Een Stam Claeys uit Waarschoot meer dan vier Eeuwen in Kaprijke

A V h Guilliaeme CLAEYS

z.v. Georgius Claeys (IV e) en Petronella Moens

° Kaprijke rond 1675
x Kaprijke 22-1-1711 Anna Maria Huyghe
† Kaprijke 30-10-1741

Wegens een hiaat in de parochieregisters van Kaprijke tussen 1672 en 1680, kennen we dus niet de juiste geboortedatum van Guilliaeme Claeys. Vermits de pastoor bij het overlijden van deze Guillaume vermeldde dat hij 66 jaar oud was, kunnen we berekenen dat hij rond 1675 geboren was. Hij verloor zijn moeder op nauwelijks 10-jarige leeftijd en zijn vader hertrouwde een jaar later.

Guilliaeme's stiefmoeder heeft zelf nog het leven geschonken aan acht kinderen, waarvan er zes volwassen werden. Veel ouder dan zijn halfbroers en -zusters was hij een goede hulp op de boerderij. Toen bovendien zijn vader plots overleed in 1706, kreeg hij er de volle verantwoordelijkheid over. Hij was toen 30 jaar.

Vijf jaar later trad hij in Kaprijke op 22-1-1711 in het huwelijk met een naamgenote van zijn stiefmoeder nl. Anna Maria Huyghe, dochter van Jacobus en Joanna Van Dapel. Zij werd in Kaprijke op 23-10-1684 geboren.

Guilliaeme boerde ten noorden van de Vrouwstraat te Kaprijke op een hof dat hij van zijn moeder zaliger erfde, waar wel een huis op stond, maar waar hij zelf nieuwe stallen en een schuur op bouwde. Bij het begin had hij slechts 2 gemeten land en zat hij gewrongen tussen twee grote boerderijen, enerzijds Christiaen Dhulst met 42 gemeten en anderzijds Pieter Boelens met 48 gemeten.

Geleidelijk kon hij zijn hoeve uitbreiden: 15 gemeten in 1718, 26 in 1720, 31 in 1723 en 35 in 1735, en zijn weduwe gebruikte uiteindelijk nog 43 gemeten; maar na haar dood ging 30 gemeten naar zoon Frans en de rest naar haar zoon Cornelis, die reeds 11 gemeten elders gebruikte. (56)

Guilliaeme overleed in de Vrouwstraat te Kaprijke op 30-10-1741 en zijn vrouw overleefde hem nog meer dan 20 jaar, tot 7-2-1763.

Guilliaeme heeft ook een voorname rol gespeeld in "het vermaert Broederschap ende Gilde van den heylighen honickvloeyenden Wijngaertranck der naeme Jesus". Deze gilde werd in 1663 gesticht en heeft meer dan 120 jaar bestaan. Zijn vader zaliger was er vanaf 1698 lid van en Guilliaeme werd lid vanaf 15-8-1713.

De gilde nam begoede, diep-christelijke lieden aan als lid: ze waren verplicht elk jaar bij de algemene vergadering aanwezig te zijn, waarbij ook een maaltijd opgediend werd, de begrafenis bij te wonen van een lid of zijn echtgenote, en de 4 processies mee te volgen, op straffe van betaling.

Hun bestuur dat ± om de 3 jaar werd verkozen door de aanwezige leden van de algemene vergadering, bestond (van hoog naar laag) uit een prince, een deken, een bailliu en 2 bezorgers. Geregeld ziet men dat een bestuurslid bij een verkiezing promoveert tot een hogere functie. Zo zien we Guilliaeme als bezorger van 1720 tot 1723, als deken van 1729-1733 en als prince van 1736 tot 1739. (57)

Guilliaeme was ook enige tijd burgemeester van de heerlijkheid Heine, een wijk ten noordoosten van de gemeente Kaprijke met een eigen bestuur en rechtspraak, maar toch ondergeschikt aan Kaprijke.

