Uit een handboeksken te Zomergem

Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1971, 4de jaargang, nr. 1

UIT EEN HANDBOEKSKEN TE ZOMERGEM

1820

Volgende tekst werd letterlijk overgeschreven uit het «Handboeksken van Bernardus De Neve, Burgemeester tot Zomergem» en betreft een proces, dat buitengewoon tot de volksverbeelding van die tijd moet gesproken hebben.

«Relaes van eene Sententie geëxecuteerd op den 18 februarij 1783, binnen de stad Parijs, over vijf baenstroopers, Kerkdieven, heijligschenders en moordenaers, wiens grouweldaden met intentie naerbespeurd niet lijdelijk zijn in een land van regten, zonder gestraft te worden tot exempel.

Het is bij alle Godelijke en wereldlijke regten verboden zijnen evenmensch te benadeelen, het leven te benemen en veel meer uwen Heer en God te mishandelen en zijnen heijligen tempel te ontheijligen, hetwelk onaengezien het is nochtans zoo dat gij, Nicolais van Domback, oud 28 jaren, gebortig van Raye, ofte zoo gij met name ofte toename mogt wezen genoemd, alhier present; en gij, Petrus Volan, oud 27 jaren, gebortig van Versailles, ofte zoo gij met name of toename mogt wezen genoemd, alhier present; en gij, Mathijs ofte Martinus Onore, oud ontrent 27 jaren, gebortig' van Boves, ofte zoo gij met name ofte toename mogt wezen genoemd, alhier present; en gij, Joannes Nurite (of Merite), oud 26 jaren, ook van Boves, ofte zoo gij met name of toename mogt wezen genoemd, alhier present; en gij, Valentijn de Boucle (of Deboucle), oud ontrent de 24 jaren, geboren tot Amiens, ofte zoo gij met name ofte toename mogt wezen genoemd, insgelijks alhier present, te vertoonen het naervolgende:

Volgens uwe eijgene bekentenis hebt gij, Nicolais van Domback, met uwe voornoemde complices bekend van op den 27 maerte ten jare 1781 gekomen te zijn in eene herberge op de parochie van Solone, gelegen eene uure van Versailles, alwaer dat gij lieden kennis aen malkanderen gemaekt hebbende, tesamen ul. in den drank begeven hebt, alwaer gijl., elkanders sentimenten verstaen hebbende, beraemd hebt in complicie te blijven en elkanderen den eed van getrouwigheijd gezworen hebt van te samen bijeen te blijven, hetwelk gebleken is alswanneer dat gijl. op den 29 maerte 1781 onder ul. zessen gekomen zijt op de parochie van Reqlita en aldaer besloten het afgrijslijk voornemen van te bestelen de Kerk aldaer, waerom gijl. ul. hebt weten te verbergen in eenen bosch daer ontrent en den zelven avond tusschen negen en tien uren, gekomen zijt op het Kerkhof met eene leeder, die gij Joannes Nurite van een boerenhof hebt gehaeld ende die effectivelijk 's anderdags nog op het Kerkhof bevonden is, hebt dezelve gezet tegen de venster van den hoogen autaer, alwaer gijl. ul. vijf ingebroken zijnde, hebt gij Valentijn Deboucle op het Kerkhof de wacht gehouden, om te waerschouwen bijdien daer eenig volk zoude gekomen hebben, hebt gij vooreerst geforceerd ende opengebroken de offerbloken, alsook de Kisten van de Kerk en Armen, waernaer gij Pieter Volan met onweirdigheijd hebt opengebroken het Sanctuarium ofte Tabernakel, alwaer het Heijlig der Heijligen rust, 't gone gij met onweirdigheijd genomen hebt, te weten eene remonstrancie, waer uyt gij de H. Hostie hebt genomen ende geworpen op den autaer; daer naer hebt gij genomen de ciborie, waerin waren ontrent de 30 geconsacreerde hostien, die gij ten deele ingeslokt en ten deele uytgegoten hebt op den autaer, benevens het H. Vat ofte doosken 't gone dient om de zieke te administreren, waerin waren drij H. Hosten, naer al welke gij insgelijks gegoten hebbende op den autaer, hebt dezelfde gegeven aen Joannes Merite, die alles gesteken heeft in eenen reijszak en hiermede nog niet vergenoegd zijnde, nemaer daer naer zijt gekomen naer de Sacristije om dezelve ook open te breken en bezig zijn de met die te forceren, zoo is 't geschied als door eene toelating van God Alm. dat den engel Michaël, staende op den duyvel met zweird in de hand boven de Sacristije, van boven neder is gevallen op eenen van ul. complicen, die gij te samen bekend hebt niet te weten vanwaer hij gebortig was, maer dat zijn naem was Leonardus Veusrart, die door het vallen van den engel heeft getreft het zweird in zijn hert, waernaer hij dood onder den engel is gebleven; gijl. hebt bekend zulks aenschouwende zoo verbaesd en verslagen te zijn geweest, dat gijl. tesamen alles hebt laeten staen en de vlugt genomen, doch altijd bijeen blijvende.

