In Vlissingen stond een huis

Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1980, 13de jaargang, nr. 1

IN VLISSINGEN STOND EEN HUIS...

Zonder twijfel... en terecht, zullen sommigen onder onze lezers zich afvragen wat ons bezielde om een bijdrage te wijden aan een huis dat, zoals de titulatuur vermeldt, zich te Vlissingen (Nederland) bevond ?

Vooraleer we zelf tot de binding Eeklo-Vlissingen kwamen, waren, - hoe paradoksaal het ook moge klinken - meer dan tien jaar en een geluksvondst nodig !

In de jaren 1968-69 vonden we op het stadsarchief te Eeklo twee vergeelde foto's terug. De ene betrof een solide oude woning voorzien van gevelstenen, de tweede was een detail van de middensteen.

Niettegenstaande het berijmd opschrift slechts gedeeltelijk op de foto voorkwam, leverde het ons een "zogezegd" rigoureus bewijs dat het hier om een patriciërswoning te Eeklo ging.

Huis Eekeloo in Vlissingen

De tekst: "EEKELOO IS SYNEN NAE(M)" en de twee familiewapens, waarvan één met een eikeboom, stonden er immers borg voor.

Het jaartal 1606 was getuige van Eeklo's heropbouw, na het katastrofaal verval op het einde van de 16e eeuw.

Zoals men echter ziet, berustte alles op louter hypotese. Vandaar ook de reden waarom we tot geen publikatie kwamen.

Men zou het gezegde "hoe een dubbeltje rollen kan" kunnen doodverven als zijnde een "afgezaagd" cliché en toch is de werkelijkheid navenant !

Onlangs bij het inventariseren van het Modern Archief te Eeklo, stuitten we op een onooglijk bundeltje briefwisseling. Toevallig kwam in de bovenste van de vijf brieven het berijmd opschrift:

"DIT HUYS IS GOET EN BEQUAEM"
"EEKELOO IS SYNEN NAEM"

opvallend tot uiting.

De zinsnede op de circa tien jaar vroeger gevonden foto's nog steeds indachtig, deed dit me beide verenigen.

Al vlug bleek dat mijn oude zienswijze totaal onjuist was. Wat nogmaals aantoont hoe broos veronderstellingen, ofschoon ze alle logika meehebben, toch kunnen zijn.

Uit de briefwisseling die gevoerd werd tussen 21 juni en 2 augustus 1927, bleek al dadelijk dat de woning zich niet te Eeklo maar wel binnen Vlissingen bevond.

Het bestaan ervan was te Eeklo eerder toevallig gekend geraakt.

Doordat de toenmalige eigenaar, de heer P.H. Meerholz, de oude gevel wou herstellen in zijn oorspronkelijke staat en hij in de waan verkeerde dat het hier om een wapenschild van de stad Eeklo ging, vroeg hij aan het college om de heraldische kleuren.

Aldus ging de wagen aan het rollen !

Eekloo is synene naem

Na een poosje over en weer geschrijf kwamen uiteindelijk op 2 augustus 1927 te Eeklo de twee bewuste foto's toe. Onmiddellijk bleek dat het hier om twee familiewapens ging. Beide wapenschilden hadden de klassieke Franse vorm. Het linker is gedwarsbalkt en draagt, vermoedelijk, vier bijen. Het rechter bevat klaarblijkelijk een eikeboom. Nopens de heraldische kleuren van beide wapens beschikken we over geen gegevens.

Ofschoon de heer Van Grol, toenmalig gemeentearchivaris van Vlissingen werd ingeschakeld, kwamen geen exaktere gegevens aan het licht. Het dossier werd afgesloten.

Een halve eeuw later hebben we terug pogingen ondernomen om de sluier rond dit huis en meer in het bijzonder om de bouwers, die te vereenzelvigen zijn met de wapens op de gevelsteen, op te lichten.

Vorige zomer zijn we in het oude stadsgedeelte van Vlissingen op zoek gegaan naar de bewuste woning. De gegevens die de heer Meerholz in 1927 heeft nagelaten, lieten ons het beste veronderstellen. Het huis stond volgens schrijver op de "Groote Markt, vroeger van eerste stand, nu gedegradeerd tot een sjovele arbeidersbuurt. Het is zeer solide gebouwd en goed onderhouden. Van Gemeentewege is het geplaatst op de lijst van monumenten, die niet mogen worden afgebroken of verbouwd...". Derhalve konden we principieel niet ontgoocheld worden, de woning was immers geklasseerd !

Na uren vruchteloos speur- en vraagwerk, belandden we uiteindelijk, zij het eerder toevallig, in het Stedelijk Museum. Amper hadden we onze eerste schreden in het museum gezet of daar stonden we oog in oog met de twee leeuwekoppen die, zoals op de foto blijkt, de gevelsteen flankeerden.

Bij navraag bleek de stad in het najaar 1944 veel geleden te hebben onder het oorlogsgeweld. Als bij wonder waren de leeuwekoppen gaaf van tussen het puin gehaald. Over de middenste gevelsteen, waar uiteraard onze meeste belangstelling naar uitging, kon men ons geen exaktere gegevens bezorgen.

