier verwoestend huisgehouden. Nadien werd de Landdijk of Graafjansdijk aangelegd vanaf Bentille (Kaprijke) over Boekhoute richting Terneuzen.
Evenals in Assenede werd het Ambacht Boekhoute in 1664 door de staatsgrens verdeeld in een noordelijk en een zuidelijk deel. Het noordelijk deel behoorde vanaf dan tot de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Boekhoute bezat sedert oudsher een open verbinding met de zee. De Vliet in de Laureinepolder is hier een overblijfsel van.
De haven heeft in de loop der tijden verschillende locaties gekend. Sedert de grensscheiding van 1664 lag ze op Nederlands grondgebied (aan het Olmendijkje), ca. 2,5 km ten noordoosten van het centrum.
Na het afsluiten van de Braakman (1952), gelegen ten westen van Terneuzen, behoorde de Boekhoutse haven, die voornamelijk bekend was om zijn mossels en garnalen, voorgoed tot het verleden. Ondanks dit gemis varen er momenteel nog een aantal vissersschepen onder Boekhoutse vlag. Hun thuishavens zijn nu Breskens (Nl.) en Terneuzen (Nl.). De hedendaagse vissers zijn voornamelijk gespecialiseerd in de garnalenvangst. Als herinnering aan het vissersverleden worden elk jaar tijdens het 2de weekend van september de 'garnaalfeesten' georganiseerd.

Heilig Kruiskerk
Deze kerk werd in neoromaanse stijl gebouwd in 1866-1868. Architect ervan is E. De Perre-Montigny. Ook het interieur is grotendeels uit dezelfde periode, uitgezonderd de communiebank en de kerkmeestersbank (18de-eeuws). Een kruisweg, geschilderd door Frans Anseele uit Gent, dateert van 1871. De toren werd in september 1944 opgeblazen door de Duitsers en in 1951 volledig vernieuwd.

Gemeentehuis
Het gemeentehuis werd gebouwd in 1906. Het heeft een lijstgevel, bestaande uit twee bouwlagen, ontworpen door architect Fr. Van Wassenhove. De ramen van de benedenverdieping zijn segmentboogvormig, die op de bovenverdieping rondboogvormig. Gekleurde bakstenen verlevendigen de gevel. Het linkerdeel deed aanvankelijk dienst als gemeentehuis, en het rechter gedeelte als onderwijzerswoning. Boven de linkse dubbele deur is een arduinen plaat aangebracht met het opschrift "stadhuis" en het aloude wapen van het Ambacht Boekhoute. Het herinnert aan de vroegere stedelijke rechten van Boekhoute.

Toegangshek van 'Ter Leyen'

Kasteel Ter Leyen
Dit kasteel is gelegen achter de kerk. Reeds in 1410 was er sprake van het Goed ter Leyen. Het behoorde toen toe aan een zekere Jan Sloeven uit Gent. Aanvankelijk zal het een herenhoeve geweest zijn.
Vanaf 1580 wordt pas over het 'kasteelhof' gesproken. In 1774 werd het openbaar verkocht voor ruim 530 pond. In 1933 werd het kasteel gerestaureerd door de bekende Gentse architect Valentin Vaerwijck, en kreeg het zijn huidig uitzicht. Het is voorzien van 2 hoektorens en flankeertorentjes.
Sinds 11 januari 1977 is het kasteel en zijn omgeving als monument geklasseerd.

Vissersschip BOU-8
Het vissersschip BOU-8, gelegen op het voormalige kerkhof, is een monument dat herinnert aan het vissersverleden van Boekhoute. Dit schip (type lemmerhengst) en het Visserijmuseum vormen dé toeristische attractie van dit polderdorp.

De BOU-8, band met het verleden

Een bronzen buste van Prudens Van Hyfte herinnert aan een gekend musicus, die ter plaatse geboren en gestorven is.

Het oudste huis in het centrum is gelegen Boekhoutedorp nr. 1 en dateert van 1655 (jaartal boven de deur). Het diende oorspronkelijk als landhuis voor het Ambacht Boekhoute.

Polders en kanalen
Ten westen, noorden en oosten van Boekhoute strekken zich de Sint-Jorispolder (1466-1467), de Laureinspolder (1503), de Kapellepolder (1400-1401) en de Sint-Janspolder (1519-1520) uit. Alleen de Kapellepolder valt volledig binnen het grondgebied van Boekhoute, de andere slechts gedeeltelijk.
In de Laureinspolder ontspringt het Leopoldskanaal. Dit afwateringskanaal werd medio vorige eeuw [kort na 1854] gegraven, als direct gevolg van de Belgische onafhankelijkheidsstrijd, waardoor de Nederlanders alle bestaande uitwateringssluizen op hun grondgebied afsloten. Het mondt samen met het Schipdonkkanaal in Heist uit in de Noordzee.

Het Isabellagemaal aan de Havenstraat werd gebouwd in 1987. Het pompt tijdens de zomermaanden het water uit de Oost-Vlaamse polders naar de Braakmankreek op Nederlands grondgebied.

Luc Devleesschauwer

Bron: de uitstekende «Streekgids Meetjesland» gepubliceerd in 1998 door Natuur en Landschap Meetjesland vzw.

We zijn Mevr. Raymond Van Driessen, née Maria Buysse (° Boekhoute 13/9/1924 - + Ertvelde 23/10/2019) heel dankbaar voor twee foto-albums die we mochten digitalizeren en publiceren:
foto's van mensen van Boekhoute en omgeving.
U vindt die albums hier en hier.
Hier enige oudere foto's van Boekhoute, ook al met dank aan Mevr. Raymond Van Driessen.
en ten slotte iets meer over de vissershavens van Boekhoute.

Meer foto's
Het Meetjesland — Inhoudstafel — Doorzoek onze Meetjesland webstek

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking : 09-05-2022
Copyright Notice (c) 2024