Het Meetjesland in het noorden van Oost-VlaanderenThis page in English

Kluizen, een Meetjeslands dorp

Historische schets

Kluizen was een zandachtige en woeste heidestreek, gelegen in de uiterst zuidelijke uithoek van het Ambacht Assenede en door 'De Lange Beek' gescheiden van het St.-Baafsdomein in Evergem.  Deze plek werd tussen 1115 en 1119 door de graaf van Vlaanderen, Boudewijn VII, geschonken aan de abdij van Ename.  De abdij moest er een kerk en een kluis voor de monniken bouwen.  De monniken leidden de ontginning van de 12 kolonistenhoeven, later bekend als het ontginningsgoed De Twaalf Hofsteden.

Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
Een oud huis

Een oud huis

In 1122 gaf de bisschop van Utrecht de toelating om er een kapel te bouwen.  Kluizen ontstond dus als een echt ontginningsdorp.  Vanaf 1559 behoorden Ertvelde en Kluizen tot het bisdom Gent.

Belangrijk in de ontginningsfase van het oostelijk gebied zijn de 133 bunder 'woestine' in Kluizen en Ertvelde, die Wouter van der Averien in 1227 kreeg van gravin Johanna en haar echtgenoot Fernand, de latere heerlijkheid van Averije.  Samen met de Twaalf Hofsteden vormde Averije het voornaamste rechtsgebied van het oude Ertvelde en Kluizen.

Het hele gebied van de twee gemeenten bestond, tot ongeveer 100 jaar geleden, nog uit twee scherp afgetekende landschappen.  Westelijk lag de vallei van de Burggravenstroom, een moerassig waterrijk gebied met bestendige zorg voor afwatering.  Noordelijk en oostelijk daarvan bevond zich het hoger gelegen heidegebeid van Rieme en Tervenen.  Nog tot in de 18de eeuw huisden hier wolven en vossen en werd het zand van de Riemse heide aan de zandschippers verpacht.

In Kluizen ontwikkelde de dorpskern zich rond de kerk.  In Ertvelde gebeurde dit in de omgeving van de Antwerpse heerweg en de Burggravenstroom.  Nabij de monding van de Burggravenstroom ontstond de nog bestaande Lindenlaan (nu een geklasseerd landschap), die in 1846 aangeplant werd.

Bezienswaardigheden

Kluizen
Langs de Langebeke bouwde de abdij van Ename in 1120 een O.-L.-Vrouwkapel, waarrond de parochie Kluizen zou groeien.  De parochiekerk van O.-L.-Vrouw Geboorte is een classicistische driebeukige hallenkerk.  In 1722 werd het koor vergroot en in 1768 werd de westertoren verbouwd.  In het midden van de 19de eeuw verbouwde architect Minard het gebouw.  Het interieur werd dan ook helemaal vernieuwd.  Bezienswaardig is het schilderij 'Tenhemel­opneming van Maria', door Nikolaas de Riemaecker, alias Roose.

Waterspaarbekken, zuidwestelijk van Kluizen
Het drinkwaterproductiecentrum van Kluizen, dat de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening in opdracht van het Vlaams Gewest heeft gebouwd werd in 1974 officieel in gebruik genomen.  Het productiecentrum omvatte toen een spaarbekken met een inhoud van 6,4 miljoen kubieke meter er een behan­delings­station met een productie­capaciteit van 20.000 kubieke meter drinkwater per dag.  In 1996 werd een tweede spaarbekken in gebruik genomen, waardoor de totale opslag­capaciteit voor opper­vlakte­water steeg tot 11,4 miljoen kubieke meter, meteen het grootste ruwwater­reservoir in Vlaanderen.  De productie­capaciteit van het behande­lings­station kon hierdoor verhoogd worden tot 40.000 kubieke meter drinkwater per dag.

Het oppervlaktewater wordt momenteel [1998] aangevoerd vanuit vier stroomgebieden: het stroomgebied van de Burggravenstroom, het stroomgebied van de Lieve-Brakeleike, het stroomgebied van de Oude Kale en Meire en het stroomgebied van de Lieve (Zomergem).  Dit oppervlaktewater heeft door het besluit van de Vlaamse regering van 21 oktober 1987 de functie­toekenning 'drinkwater' gekregen.
Het totale bevoor­radings­gebied van Kluizen bedraagt momenteel 12.000 hectaren.  Na verdere sanerings­werken, onder andere in het stroom­gebied van de Poekebeek, zal dit tegen 2000 uitgebreid worden tot 26.000 hectaren.

Het gebruik van oppervlaktewater voor de productie van drinkwater heeft als voordeel dat men over enorme water­hoeveel­heden kan beschikken.  Bovendien worden op die manier de grondwatervoorraden gevrijwaard.  Omdat de kwaliteit van het oppervlaktewater echter minder goed is dan die van grondwater, is de waterbehandeling complexer en duurder.

