Het Meetjesland in het noorden van Oost-VlaanderenThis page in English

Lovendegem, een Meetjeslands dorp

Ursel Oostwinkel Waarschoot Ronsele Sleidinge Zomergem Bellem Merendree Vinderhoute Evergem Hansbeke Landegem Nevele
Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
Lovendegem en zijn geburen op een landkaart van 1973

Uit een landkaart van 1973

Oppervlakte: 1947 ha; inwoners: 9217.

Deelgemeenten: Lovendegem (7873 inw.), Vinderhoute (1344 inw.).

Naam: Lovendegem duikt voor het eerst op in 1140 als 'Lovendenghien', een Frankische nederzettingsnaam, verwijzend naar 'de woonplaats van lieden van Lubantos'.

Lovendegem ligt aan de zuidergrens van het Meetjesland en raakt aan de noordwestelijke rand van de Gentse agglomeratie.  Sinds de fusieoperatie van 1977 vormt Lovendegem samen met Vinderhoute één gemeente.  Tot in het midden van deze eeuw bewaarde Lovendegem in hoge mate zijn laatmiddeleeuws landschapsbeeld.  De jongste decennia echter evolueerde dit puur landbouwdorp tot een gemeente met sterk residentieel karakter, waardoor het landelijke en het agrarische verleden steeds meer naar de periferie verdrongen werden.

Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
Plan van Lovendegem

1. Gemeentehuis
2. Sint-Martinuskerk
3. Kasteel van Lovendegem
4. Medisch Pedagogisch Instituut
5. Sporthal

Bodemkundig maakt Lovendegem deel uit van de Vlaamse Zandstreek.  Het reliëf varieert van 6 tot 8 m, met als hoogste punt de dorpskerk, die 10,45 m boven de zeespiegel gelegen is.  Andere hoger gelegen gronden vinden we in het noordoosten.  Het zijn de kouters, gronden die als eerste in cultuur zijn gebracht.  De lager gelegen gebieden zijn de alluviale gronden van de Durme en Poeke.  Aan deze beide riviertjes, de Durme (vroeger Hoogkale) en de Poeke (Neerkale), die aan de grens van Lovendegem samenvloeien, dankt Lovendegem zijn strategische ligging.  Vooral de Hoogkale was belangrijk daar ze bevaarbaar was.  In haar bedding werd tussen 1613 en 1623 de Brugse Vaart gegraven.  Een andere kunstmatige waterweg, de Lieve, die Gent met Damme verbond, werd omstreeks 1251 gegraven en vormt grotendeels de oostergrens van de gemeente.

Historische schets

Materiële sporen van bewoning gaan terug tot de late IJzertijd.  Tot aan de Franse Revolutie had Lovendegem een sterk feodale structuur.  Het was een echte lappendeken van heerlijkheden: drie hoofdheerlijkheden en vier ondergeschikte heerlijkheden.  De hoofdheerlijkheden waren: de Baronie of de dorpsheerlijkheid van Lovendegem in het centrum, de Keure van Sleidinge-Lovendegem-Waarschoot in het oosten en de heerlijkheid Vinderhoute in het zuiden.  De ondergeschikte heerlijkheden waren die van Nieuwenhove, ten Broecke, ten Straten en ten Walle.  Aldus kende het dorp drie 'heren': namelijk de heer van Lovendegem in de Baronie, de graaf van Vlaanderen in de Keure, en de heer van Vinderhoute.
De dorpsheerlijkheid was reeds in de 13de eeuw in handen van naamdragers 'van Lovendegem'.  Door erfenis, schenking, samenzwering, schuldenlast en inbeslagname kwam de heerlijkheid geregeld in andere handen.  Zo werd in 1642 de heerlijkheid, na samenzwering van de heer van Lovendegem tegen de hertog, door Karel de Stoute, hertog van Bourgondië, in beslag genomen.  Omstreeks 1550 liet keizer Karel V de hele inboedel van de woning van de Lovendegemse dorpsheer in beslag nemen.  Koning Filips II verkocht enkele jaren later de heerlijkheid in haar totaliteit aan de rijke Gentse patriciër Joos Triest.
De godsdienstoorlogen van de tweede helft van de zestiende eeuw en de daaropvolgende repressie door de Spaanse landvoogd Alva, joegen de bevolking op de vlucht en lieten het dorp achter als gemakkelijke prooi voor de rovende en plunderende benden van huurlingen en soldaten.
Onder de aartshertogen Albrecht en Isabella kwam er eindelijk vrede.  De Lovendegemse bevolking kwam stilaan terug, woningen werden herbouwd, de kerk werd volledig hersteld, en de verlaten gronden weer in cultuur gebracht.  Het einde van de 18de eeuw bracht opnieuw oorlogsgeweld, want aan de oevers van het kanaal van Gent naar Brugge werd slag geleverd door Franse en Hollandse troepen.  Lovendegem werd opnieuw niemandsland.
In het jaar 1700 was de dorpsheerlijkheid zodanig belast, dat bij besluit van de Raad van Vlaanderen de heerlijkheid verkocht werd aan Gillis Dons, heer van Scheldewindeke.  Tot aan de Franse Revolutie zal de heerlijkheid in handen blijven van deze familie, die in 1716 de baronstitel verwierf.  Het kasteel van de heerlijkheid wordt tot op heden door nazaten van Gillis Dons bewoond.
De Spaanse erfenisoorlog zorgde enkele jaren opnieuw voor oorlogsleed, en eens temeer was het grondgebied van de heerlijkheid de plaats van het strijdtoneel.
De Franse Revolutie maakte een einde aan de feodale structuur.  Lovendegem werd een gemeente !  Onder Napoleon vielen heel veel Lovendegemse jongens op verre slagvelden.  De Hollandse periode werd een bloeitijd voor de dorpsgemeenschap, maar omstreeks 1845 brachten de teloorgang van de huisweefnijverheid, de opeenvolgende aardappelplagen en de mislukking van de oogst armoede onder de bevolking.  Een cholera-epidemie teisterde enkele jaren later de bevolking.
Vanaf 1880 zien we de bevolking gestadig aangroeien.  Het dorp als woonvlek breidt zich uit naar de wijken buiten de dorpskern.  Vanaf 1960 brengen grote verkavelingen een explosie van de bevolkingsaangroei, en bepalen meteen het uitzicht van Lovendegem zoals we het nu kennen.