Des anderdags 's morgens den Koster komende naer de Kerk om dag te luijden was verschrikt, ziende het Tabernakel opengebroken en nog meer aenschouwende dat schromelijk spectakel, heeft alarm geklept; den heer Pastor en eene menigte menschen daerkomende en zulks ziende meijnden alsdat het door een mirakel was geschied, maer nauwkeuriger naerziende bevonden zij zulks bij ongeluk gebeurd te zijn. Men heeft hiervan den rechter van aldaer geinformeerd, die naer onderzoek den dooden romp drij dagen ten toon geleijd heeft voor eenieder, om te zien of daer niemand geene kennis van en hadde, maer niemand dit kennende heeft men het lichaem gesleept naer het Galgenveld, alwaer het met een been aen eene galge is gehangen. Naer dien wonderlijken voorval, in plaats van ul. te separeren en van voorder kwaed te wachten, blijkt het volgens gijl. tesamen bekend hebt, dat gijl. zoo onbeweegd hebt geweest, van ontrent 6 of 7 weken daernaer, gekomen zijnde op de Prochie van Bovebus, in den bosch hebt ontmoet zekere Catharine Volhaert, geboren en woonachtig op dezelve prochie, bij ulieden onbekend, de gone, zoo gijl. t'samen bekend hebt, vastgenomen ende naerdat gijl. haer zeer schandelijk onteerd hadde, hebt gijl. dezelve naekt ontkleed aen eenen boom gebonden, schoon zij ul. te samen bad om haer leven te behouden, de onmenschelijke vreedheijd hebt gehad van haer van aen den hals tot aen den onderbuyck opengesneden ende vermids zij zwanger was hebt gijl. haere teere vrucht uytgerukt en aen haren hals gehangen, laetende haer alzoo staen, zijnde met het gone gijl. bij haer bevonden hebt vertrokken.

Voorders hebt gijl. tesamen bekend van op den 8 septembre 1782 t'samen gekomen te zijn op de prochie van Bray, s morgens ontrent ten 10 uren, alwaer alleene was 't huijswachtende de vrouw met een kleijn kind van 2 1/2 jaren oud, mits de andere naer den godelijken dienst waren, dewelke gij, Valentijn de Boucle, zoo gij zelfs hebt bekend, eerst die vrouw hebt vast genomen ende gevraegd waer het geld was; 't gone zij al kermende en lamenterende om haer leven te behouden, u getoond heeft; 't welke gijl. bloedorstige booswigten nu wetende, hebt de gemelde vrouw de armen en beenen t'samen gebonden ende naerdat gij, Joannes Merite, een deel hout op het vier geleijd had, hebt gij Valentijn de Boucle met Martinus Onore de gemelde vrouw op het vuer geworpen, benevens haer onoozel Kind, alwaer zij als maertelaers verbrand zijnde ende binnen dien dat de vrouw nog levendig op het vuer lag, hebt gijl. t'samen bekent, dat gij Nicolais van Domback uyt eene Kiste, die gij met den sleutel hebt opengedaen, eene borse genomen hebt met 130 fransche Kroonen onder geheele en halve, benevens nog een kleijn borseken met 100 goude Louis, waermede gij t'samen zijt vertrokken, laetende de vrouw met het Kind ellendig verbranden. Verders hebt gij nog bekend van op den 24 Xber 1782 (wesende Kerstavond) ontrent Parijs ontmoet te hebben eenen pastor, die met zijnen Koster eenen zieken ging administreren, die gij verraedelijk hebt toegesproken en vastgenomen ende naerdat gijl. den priester met den Koster schromelijk vermoord hadde, hebt gijl. hun aldus laeten liggen, nemende uyt zijnen zak den Sleutel van zijn huijs ende vermits het avond was en hebt gijl. niet konnen ingeraeken, mits het meijssen de deure van binnen vermaekt had; daerop gijl. geklonken hebt, het meijssen vooren komende heeft gevraegd wie daer was, daerop gij Joannes Merite hebt geantwoord dat gij eenen brief had voor den heer Pastor, die presseerde.

De maegd dat hoorende heeft open gedaen, die gijl. tesamen zijt toegesprongen en naerdat zij door alteratie als in onmagt gevallen was, hebt gij dezelve gesleept tot in de Keuken, alwaer gijl. haer schandelijk onteerd ende vermoord hebbende, hebt gijl. bekend opengebroken te hebben een bufet waeruyt gijl. genomen hebt eene borse met ontrent de 2000 fransche livres, benevens 6 zilvere lepels en fourchetten, 2 zilvere Kandelaers en andere goederen en met de gestolen effecten vertrokken naer eene herberge, genaemd den Gouden Leeuw, op den Steenweg van Lions; alwaer gijl. des anderendags ul. buijd gedeeld hebt, maer ul. boosheijd niet konnende verdraegen, zoo is het geschied dat den pastor en Koster dood en vermoord gevonden zijnde, aen het Officie is aengegeven, dewelk naer alle recherce, sonderlinge de wacht in de voorzeijde herberge gekomen zijnde, gijl. booswigten te samen zijt geärresteerd ende beweegd in de gevangenis ende naer alles bekend hebbende, zooals het is gebleken als andersints.

Voords hebt gijl. nog bekend van meer dan 100 menschen langs de baene te hebben beroofd ende te ontweiren dat gone gij bij hun bevond, alle welke in een land van regte niet lijdelijk is, zonder gestraft te worden.

De conclusie des rechters gemaekt zijnde, condemneren u, Nicolais van Domback, oud 28 jaren, en u Petrus Volan, oud 27 jaer, en u Martinus Onore, oud ontrent 27 jaer, en u Joannes Merite, oud 26 jaer, en u Valentijn de Boucle, oud ontrent 24 jaer, te samen op een horde gesleept te worden naer de ordinaire justicieplaets op een Schavot daertoe opgeregt ende, gebraekt aldaer, door de Scherpregters op een rad gebonden te worden en met gloeijende tang in het vleesch van ul. arm en been 2 slaegen te ontfangen en levendig 6 uren blijven liggen, t'eijnden dies uwe cadaevers in het vuer geworpen, om dezelve te verbranden».

(Blz. 65-72 van het Handboekje B. De Neve).

A.R.

Separator

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977
1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking : 21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024