Bij het winnen van oppervlaktewater is een permanente kwali­teitszorg van groot belang: enerzijds moet de kwaliteit van het in te nemen opper­vlakte­water voortdurend gecontro­leerd worden, en anderzijds dienen nadelige invloeden op de kwaliteit van het opper­vlakte­water tijdig vastgesteld en ingeschat te worden.  Het opper­vlakte­water dat wordt aangewend bij de productie van drink­water wordt maande­lijks op diverse meet­punten gecontroleerd.  Ter hoogte van de inname in het spaarbekken gebeurt deze controle dagelijks.  Op die manier heeft er permanent een kwali­teits­opvolging van de water­lopen plaats, waardoor ook de oorsprong en het traject van een veront­reiniging tijdig opge­spoord kunnen worden.  Investe­ringen inzake riolering en water­zuivering worden nauwlettend opgevolgd.

Het drinkwaterproductiecentrum van Kluizen stond in 1997 in voor 77% van de totale drink­water­productie van de VMW in Oost-Vlaanderen.  Vier grond­water­winningen (Eeklo, Lembeke-Oosteeklo, Moerbeke en Zele) zorgen voor de overige 23%.  Daarnaast doet de VMW beroep op aanvullende drinkwaterleveringen van de Antwerpse Water­werken (AWW) en de Tussengemeentelijke Maatschappij der Vlaanderen voor Watervoorziening (TMVW).

In totaal bevoorraadt de VMW, het belangrijkste drinkwaterbedrijf in Vlaanderen, in de provincie Oost-Vlaanderen 27 gemeenten-vennoten, met ruim 400.000 klanten-verbruikers.  In het noorden van de provincie verzekert de VMW de drinkwater­voorziening in het Meetjesland en het Waasland, met uitzondering van de stad Sint-Niklaas en het Linkerschelde­oevergebied.  In het zuiden bevoorraadt de VMW de Dendervallei, meer bepaald de zone Geraardsbergen-Ninove-Denderleeuw.  Met haar strenge kwaliteits­controle waarborgt de VMW aan haar klanten-verbruikers 24 uur op 24 uur de levering van kwali­teitsvol drinkwater.

Bron: de uitstekende «Streekgids Meetjesland» gepubliceerd in 1998 door Natuur en Landschap Meetjesland vzw.

Volgens de officiële webstek van de gemeente Evergem waartoe Kluizen nu behoort, stond de bevolking van Kluizen op 31/12/1990 op 1.471 personen en op 31/12/2010 was dat "opgeklommen" naar 1.472.

Reeds in 1927 nam Gent stukjes van Kluizen af zoge­naamd om de haven uit te breiden.  In 1965 werd Kluizen gefusi­oneerd met Ertvelde, maar een groot deel werd door Gent overge­nomen.  Voor de uitbrei­ding van de haven van Gent en voor het bouwen van het Kluizendok, tussen het Molen­vaardeke en het Averije­vaardeke, verdwenen 600 ha, histo­rische hoeven, het Zandeken en meer.  Meer dan 70% van wat eens Kluizen was werd door die haven ingenomen.  Op 1 januari 1977 werd Ertvelde en wat dus nog overbleef van Kluizen, gefusi­oneerd met Evergem, in de naam van effici­ënter beheer.

Vele jaren later, in 2017, kwam men iets te weten over de schandalen rond Publifin en Nethys om er slechts twee te noemen: politici streken daar mooie sommetjes op om verga­de­ringen bij te wonen—of niet bij te wonen—verga­deringen om beheers­struc­turen complexer te maken en zo beter hun rol (en hun "honoraria???") in die "organen" te verbergen.

Hoe groter het budget hoe groter de kansen voor een beheerder om, ongemerkt hoopt hij, iets extra te "verdienen".  Moet de renovatie van een gebouw bvb nu ongeveer 100.000 euro kosten dan kan niemand een extraatje van 100.000 euro "zakgeld" binnen rijven.  Dus beter nog even wachten tot men kan zeggen dat enkele miljoenen nodig zijn.  Dan is een "commissie" van 100.000 euro geen enkel probleem.  En zo heeft u meteen een idee van wat "efficiënter beheren" werkelijk betekent.

Meer over de waterspaarbekkens

Naar de top van deze blz
Meer foto's
Het MeetjeslandInhoudstafelDoorzoek onze Meetjesland webstek

MijnPlatteland homepage
MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  09-05-2022
Copyright Notice (c) 2024

Aalter
Adegem
Assenede
Balgerhoeke
Bassevelde
Bellem
Belzele
Bentille
Boekhoute
Donk
Doornzele
Eeklo
Ertvelde
Evergem
Hansbeke
Kaprijke
Kerkbrugge-Langerbrugge
Kleit
Kluizen
Knesselare
Landegem
Lembeke
Lotenhulle
Lovendegem
Maldegem
Merendree
Middelburg
Nevele
Oosteeklo
Oostwinkel
Overslag
Poeke
Poesele
Rieme
Ronsele
Sleidinge
St.-Jan-in-Eremo
St.-Kruis-Winkel
St.-Laureins
St.-Margriete
St.-Maria-Aalter
Ursel
Vinderhoute
Vosselare
Waarschoot
Wachtebeke
Waterland-Oudeman
Watervliet
Wippelgem
Zelzate
Zomergem