Bezienswaardigheden

Sint-Martinuskerk
De kerk is oorspronkelijk een laat-15de-eeuws gebouw, verwoest door de beeldenstormers, in 1616 heropgebouwd, en vergroot in 1788 en 1822.  In 1896-1897 werd ze ingrijpend gerestaureerd in zuiver neogotische stijl.  Het interieur bevat onder meer een eikenhouten biechtstoel van 1659 in renaissancestijl, een kansel in rococostijl van 1767, en een geklasseerd Van Peteghem-orgel.  In de buitenmuren van de kerk zijn enkele merkwaardige grafstenen aangebracht.

Gemeentehuis, Kerkstraat 45
Het werd in 1911-1912 opgetrokken in eclectische stijl en in 1967 vergroot met een moderne aanbouw.  Voor het gemeentehuis staat een oorlogsmonument van de hand van de Brugse beeldhouwer G. Pickery (1920).

Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
Kasteel van de familie Dons de Lovendeghem

Kasteel van de familie Dons de Lovendeghem

Het Kasteel van Lovendegem, Kasteeldreef 140
Dit zeer indrukwekkend gebouw was oorspronkelijk de zetel van de heerlijkheid Lovendegem.  In de loop der eeuwen werd het herhaaldelijk verbouwd en vergroot, maar zijn huidige uitzicht kreeg het omstreeks 1880.  Het is opgetrokken in een flamboyante eclectische bouwstijl.  Met een vierkante donjonachtige hoofdtoren, verscheidene kleinere ronde torens, twee zware torens die de overdekte toegangspoort flankeren, een volledige omwalling en een stenen toegangsbrug, bepaalt dit imposant gebouw het uitzicht van de dorpskern van Lovendegem.  Vanaf het kasteel vertrekt de Kasteeldreef, een rechtlijnige straat, omzoomd met een dubbele rij eiken, die leidt naar de Brugse Vaart, naar de plaats waar tot voor enkele jaren Lovendegembrug lag.

Kasteel Ter Laar, Appensvoordestraat 66-68
Dit kasteel is beter gekend als het kasteel Ten Velde.  Dit neoclassicistisch gebouw dateert uit het begin van de 19de eeuw.  Het ligt te midden van een prachtig landschapspark met grote vijver en heeft een toegangsdreef met beuken omzoomd.

Kasteel Diepenbroeck, Appensvoordestraat 70
Dit kasteel is ook gekend als het kasteel 'van de reus en de reuzin', dit verwijzend naar de twee grote mythologische figuren, die aan de hoofdingang zijn opgesteld.  Dit landgoed, reeds in 1421 vermeld, kreeg zijn huidige uitzicht omstreeks 1804.  Het is deels in empirestijl opgetrokken, heeft een merkwaardige oranjerie, maar van het eens zo prachtige park blijft nu niet veel meer over.  Het kasteel is nu een bejaardentehuis.

Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
Laatste rustplaats zusters van liefde

Laatste rustplaats zusters van liefde

Kasteel De Rode Poort, Appensvoordestraat 129-131
Het behoorde tot de heerlijkheid Ter Straeten, en werd in 1757 bij verkoop vermeld als 'een schoon huys van plaisance'.

Kasteel Appensvoorde, Koning Leopoldstraat 20
'Cedar Castle', zoals het tegenwoordig heet, is gelegen aan de Brugse Vaart en dateert uit de tweede helft van de 18de eeuw.  In 1844 werd het verbouwd naar de plannen van architect L. Minard.  In het landschapspark zijn een merkwaardige cederboom en een ijskelder in goede staat te zien.

Kasteel Oude Wal, Koning Leopoldstraat 39
Dit neoclassicistische kasteel is fraai gelegen in een uitgestrekt park met veel bomen.  Het gebouw dateert uit de 18de eeuw, maar werd herhaaldelijk verbouwd en vergroot.  De voorgevel is merkwaardig.

Kasteel Laresteen, Larestraat 1
In de tweede helft van de 19de eeuw werd dit kasteeltje in eclectische stijl opgetrokken op de plaats waar reeds in de 15de eeuw een hofstede als 'steen' vermeld wordt.  Nu is het bijna volledig ingebouwd door woningen.

Stichtingshuis congregatie van de zusters van liefde van Jezus en Maria, Appensvoordestraat 17
Hier werd in 1803 door P. J. Triest, pastoor van Lovendegem, de congregatie van de zusters van liefde gesticht.  Het gebouw, waarschijnlijk oorspronkelijk een dubbele kortwoonst, is sterk gerestaureerd, en was enige tijd een klein museum van de congregatie.

Klik op de afbeelding hieronder voor een grotere copij ervan. 
Kapelletje opgericht door broeder J. Dobbelaere

Kapelletje opgericht door broeder J. Dobbelaere

Kloosterkerk, Molendreef 16
Deze kapel werd in 1865 in neoromaanse stijl opgetrokken.  De zusters van liefde hadden hier toen hun kloostergemeenschap.  Nu is die uitgegroeid tot het Dienstverleningscentrum Bernadette.  De kapel had een prachtig interieur, dat enkele jaren geleden door verbouwing volledig teloorging.  Binnen de kloostermuren worden nog steeds overleden zusters begraven.  Op het kerkhof, ingewijd in 1844, ligt ook kanunnik Triest begraven.

Kapellen
Bij Bierstal staat een merkwaardig kapelletje, opgericht in 1734 door een in Lovendegem geboren alexiaan of cellebroeder.  Een ruitvormige gedenksteen herinnert aan de oprichting van de kapel.  Andere kapellen staan in de Larestraat, de Vaartstraat, de Lostraat en het Waalken.

Hoeven
Hoewel de jongste jaren heel wat werd gesloopt, zijn er in Lovendegem ook nog enkele merkwaardige hoeven, onder andere in de Appensvoordestraat, de Bredestraat, de Baetsdreef, Het Eeksken, de Kerkelanddreef, het Kort-Eindeken, Kuitenberg, Lievestraat, Lostraat en Vijverstraat.

Bron: de uitstekende «Streekgids Meetjesland» gepubliceerd in 1998 door Natuur en Landschap Meetjesland vzw.

De bevolking van Lovendegem stond in 2006 op 8.091 zielen (zonder Vinderhoute).  Sinds 1 januari 2019 maakt Lovendegem samen met Waarschoot en Zomergem deel uit van "Lievegem".

Naar de top van deze blz
Meer foto's
Het MeetjeslandInhoudstafelDoorzoek onze Meetjesland webstek

MijnPlatteland homepage
MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  09-05-2022
Copyright Notice (c) 2024

Aalter
Adegem
Assenede
Balgerhoeke
Bassevelde
Bellem
Belzele
Bentille
Boekhoute
Donk
Doornzele
Eeklo
Ertvelde
Evergem
Hansbeke
Kaprijke
Kerkbrugge-Langerbrugge
Kleit
Kluizen
Knesselare
Landegem
Lembeke
Lotenhulle
Lovendegem
Maldegem
Merendree
Middelburg
Nevele
Oosteeklo
Oostwinkel
Overslag
Poeke
Poesele
Rieme
Ronsele
Sleidinge
St.-Jan-in-Eremo
St.-Kruis-Winkel
St.-Laureins
St.-Margriete
St.-Maria-Aalter
Ursel
Vinderhoute
Vosselare
Waarschoot
Wachtebeke
Waterland-Oudeman
Watervliet
Wippelgem
Zelzate
Zomergem