This page in English
 

De familie NOE afkomstig uit het Meetjesland

Slotwoord

 

Na het overlopen van de verschillende stammen stellen we voor eens wat cijfers te gaan vergelijken bij voorbeeld met enkele Vlaamse gemiddelden zoals die in de literatuur werden neergepend.

Voor alle duidelijkheid vertellen we er gauw bij dat het hier alleen gaat om gezinnen waarvan het laatste lid op dit ogenblik gestorven is.  Het gaat immers niet op bereikte leeftijden te vergelijken bij mensen die nog leven.  Onze cijfers zijn dus veelal afkomstig uit de periode van de 17de tot de eerste helft van de 20ste eeuw.

Takken A en D zijn na ongeveer 2 eeuwen uitgestorven en vormen in gans het cijfermateriaal een grote uitzondering.  We zullen ze meer dan eens niet meetellen ook omdat het gering aantal gezinnen in die takken de cijfers helemaal niet representatief maakt.

De overgrote meerderheid van de afstammelingen die we gevonden hebben bleef trouw aan zijn heimat.  Weinigen zijn uit het Meetjesland weggetrokken en nog minder hebben het oude vertrouwde dorp verlaten voor de anonimiteit van de grote stad.

In de 19de eeuw trokken nochtans heel wat buitenmensen naar de stad op zoek naar werk.  Verschillende afstammelingen van tak D deden dat ook en vonden werk bij de spoorwegen.  Onze stamgenoten van A, C en D bleven op het platteland, ondanks de beperkte tewerkstellingsmogelijkheden en hun grote gezinnen.  Het gemiddelde aantal kinderen per huwelijk was 6.  Op een totaal van 59 huwelijken waren er slechts 4 kinderloos.  Alleen bij tak A was het gemiddelde slechts 4, bij B en D bedroeg het 6 tot 7 kinderen en bij C telde men per gezin tussen 7 en 8 kinderen.

Aantal kinderen
bij de stamouders  
Tak A  Tak B  Tak C  Tak D  Totaal
Zonen 5 112 39 16 172
Dochters 8 111 35 21 175
           
Totaal 13 223 74 37 347
Gemiddelde per huwelijk  4.3 6.5 7.4 6.3 6

 

Het aantal doodgeboren kinderen was 1,4%, of 5 op 352 kinderen; 56 zijn voor hun eerste verjaardag gestorven.  Nog eens 38 keerden naar hun Schepper terug voor hun zesde levensjaar, en 32 anderen werden nooit meerderjarig (vroeger op 25 jaar).

Van 34 afstammelingen hebben we enkel een geboortedatum gevonden en daarvan zullen waarschijnlijk toch wel enkele voor hun 25ste gestorven zijn.  Zo werden dus 140 kinderen niet eens meerderjarig: dat is 40% !  In de steden lag dat cijfer nog veel hoger: in de grote crisisjaren stierf 1 kind op 4 er tijdens zijn eerste levensjaar !

Kindersterfte Tak A Tak B Tak C Tak D  Totaal %
Totaal aantal kinderen  13 227 74 38 352  
Dood geboren  0 4 0 1 5 1.4
Gestorven in 1ste levensjaar  1 37 11 7 56  15.6
Gestorven tussen 1 en 6 jaar oud  2 25 9 2 38 10.8
Gestorven tussen 1 en 25 jaar oud  0 18 12 2 32 9.1
Overlijdensdatum onbekend  1 26 3 4 34 9.7

Van de 178 volwassenen bij wie we hun burgerlijke stand goed hebben kunnen volgen bleven er 25 ongehuwd of bijna 1 op 7.  Vooral tak C blonk daarin uit.  Meer dan 1 op 4 bleef daar ongehuwd.  Daarbij (of daardoor ?) bereikten ze ook nog een zeer mooie gemiddelde leeftijd.  Tak B daarentegen kende zeer weinig celibatairen: slechts 1 op 14 à 15.

