Het Meetjesland in het noorden van Oost-Vlaanderen

Middelburg, een Meetjeslands dorp

Middelburg en zijn geburen op een landkaart van 1973

Uit een landkaart van 1973

Een drietal kilometer ten noorden van Maldegem ligt Middelburg, een dorp met 600 inwoners op de grens met Aardenburg-Sluis.

Geschiedenis

In 1433 kwam het pachtgoed 'Hof te Middelburg in Vlaanderen', eigendom van de abdij van Middelburg in Walcheren, in het bezit van Pieter Bladelin, gefortuneerd rentmeester van de grote hertog Filips de Goede. In 1444 verenigde hij zijn bezittingen met dit goed en met een deel van de heerlijkheid Heille tot een nieuwe heerlijkheid, 'de heerlijkheid van Middelburg in Vlaanderen'.
Hij bouwde er een burcht (1448), een kerk (1452), een hospitaal, een omwalling, die hij later door het Middelburgs Vaardeken (1456) verbond met de Lieve, muren en poorten (1464). Middelburg werd een welvarend stadje, dat de Dinantse koperslagers, die in 1466 hun stad na de verwoesting door Filips de Goede ontvluchtten, gastvrij ontving. De heerlijkheid bezat de drie graden van rechtspraak, een baljuw en een schepenbank. Van Middelburg hingen 283 achterlenen af, verspreid over heel Kust-Vlaanderen.

Bladelin stierf kinderloos in 1472, vier jaar later stierf zijn echtgenote Margaretha Van de Vagheviere. Guillaume Hugonet, kanselier van Bourgondië, verwierf Middelburg. Onder Willem Hugonet II kende de stad haar hoogste bloei. Kasteel en stad leden in 1488 grote schade in de strijd tegen Maximiliaan van Oostenrijk. De verheffing tot graafschap in 1617 met Philips de Merode als de eerste graaf, kon de verdere teloorgang niet beletten. In 1796 werd Middelburg een gewone gemeente, het hield uit zijn groots verleden vooral een rijk gestoffeerde kerk over.

Bezienswaardigheden

Kasteelsite, Kasteelstraat
Het stratenplan geeft nog op perfecte wijze het tracé van het middeleeuwse stadje weer. Schaarse resten van vroegere wallen zijn nog aan te wijzen, de aanleg van een verkaveling zal echter weldra de laatste sporen van de kasteelomwalling doen verdwijnen.

Schandpaal

Schandpaal, Pieter Bladelinplein
Op een gerenoveerd pleintje tegenover de vroegere gemeenteschool werd in 1983 de oude schandpaal van het stadje - die in losse stukken was teruggevonden in de tuin van de pastorie - heropgericht. Het onderste deel is uit de 15de eeuw; het bovenste werd in 1776 geplaatst door Elisabeth Vilain van Gent. De bekronende leeuw is niet origineel.

Sint-Pieter en Pauluskerk
De kerk is de getuige van een tegelijk rijk én somber verleden. Ze werd tussen 1452 en 1458 gebouwd en in 1460 ingewijd. In 1470 werd ze collegiale met een kapittel van kanunniken, dat bleef bestaan tot 1796. Oorspronkelijk was het een éénbeukige kerk. Tijdens de godsdiensttroebelen in 1581 werd ze zwaar beschadigd. In 1604 werden de acht altaren tot drie herleid. In 1648 werd het een driebeukige kerk onder één zadeldak. Aan de verbouwing van 1889-1893 ontleent de kerk tenslotte haar huidige uitzicht. Zij kreeg dan ook een bijna compleet nieuw meubilair: gotiek en neogotiek zijn in de kerk tot een homogeen geheel verbonden. Naast het neogotische hoofdaltaar met gepolychromeerd altaarstuk bevindt zich links het graf van Pieter Bladelin, met de wapens van Bladelin en zijn vrouw Margaretha van de Vagheviere en van Middelburg en Heile. Achter het graf van Bladelin bevond zich ooit de bidkapel van de stichter.

Interieur
Ondanks enorme beschadiging in 1944 konden nog heel wat kunstwerken gerestaureerd worden: de rijk gesculpteerde barokke biechtstoel uit 1676 met beelden van Sint-Petrus en Sint-Paulus, de neogotische zijaltaren van rond de eeuwwisseling, toegewijd aan O.-L.-Vrouw en de H. Hubertus, de predikstoel, een elegant meubel in Lodewijk XV-stijl uit de 18de eeuw, met op de kuip nieuwtestamentische verhalen, een communiebank uit de 18de eeuw...
De kerkschat omvat een zilveren kruisvormige reliekhouder uit de 18de eeuw waarin een relikwie van het H. Kruis bewaard wordt, die Pieter Bladelin in 1458 kon bemachtigen, een stralenmonstrans uit 1647 en fraaie koorgewaden.

Bladelin-retabel
Dit retabel is het opvallendste kunstwerk in de kerk. Het is een kopie door Jan Ricx (1603) van het oorspronkelijke Bladelinretabel (1460), dat berust in het 'Museen Preusischer Kulturbesitz' te Berlijn, en dat toegeschreven wordt aan Rogier van der Weyden. Dat op het schilderij het kasteel van Middelburg zou te zien zijn is weinig aannemelijk. Tegenover de kopie hangt een foto op ware grootte van de oorspronkelijke 'Bladelintriptiek' van van der Weyden.

Andere belangrijke schilderijen:
'De Kruisdraging', een kopie naar Pieter Brueghel De Jonge.
'De Schenking van het Scapulier aan Simon Stock'. Op dit werk figureren naast zes kanunniken van Middelburg ook de paus, bisschop de Baillencourt en de plaatselijke baljuw Lambrechts.
'De Werken van Barmhartigheid' uit het atelier Francken, begin 17de eeuw,
'De Aanbidding der herders', geschilderd naar Rubens.

Kanunnik J.O. Andries (1796 -1886), die zoveel voor de streek deed, heeft zijn graf aan de zuidkant van de kerk.

Walter Notteboom

Bron: de uitstekende «Streekgids Meetjesland» gepubliceerd in 1998 door Natuur en Landschap Meetjesland vzw.

In 1836 werd Constant Duvillers pastoor van Middelburg. Hij was een wijze Vlaamsgezinde dichter en auteur. Hij was gelukkig in Middelburg, te gelukkig voor zijn bisschop die liever Frans sprak. En die onze pastoor verplaatste naar het kleine (en arme) Woubrechtegem. Daar gaf hij zijn "Almanak van het Meetjesland" uit. Lees hier meer over E.H. Duvillers in een brochuurtje door F. Van Es dat gepubliceerd werd in 1949.

Meer foto's
Het Meetjesland — Inhoudstafel — Doorzoek onze Meetjesland webstek

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking : 09-05-2022
Copyright Notice (c) 2024