In 1747 worden in Kaprijke paarden en wagens opgeëist (dat was vroeger ook wel reeds meerdere malen gebeurd) maar in dat jaar diende de weduwe op 2 mei gedurende 2 dagen 1 paard af te staan. Op 6 mei werd ze echter voor het afstaan gedurende 6 dagen vrijgesteld en vervangen door Frans Boelens. (58)

In 1748 gebruikte zijn weduwe 40 gemeten land en had slechts 1 knecht. Ze had toen 6 kinderen tussen 18 en 30 jaar thuis.

Guilliaeme's staat van goed (59) werd op 3 oktober 1742 voorgelegd aan burgemeester Jan De Pape, en aan de schepenen Jooris Van Nevele, Frans Boelens en Andries Van de Walle. Zijn oudste zoon was paternele voogd en Jacobus Claeys fs Jooris was maternele voogd over de nog 3 wezen nl. Cornelis, Paschasia en Frans.

Guilliaeme had heel wat eigendom weten te verzamelen, hoofdzakelijk geërfd:

1) al de eigendommen afkomstig van zijn moeder Petronella Moens en haar familie, (opgesomd onder paragraaf IV e onder de letters a tot en met v) met slechts volgende wijzigingen:

het huisje onder letter q werd verkocht.
de hofstede onder letter i, is het hof waar Guilliaeme geboerd heeft. De weduwe van Jan Moens was toen reeds overleden zodat het vruchtgebruik was weggevallen. Die hofstede grensde ten westen aan de Heynewegel en kwam met haar 10 gemeten land erbij vanaf de Heynestraat tot aan de straat "loopende van Caprycke naer d'herberghe tfortien…"
Tijdens zijn huwelijk had Guilliaeme er wel nieuwe gebouwen neergeplant.
de onbehuisde hofstede van 4 gemeten en 49 roeden, met schuur in de Molenstraat, onder de letter w, werd geruild voor 6 gemeten en 141 roeden land in de Rubbensakker te Kaprijke, verdeeld in 4 stukken, waarvan 1 stuk ten zuiden grenst aan de Heinestraat en de andere 3 stukken daarachter liggen.
Guilliaemes stiefmoeder Anna Huyghe had dit land gekocht op 29-12-1706 van Judocus De Deckere.
Dit voor Guilliaeme ongetwijfeld beter gelegen land werd verkregen na een contract van "verlandynghe ende mangelynghe" van 2 januari 1725.
daarbij erfde hij nog van Livina De Pape, overleden begijn in St.-Elisabeth te Gent, 4 gemeten en 194,5 roeden land, "genaemt den tweeden reep", in de Wautersakker te Kaprijke, grenzende ten zuiden aan de Beekstraat, ten noorden aan de Kaprijkestraat en ten westen aan "den eersten reep" (geërfd door de kinderen Mariman).

In totaal is dit iets meer dan 100 gemeten land en bos !

2) Van zijn vader Jooris Claeys en zijn grootouders Christoffel Claeys en Maria Neyt erfde Guilliaeme nog:

1/2 van een behuisd en beschuurd hofstedeke met land erbij, samen zes gemeten en 178 roeden (waarvan de andere helft aan de kinderen van Jan Claeys) in Kaprijke op de Bandam, grenzend ten noorden aan de Gravenstraat; ten zuiden aan de Beeuwelinck-watergang en ten oosten, ook deels ten westen, aan land van het sterfhuis.
1 gemet 100 roeden in Kaprijke Drijvackere, ook ten noorden grenzend aan de Gravenstraat.
3 gemeten 111 roeden land in de Hieronimuspolder te Watervliet, ten zuiden grenzend aan land van Joanna Claeys en ten noorden aan de straat van Watervliet naar St.-Jan.
1 gemet 113 roeden in de Cocquytpolder te Watervliet, ten zuiden van het Heistraatje.