  Getrouwd / niet getrouwd  A B C D  Totaal
Aantal gehuwden       7   101   28  17   153
Aantal ongehuwden       2     7   11    5     25
% ongehuwd     22     6.5   28.2  22.7     14

In Vlaanderen was het celibaat gedurende de 2de helft van de 18de eeuw en in de 19de eeuw vrij veel voorkomend, vooral onder de mannen.  Voor het midden van de 18de eeuw was minder dan 10% van de volwassenen ongehuwd.  Op het einde van die eeuw was dat geklommen tot 18% mannen en 15% vrouwen, terwijl het medio 19de eeuw reeds 25% bedroeg.  Tegenwoordig draait het rond de 7 à 8% (98).

Van de 5 doodgeboren kinderen kennen we geen geslacht; van de 347 overigen waren er 172 jongens en 175 meisjes.

Van de jongens zijn 42% gehuwd en 44% van de meisjes.  De gemiddelde leeftijd waarop de meisjes huwden lag merkelijk hoger bij de uitgestorven takken dan bij de takken B en C.  Ook bij de jongens was dat zo !  De meisjes van tak B huwden zelfs over het algemeen jong: op een totaal van 39 huwelijken was de gemiddelde huwelijksleeftijd 22,6 jaar.

Gemiddelde leeftijd bij 
het eerste huwelijk

A B C D Totaal
dochters    32 (3)  22.6 (39)  25   (9)  29 (10)  24.5 (61)
stammoeders    27 (3)  26.5 (27)  27   (9)  29   (2)  27    (41)
stamvaders    34 (4)  26    (33)  28 (10)  36   (6)  28    (53)

Dus zo maar eventjes de helft huwde tussen 21 en 23 jaar.  Van de takken A en D was die leeftijd respectievelijk 32 en 29 jaar, en het algemene gemiddelde voor de meisjes bedroeg 24,5 jaar.  Voor de jongens moeten we er over het algemeen een viertal jaren bijtellen.

Deze cijfers blijken ook de gemiddelden voor gans Vlaanderen te zijn.  In de 17de en 19de eeuw was dat bij de meisjes 26-27 jaar en de jongens 28-29 jaar.  In het begin van de 18de eeuw was dat een paar jaar lager en op het einde van de 18de eeuw zelfs een paar jaar hoger.

Hier volgt een tabel met de gemiddelde leeftijden bij eerste huwelijken.  Het aantal huwelijken bij die tak waarop dat gemiddelde berekend kon worden staat tussen haakjes.

Bij de lagere sociale klassen was die huwelijksleeftijd over het algemeen enkele jaren lager; zij gedroegen zich ook veel vrijer en lieten zich minder leiden door economische motieven bij hun partnerkeuze; zij hadden er immers weinig bij te verliezen.  Vooral bij de landbouwers, de burgerij en families met eigendommen vond men vele pragmatische huwelijken.

Bij grotere boeren (te vergelijken met takken C en D) bleven de kinderen langer inwonen; zo kon het personeelsbestand zo laag mogelijk gehouden worden.  Bij dagloners, textielarbeiders en ambachtslieden (te vergelijken met tak B) gingen de kinderen dikwijks elders werken: de jonge mannen als knecht; de meisjes "dienden" bij de burgerij of in de stad.

En toch waren zakelijke motieven zoals overleven en zelfbehoud, ook in lagere klassen belangrijker dan pedagogische overwegingen.  In vorige eeuwen hoorde men wel eens meer het franse spreekwoord: "Qui se marie par amour, a bonnes nuits et mauvais jours."

Toen na de industrialisatie nieuwe ideeën over opvoeding van kinderen overwaaiden en de medische wetenschap de kindersterfte onder meer in verband bracht met buitenshuis werkende moeders, werd geleidelijk de mythe van het moederschap geboren: de meer kindervriendelijke atmosfeer zou ook een verandering meebrengen in de houding tussen man en vrouw.

