Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1982, 15de jaargang, nr. 2

MARTIN DE SMET,
POËET UIT DE VROEGRENAISSANCE

Bij het lezen van Hugo Nattebooms vondst, enkele pennevruchten van pastoor De Smet van Oostwinkel, vroeg ik mij af of het gedicht Met blyder fantasye 450 jaar later wel zo moeilijk te begrijpen was.
In een poging de tekst voor de lezer te verklaren vond ik het de moeite er enkele bedenkingen bij te voegen.

Met blyder fantasye
Met blyder fantasye gaende over dat landt
Een schoon groeyende bloeyende kerslaer standt
Ic vanc rustigh en lustigh ontsloten ende plaeysant
soet van naturen, dus mij ver(meyt)
5 heymelick int verstant
den liefden brant
van een die int herte es gheplant
als een Ammereuse goddine trionfant coragues
valiant boven gods criatueren
10 al waertse van Jupiter van Venus gebuert
met suvere cueren
haer bursten syn als albaestene mueren seer excellent
14 moocht ic haer maken mijn herte bekent

vers  3.	vanc = ving; ontsloten = geopenbaard ving ik de brandende liefde (vers 6)
vers  4.	naturen = aard; vermeyt = verblijdt het liefdevuur verblijdt mij
vers  7.	een = liefdespijl
vers  8.	coragues = moedig, doortastend
vers  9.	valiant = krachtig, superieur
vers 10.	gebuert = geboorte, afkomst, natuur
vers 11.	cueren = geneeswijzen
vers 12.	bursten = borsten.

In het modern Nederlands hertaald zou het gedicht dus als volgt kunnen luiden:

Toen ik blij gestemd door het land ging
en er een mooie kerselaar in bloei stond,
ontving ik rustig het liefdevuur,
mij heerlijk geopenbaard en vol welbehagen,
zoet van aard, dat mij dus heimelijk in mijn gemoed verblijdt.
Het liefdevuur dat mij in het hart geplant werd
als van een zegevierende liefdesgodin,
doortastend en heersend over gods schepselen
alsof ze van Jupiter of Venus afkomstig was
met haar heilzame uitwerking
haar borsten zijn als van albast, uitstekend (!)
kon ik haar maar mijn hart openbaren.

Dit gedicht is zo stuntelig gemaakt dat het met de grootste waarschijnlijkheid amateurswerk van pastoor De Smet betreft.  Kennelijk heeft hij geprobeerd een sonnet te schrijven en is daarin geslaagd voor zover hij over de liefde schrijft en veertien regels bij elkaar krijgt.  Het gedicht is duidelijk onafgewerkt: de versregels zijn ongelijk van lengte, het woord ver(meyt) (vers 4) staat er slechts voorlopig: de onbedreven dichter vond geen synoniem dat op -ant eindigde.  In het sextet (eerste zes versen) gebruikt hij maar één rijm en ook in de octaaf (laatste acht versen) is er nauwelijks een rijnlschema te ontdekken: acd(c)ddee.

Dit gegoochel met rijmen (zoals de rijmnood en stoplap in vers 13) en het overdadig gebruik van Franse bastaardwoorden (plaeysant, ammereuse, coragues, valiant, criatueren) kenmerken de man als rederijker (periode tussen de Middeleeuwen en de Renaissance, bij ons ± 1450-1550).

Vermoedelijk gaat het hier om een eigen schepping van Martin De Smet.  We kunnen ons moeilijk voorstellen dat zo een inhoudloos, weinig oorspronkelijk sonnet in het Frans zou zijn uitgegeven en dat De Smet het de moeite zou gevonden hebben het te vertalen.  Trouwens de klungelige opbouw en aarzelende woordkeuze verraden de onervaren dichter.

Nochtans moet pastoor De Smet een ontwikkeld en belezen man geweest zijn.  Ongetwijfeld werd hij beïnvloed door de Franse renaissancepoëzie: het sonnet als dichtvorm, de verheerlijking van de liefde en de vergelijking met mythologische figuren uit de oudheid (Jupiter en Venus) wijzen in die richting.  We kunnen De Smet dus bestempelen als een vertegenwoordiger van de vroeg-renaissance, nog voor de Gentenaar Lucas De Heere (1534-1584) en de Antwerpenaar Jonker Van der Noot (1539-1595), maar zonder hun poëtische kracht en literaire waarde.

Paul Van de Woestijne

ONS MEETJESLAND HEEFT EEN MOOIE GEKLEURDE ZICHTKAART LATEN DRUKKEN OVER DE LEGENDE VAN DE "BAKKER VAN EELCO".

ALLE LEDEN DIE IN ORDE ZIJN MET HUN BIJDRAGE VOOR 1982 ONTVANGEN DEZE MOOIE ZICHTKAART GRATIS.

Vorig artikel: Uit het verleden van Oostwinkel

Inhoud van 1982, jaargang 15

Volgend artikel: Een oude grenspaal ???

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024