3) Tijdens zijn huwelijk kocht hij ook nog ± 22 gemeten land, verdeeld in 8 kopen:

2 gemeten 97 roeden zaailand in 3 stukken naast elkaar, in de Heinakker te Kaprijke, ten noorden grenzend aan het "siesouck ofte Sieckwijfhouckstraetien", gekocht in 1728.
1 gemet 229 roeden land in de Rubbensakker langs de andere kant van voormeld straatje, ook gekocht in 1728.
de andere helft van die 8 gemeten en 16 roeden in de Wautersakker, genaamd "het Baetsekensstedeken" gekocht in 1729 van Pieter De Decker fs. Jan, die het op zijn beurt van de familie De Pape geërfd had.
101 roeden land in de Noordakker te Kaprijke, gekocht in 1729 en ten westen grenzend aan reeds geërfd land (zie letter c, paragraaf IV e)
2 gemeten en 294 roeden land in de Wulfhoek te Kaprijke genoemd "den Spiegelmeersch", ten westen grenzend aan de Wulfhoekstraat
6 gemeten land te Kaprijke in de "Haindepolackere, wezende een spietstuk genaemt de wacht", ten oosten grenzend aan de Wulfhoekstraat ten westen aan het Kleemstraatje en ten zuiden en noorden aan landen van de weduwe van Guilliaeme, gekocht in 1735.
1/2 van 1 gemet 150 roeden in de Noordakker te Kaprijke, (andere helft behoort reeds aan zijn weduwe), ten noorden grenzend aan de straat van de Wulfhoek naar het Rijsselhof, gekocht in 1737
3 gemeten en 178 roeden land in de Noordakker te Kaprijke grenzend ten oosten aan land van Guilliaemes weduwe, en gekocht in 1740.

De 5 bezette renten voor een totale waarde van 338 ponden, die hij geërfd had, werden in de loop van zijn huwelijk door de ontleners afgelost maar hij zorgde voor 7 nieuwe voor een globale waarde van 366 ponden. Bovendien had hij ook nog ruim 560 ponden uitgeleend onder de vorm van obligaties (renten die niet op een eigendom bezet waren).

Doch zijn eerste 32 ponden die hij op 10/1/1716 aan Abraham Boxtael had toevertrouwd met een intrest van 5% brachten hem wel enkele hoofdbrekens op. Abraham was nl. "insolvent" overleden (d.i. had niets om terug te betalen), en U weet: een kei kan men maar moeilijk villen !

Op 8 en 9 april 1742 werd alles geprezen in huis en op het hof: hieruit blijkt heel duidelijk dat Guilliaeme en zijn gezin een voor die tijd zeer ruime welstand genoten: heel wat koper en tin, verschillende meubels, 2 tafels met elk 12 stoelen, "een horlogie", een spiegel, 15 paar slaaplakens, 36 servetten, 9 paar fluwijnen… allemaal goederen waarvan misschien heel wat mensen alleen maar konden dromen.

Ook op het hof was alles in het meervoud: 2 wagens, 2 ploegen, "drij heegden", "twee sleden mette meschplancken", "drij werckepeerden", 4 koeien ende "eenen jaerlijnck", 2 varkens…

Naast grasland, werd ook graan, boekweit, wortels en vlas gezaaid. We hebben reeds vermeld dat hout in vroegere tijden een zeer belangrijke betekenis had zowel voor verwarming, bereiden van dierenvoer, als voor de bouw; dat blijkt ook hier ruim het geval te zijn: wanneer we de prijzij van alles in kategorieën verdelen, zien we daar duidelijk de grote betekenis van hout (uitgedrukt in ponden-schellingen-grooten):

-	alles wat zich in het huis en op het hof bevindt alsook de vruchten op het land	555-19-1
-	alle hout en bomen overal (op het hof en op of rond andere landerijen en eigendommen)	514-10-0
-	baar geld	712-00-0
-	nog te innen pachten van verpachte onroerende goederen	390-17-5
-	opbrengst van bezette renten	70-10-7
-	opbrengst van obligaties (d.i. onbezette renten)	120-03-3
-	opbrengst van verkopen van granen, andere goederen, kleine sommen geleend geld en dgl.	122-16-3 6 den.
	Totaal:	2486-16-7 6 den.