Er ontstond zoiets als echtelijke liefde en tederheid.  De kleine huisjes van vroeger waar naast de keuken, kelder en zolder slechts één slaapkamer en soms een "voute" was, waar alle privacy ondenkbaar was, waar zonder de minste schroom gevrijd werd en... gestorven, die kleine huisjes moesten plaatsmaken voor steeds grotere woningen waar vrouwen en mannen elkaars geborgenheid zochten.

Maar dat trouwen uit liefde schiep een nieuw en onverwacht probleem: getrouwd blijven.  Huwelijken krijgen ook meer kans om te mislukken, om de eenvoudige reden dat ze veel langer duren.  Honderd jaar geleden was de gemiddelde leeftijd van de mens rond de 35 jaar.  Sindsdien is dat meer dan verdubbeld.

De gemiddelde duur van een eerste huwelijk bij de familie Noë valt best mee: ook al was 1/4 van de huwelijken voor hun tiende verjaardag door de dood verbroken, toch bleven de stamouders gemiddeld 23 jaar bij elkaar.

 Duur van eerste huwelijken   Tak A Tak B Tak C Tak D  Totaal
Aantal huwelijken   4     31    10    4 49
Average duration   30.5 20.5 28.5 20 23

Dat gemiddelde is vrij hoog.  Toch had meer dan de helft van de kinderen één of beide ouders verloren voor hun twintigste verjaardag, dus voor hun volwassenheid.

Vergelijken we dat even met de cijfers van nu: tussen 15 en 18% van de huwelijken in België wordt ontbonden, waarvan 1/3 door overlijden van een partner en 2/3 door scheiding.  Honderd jaar terug was dat voor onze stam 13 huwelijken op 49 of 26,5%, maar uitsluitend door het overlijden van één van de partners.

De huwelijkspartners hadden ook hoegenaamd niet dezelfde leeftijd.  Gemiddeld was de man 5 jaar ouder of jonger dan zijn echtgenote.  Op de 40 huwelijken van stamvaders waar we over volledige gegevens beschikken daaromtrent, waren er slechts 3 waar man en vrouw minder dan 1 jaar verschillen.  Bij 14 ervan was de man zelfs tussen 1 en 15 jaar jonger dan de vrouw.  Noteer dat bij meer dan drie vierde van de huwelijken de vrouw jonger is dan de man.

Bij tweede huwelijken ligt het verschil veel hoger.  Weduwnaars hertrouwden 2 tot 3 maal meer dan weduwen en in 70% van de gevallen hertrouwen ze met jonge meisjes, terwijl weduwen meestal hertrouwden met weduwnaars.  Bijna alle weduwnaars van minder dan 40 jaar hertrouwden.  Minder dan de helft van de weduwnaars over de 40 hertrouwde.  Ongeveer 80% van de weduwen van onder de 40 jaar vond een andere echtgenoot en boven de 40 bijna geen enkele.  Deze laatsten gingen gemakkelijker bij een kind inwonen terwijl weduwnaars veel minder hun zelfstandigheid afstaan.

Meestal werd zeer snel hertrouwd.  Vaak na 2 à 3 maanden reeds, in 30% van de gevallen binnen de 6 maanden en 3/4 toch binnen het jaar.  Weduwnaars met kinderen hertrouwden over het algemeen sneller en hun echtgenote was geregeld van mindere afkomst.

Een vierde van de mannelijke Noë's heeft een tweede of een derde huwelijk aangegaan, zoals trouwens ook een zesde van de vrouwelijke afstammelingen van de Noë's.

Aantal huwelijken van          A   B   C   D  Totaal
mannelijke Noë's  1 4 25 7 4 40
  2 - 4 1 3 8
  3 - 5 2 - 7
vrouwelijke Noë's  1 2 34 9 8 53
  2 1 6 - 2 9
  3 1 1 - - 2

Toch bereikten onze stamouders — uiteraard de sterksten van alle geborenen — de behoorlijke gemiddelde leeeftijd van vooraan in de zestig.  Ook de celibatairen en de gehuwde dochters werden gemiddeld meer dan zestig jaar oud.