De plaats waar destijds de huizenrij stond, was integraal vervangen door na-oorlogse nieuwbouw.

Terloops wil ik elkeen die Vlissingen aandoet een bezoek aan het Stedelijk Museum warm aanbevelen, het loont meer dan de moeite.

PEILEN NAAR DE BOUWHEER

Ingevolge de godsdiensttroebelen was op het einde van de 16de eeuw Eeklo nagenoeg ontvolkt. De aanhangers van de Calvinistische leer, waartoe het gros van de notabelen behoorde, waren naar het Noorden geëmigreerd. Het is meer dan waarschijnlijk dat de bouwers van de bewuste woning dienen gezocht te worden onder deze uitgewekenen. Vooraanstaanden waren het ongetwijfeld, gezien zowel man als vrouw een wapen voerden.

Ofschoon heel wat heraldische werken werden geraadpleegd, konden we geen wezenlijke kandidaat voordragen (1).

Het enig lichtpunt in deze zaak werd ons bezorgd door de heer N. Veldhuis, Gemeentearchivaris te Vlissingen, waarvoor mijn oprechte dank.

Niettegenstaande de archieven te Vlissingen eveneens gedeeltelijk verwoest werden, is in het kader van deze bijdrage, toch nog een zeer belangrijk stuk gaaf gebleven.

Op het Rijksarchief van Zeeland, ondergebracht te Middelburg, berust de legger van gebouwde en ongebouwde eigendommen te Vlissingen, dit vanaf circa 1610 (2). Volgens bewust register was de eerste eigenaar Benzamijn den Neve. Van deze Benzamijn is bekend dat hij in juli 1609 een attestatie overlegde afkomstig van Ooster-Souburgh onder Goes (3). Op dit tijdstip woonde hij reeds te Vlissingen op de Markt. Het is evenwel mogelijk, dat hij nog vóór 1609 via Goes in Zeeland is gekomen.

Benzamijn den Neve, oudst gekende eigenaar, a° 1610.
(RAZ-Lasonder nr. 750).

Benzamijn den Neve, volgens de naam klaarblijkelijk van Vlaamse afkomst, huwde te Vlissingen op 15 maart 1614 met Maycken Nols (4) en werd aldaar begraven op 12 februari 1649 (5). Zijn echtgenote, Maycken, werd er begraven op 29 september 1656 (6).

Was Benzamijn de eigenaar van de woning in 1609-10, dan nog lijkt het ons onwaarschijnlijk hem als bouwer te situeren.

Wanneer hij in 1609 te Vlissingen de attestatie voorlegde was hij zeker nog ongehuwd. Ongetwijfeld symboliseren de twee wapens de binding tussen twee families.

Behoorde het huis voordien toe aan de ouders van Benzamijn ? Ook dit is mogelijk, gezien op het einde van de 16de eeuw twee gezinnen de Neve uit Eeklo verdwenen. Namelijk een Joos de Neve, waarvan we alleen weten dat hij in 1578 gereformeerd armmeester was en Dierik de Neve, die fungeerde als armmeester in 1578 en 1579. Van deze laatste is bekend dat zijn goederen in 1583 werden gekonfiskeerd (7).

Helaas bevat het Stadsarchief te Eeklo al evenmin gegevens nopens deze gezinnen.

Waren we hoopvol bij onze eerste positieve vondsten, om uiteindelijk de exakte bouwers te zullen aanwijzen, dra moesten we ons wat al te voorbarig optimisme enigszins relativeren tot een "bijna" geslaagde peiling.

Voor ons staat het nu vrijwel vast, dat enkel met het terugvinden van de wapendragers de Eeklose bouwers de eer zullen toegewezen krijgen waarop ze recht hebben.

Erik De Smet.

____________________
(1)	E. NEELEMANS; Tijdrekenkundige Naemlijst der Baljuws, Greffiers, Tresoriers, Burgemeesters en Schepenen der Stede, Keure en Vrijhede van Eecloo en parochie van Lembeke. Eecloo, 1865. DE HERCKENRODE; Nobilaire des Pays-Bas et du comté de Bourgogne, (2 dln) 1865. J. RIETSTAP; Armorial Général (2 dln). G. DEMA Y; Inventaire des sceaux de la Flandre, (2 dln) 1873. DE GHELLINCK V AERNEWIJCK; Sceaux et amoiries des villes, communes, echevins, chatelleinies, metiers et seyncuries de la Flandre, 1935.
(2)	Rijksarchief Zeeland, inv. Lasonder nr. 750.
(3)	Gemeentearchief Vlissingen, inv. K 481, folio III.
(4)	idem inv. K 532, folio 120v.
(5)	idem inv. K 786, folio 191v.
(6)	idem inv. K 787, folio 76v.
(7)	A. DE VOS; Godsdienstberoerten te Eeklo tijdens de XVI^e Eeuw. Appeltjes van het Meetjesland, 1961, nr. 12, blz. 132.

Separator

In Vlissingen stond een huis (2)

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977
1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking : 21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024