De schuldenlast was zeer minimiem: ze betaalden zelf geen frank pacht aan anderen; enkel de begrafeniskosten en kosten voor het maken van de staat van goed, alsook levering van nog wat bier, klederen en voedingswaren met een totale schuldenlast van slechts 42 ponden en 7 deniers. Zo sloot Guilliaeme's staat van goed af met het totale positieve saldo van bijna 2445 ponden. En zeggen dat er dan nog geen pond in vermeld is voor de waarde van de meer dan 140 gemeten eigendom !! Hij was één van de rijkste, zoniet de rijkste boer van Kaprijke.

Guilliaeme en Anna brachten zeven kinderen groot, waarvan enkelen zeer rijk huwden en toch kwamen er in de tweede en vooral vanaf de derde generatie reeds heel wat financiële problemen naar voor, zodat heel deze stam erg zakte op de sociale ladder.

Hun 10 kinderen:

Jacobus Claeys (A VI a)
° Kaprijke 16-8-1712
x Haverbeke Livina Maria
Een kind van het vrouwelijk geslacht, tweelingzus van Jacobus, dat dadelijk door de vroedvrouw werd gedoopt, daags na de geboorte stierf en de 18de in de kerk werd begraven.
Joannes Claeys
° Kaprijke 12-2-1714
begraven in de kerk te Kaprijke op 21-4-1714
Joanna Jacoba Claeys
° Kaprijke 13-2-1715
Zij huwde in Kaprijke op 15 april 1751 met Andreas Van der Waerhede, zoon van Albertus en Maria Sierens. Hij werd geboren in Zomergem op 17 december 1708 en was reeds weduwnaar van Maria Theresia Huyghe, fa Cornelis en Paschasia Speeckaert (59 bis).
Zij woonden vooraan en aan de noordkant van de Grote Voorstraat dicht bij de Molenstraat. Hun goed werd beschreven als: "woonhuys bestaende in eenen saele, comptoir, keuken, caemer, achterhuys, steenput, remiesie, schuere, boomgaert, wal ende lochtingh tsaemen groot over erve, wat beth dan een ghemeth, mitsgaders nog ses gemeten saeylant bestaende in drij stucken achter desen lochtingh, t'eenen blocke gelegen…"
Deze eigendommen werden op 11-9-1751 gekocht en op 22-6-1765 met een hypoteek bezwaard nadat Andries "300 ponden grooten sterck permissie wisselgelt" had geleend van zijn zwager Francies Claeys. Ondanks het feit dat deze Francies 14 dagen later zal huwen, vond hij precies toch nog reserve genoeg om die lening te kunnen toestaan.
Andries had de lening terugbetaald op 21-6-1776, een half jaar vóór zijn dood. (60)
Enige jaren later, op 17-7-1779 wordt dezelfde eigendom nogmaals gehypotekeerd, nadat de weduwe 200 ponden grooten sterck permissie wisselgelt à 4% leende aan Francies Claeys fs. Jooris (cfr. B V 1). Deze lening werd afgelost op 31-1-1788. (61)
Die eigendom kon echter slechts verder in de familie blijven door een nieuwe lening van 200 ponden van Judocus Van Zele.
Enkele dagen voor haar overlijden, om precies te zijn op 7 november 1792 werd haar gemeenschap-van-eigendom met haar broer Francies, uit successie van haar in 1788 overleden zus Petronella, gescheiden. Zo erfde ze een hofstedeke van 10 gemeten 210 roeden land in de Bandam, grenzende ten noorden aan de Beeuwelinckschen Watergang.
Dat Joanna nu wel niet zo bijster breed heeft geleefd bewijst de mededeling in haar staat van goed (62) dat "… de cleederen en de lijnwaeten die doverledene heeft agtergelaeten als maer weesende van zeer kleene consideratie…"
Andries overleed in Kaprijke op 8-1-1777, terwijl Joanna Jacoba op 17 november 1792 haar laatste adem uitblies. Zij werd desondanks toch met een hoge dienst begraven.
Zij hadden vier kinderen waarvan slechts 1 volwassen werd, en hun bezittingen gingen naar de wezen van hun enige reeds overleden zoon Jacobus Van der Waerhede, gehuwd met Petronella Willems.
Anna Petronella Claeys
° Kaprijke 2-3-1716
† Kaprijke 5-7-1788, ongehuwd.
Zij woonde in een huis naast haar jongste broer Franciscus.
Petrus Antonius Claeys
° Kaprijke 19-9-1718
† vóór 1742
Joannes Baptiste Franciscus Claeys (A VI b)
° Kaprijke 19-1-1720
x Maria Anna Dierkens
xx Maria Catharina Vereecken
Cornelius Josephus Claeys (A VI c)
° Kaprijke 9-7-1723
x De Pape Joanna Catharina
Paschalia (elders ook Paschasia) Claeys
° Kaprijke 18-3-1727
Huwde op 8 januari 1765 in de St.-Annakerk te Brugge met Joannes Stockman, zoon van Joannes en Joanna Scheepman. Hij werd in Lembeke geboren op 30 mei 1727 en was reeds weduwnaar van Livina Adriana Van Sele die in Lembeke op 30 december 1762 gestorven was en 4 kinderen achterliet.