Trouwens, de gemiddelde leeftijd van alle Noë's samen, zowel kinderen als volwassenen is 33 jaar.  Met zijn grootste aantal afstammelingen lijkt tak B nochtans de zwakste: hij behaalt bij elke kategarie de laagste score.  (Dit is natuurlijk omdat men in het algemeen het gemiddelde beter benadert als men zijn berekeningen kan uitvoeren op meer individuen.)

Bereikte leeftijden   A B C D Totaal
Stamvaders 65 58     65 63 60.5
Stammoeders 77 61.5 66 61 64   
Niet gehuwd 47 54     67 65 61   
Gehuwde dochters 58 58.5 63 65 61   
Kinderen en
volwassenen
 46 (13)  29 (165)  37 (65)  42 (33)  33 (276)

Die goede oude tijd ?  Een zucht die ontevredenheid uitdrukt over het heden en misschien ook ongerustheid voor de toekomst...  Wie dit werk gelezen heeft of alleen maar 'zijn tak' gevolgd heeft, weet beter.  Onze geschiedenisboeken staan vol met sterke verhalen over de rijken en de groten der aarde.  Laten we eerlijk en nederig zijn: iedereen die zich verbonden weet met dit geslacht Noë stamt af van boeren, ambachtslui of arbeiders.

Maar ook die "cleyne luyden" hebben geschiedenis gemaakt: armoede, ziekte, uitbuiting, vroege dood waren zo in het dagelijks leven verweven dat men het in onze geschie­denis­boeken nauwe­lijks vertelde.

De tijd van "ora et labora" is veel veranderd.  Het ene raakt vergeten - dat is zo geweest in alle tijden van voorspoed.  En het andere ?  Wetenschap en techno­logie hebben er als het ware een klusje van gemaakt.

Die goede oude tijd ?  Vergeten we het maar: konden onze groot­ouders terug­keren dan zouden ze beslist vinden dat wij allen een prinsjes­leventje leiden !
 



Naar de top van deze blz
Onze Noë Welkom-blz
Overzicht
Inhoudstafel
Deze NOE webstek doorzoeken

Meer stambomen
Het Meetjesland

MijnPlatteland homepage
MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  21-04-2021
Copyright (c) 2024




Adrianus (B IIIa)
Agnes Margarita
Amelie, fa Ferdinand
Antonius Franciscus (B Va2)
Arthur Aloysius (B VIIId1)
August (C VIIb)
August (C VIIIa)
August, fs Francies (B VIIb)
Bernardus Aloysius (B VIIIe)
Carolus Ludovicus
Dominicus (B VIIId2)
Edward (B VIIIa)
Emiel (C VIIIc)
Emiel Stefaan (B IXa)
Ferdinand (B VIc)
Ferdinand (B VIIc)
Francies (B VIIb)
Franciscus Marianus (A V)
Franciscus Antonius (B Va4)
Franciscus (C V)
Franciscus (D II)
Ivo Franciscus (C VIIa)
Georgius, fs Matthias (B IIb)
Hendrik (D I)
Henri (C VIIIb)
Henricus (D III)
Jacobus, fs Ferdinand (B VIc)
Jacobus Bernardus (B Vb)
Jan (A I)
Jan (A II)
Joannes (B IIIc)
Joannes (C II)
Joannes (C III)
Joannes Franciscus (A IV)
Joannes (B VIIe)
Josephina Benedicta
Judocus (B II)
Judocus (B IVb)
Jacobus (C IV)
Judocus (C V2)
Livinusfs Hendrik
Louisa Coleta
Martina Emiel (B IXa)
Martinus (B Va3)
Martinus, fs Adrianus
Matthias (B I)
Matthias (B IIb)
Petrus (A III)
Petrus (B IIIb)
Petrus (B IVa)
Petrus (B VIIa)
Petrus (B VIId)
Petrus (C I)
Petrus (D IV)
Petrus Emmanuel (B Va1)
Petrus Joannes (B VIa)
Petrus Joannes (C VI)
Petrus (B VIb)
Rosalie fa Petrus (B VIId)
Vincentius