Gedenksteen vooraan in
de kerk van Lembeke.
Sinds de restauratie
wordt op deze grafsteen
verkeerdelijk het overlijdensjaar
1772 vermeld ipv 1762.

Foto van 7 augustus 2013.

Hun huwelijkscontract werd op 27-12-1764 door notaris Lebegue opgesteld (63). Bij zijn huwelijk was Joannes reeds burgemeester van Lembeke, en samen met de nieuwe pastoor van Lembeke (sinds 1770) Philip Van Moffaert, zou hij zich sterk beijveren voor de bouw van een nieuwe kerk.
Eind 1774 begonnen de eerste vergaderingen, half 1776 werd het eerste materiaal aangevoerd. Burgemeester Stockman, die zelf aannemer was van stiele, werd als algemene aannemer en werkleider aangesteld bij de kerkverbouwingen en op 1 juli 1776 werden plechtig de eerste stenen gelegd.
Er werd ook een nieuwe klok gegoten en deze werd op 12 mei 1777 plechtig ingewijd door E.H. Jacobus Blomme, pastoor van Eeklo en deken van het district Aardenburg waartoe Lembeke toen behoorde. Paschasia Claeys "vrauwe van den seer eersaemen Joannes Stockman van hetselve Lembeke, ontfanger ende gesworenen van Sleependamme…" was meter van de klok samen met de heer Ludovicus Bernardus van den Hecke, Heere van Lembeke, die als peter fungeerde over de klok Egidius.
Op 19 augustus 1778 werd de kerk ingewijd. (64)
Joannes bleef burgemeester van Lembeke tot aan het einde van het Ancien Régime. Hij legde er voor goed zijn hoofd neer op 20/8/1809.
Zijn echtgenote Paschasia was hem reeds op 22 januari 1800 in de dood voorafgegaan.
Franciscus Bernardus Claeys (A VI d)
° Kaprijke 30-1-1730
x 4-7-1765 Anna Maria Claeys
† Kaprijke 5-2-1785
Hij is de enige van deze tien, die het geslacht Claeys zal verder zetten.

Met dank aan Lieve Welvaert voor haar verbeteringen.

Inleiding
Inhoudstafel
Overzicht I - Overzicht II - Overzicht III
Doorzoek onze Claeys website

Meer stambomen