Wachtebekenaars, buitenpoorters van Gent

Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1983, 16de jaargang, nr. 3

WACHTEBEKENAARS,
BUITENPOORTERS VAN GENT

In het buitenpoorterschap onderscheiden zich twee soorten. Namelijk de poorters die het rechtsgebied willen verlaten maar hun poortersrecht behouden en dan de personen die niettegenstaande het feit dat ze niet in het rechtsgebied wonen, nochtans van de bescherming en de voordelen van deze poorterij willen genieten.

Bezorgde deze maatregel aan de gegoede plattelandsbewoners een geprivilegieerd statuut waardoor ze zich aan de rechtsmacht van de plaatselijke heer onttrokken met alle voordelen van dien, voor de Gentse schepenen was het een unieke gelegenheid en tevens hun enige doelstelling om aldus hun politieke macht op het platteland te verstevigen.

Het lag voor de hand dat in dit geval de buitenpoorters van Gent, die al wegens hun welstand de toonaangevende figuren waren op hun dorp, voor hun eigen welzijn het beleid van de stad propageerden.

Met dit doel voor ogen, waren de voorwaarden verbonden aan het verwerven van een buitenpoorterschap ook zeer gering.

Het privilege verleend door Maria van Bourgondië aan de stad Gent op 30 januari 1476 (n.s.), bepaalde volgens artikel 3 dat: (1)

— De buitenpoorters een "redelycke pand" als inkomgeld dienden te betalen.
— Ze moesten tijdens de drie voornaamste feestdagen; zijnde Kerstmis, Pasen en Pinksteren, effektief acht dagen in de stad verblijven.
— Tijdens elk verblijf dienden ze hiervoor 12 groten te betalen.

Helaas vertonen de buitenpoortersboeken grote leemten. Ze nemen een aanvang in 1476, na het toegestane privilege van hertogin Maria van Bourgondië en eindigen reeds in 1492. Van 1482 tot 1487 hebben we een hiaat.

We vinden erin de naam van de buitenpoorter samen met de gezinsleden, de Gentse familie waar ze minimaal driemaal per jaar hun verplichte intrek namen, de verblijfplaats in de stad en de datum waarop de akte geregistreerd werd (2).

Wachtebeke behoorde met zijn 46 families tot één der sterkst vertegenwoordigde partijen in het Gents buitenpoorterschap. Ter vergelijking: Ertvelde en Kluizen samen hadden amper 16 families ingeschreven (3).

Buitenpoorterslijst van Gent (1476-1477) met vermelding op de 22ste, 24ste en 26ste lijn, respektievelijk Pieter Tieren fg Pieters van Overslag, Pieter Neudt fg Pieters en Pieter de Duc fg Pieters van Wachtebeke.
(S.A.G. reeks 122 nr. I fol. 95)

CHRONOLOGISCHE LIJST VAN DE WACHTEBEEKSE BUITENPOORTERS VAN GENT (4)

In tabel geven we de families weer met de aanduiding van de grootte van hun gezin, de plaats waar ze minsten driemaal per jaar hun intrek moesten nemen en de data waarop de akte verleden werd.

1.	Pauwels Dielman	2	Grauwpoort	6 feb. 1477
2.	Jan Neyt	3	Muide	15 april 1477
3.	Pieter Neyt	9	Muide	15 april 1477
4.	Michiel Andries	8	Tichelrei	16 april 1477
5.	Pieter de Duuc	11	Tichelrei	16 april 1477
6.	Jooris de Vos	2	Muidepoort	17 april 1477
7.	Jan Ramont	12	Meerhem	7 okt. 1477
8.	Bertelmeeus de Wevere	1	Torenpoort	22 nov. 1477
9.	Jooris de Makere	6	Meerhem	9 dec. 1477
10.	Pieter de Wevere	5	Koningstraat	18 jan. 1478
11.	Pieter van Hoye	5	Tichelrei	3 april 1478
12.	Willem Teysbaert	6	Varent	3 april 1478
13.	Pieter Bral	8	Meerhem	2 mei 1478
14.	Gabriel van Scoerisse	6	Schipgracht	1 okt. 1478
15.	Hendrie vanden Wincle	4	Sint Jacobs	4 nov. 1478
16.	Jacop de Kerck	6	Muide	12 jan. 1479
17.	Pieter de Mey fg Pieter	3	Coornaerdsteghe	12 feb. 1479
18.	Pieter de Mey fg Jan	3	Palingstraat	16 feb. 1479
19.	Jacob Temmerman	8	Boudelostraat	19 feb. 1479
20.	Gillis de Voldere	6	Grauwpoort	7 mei 1479
21.	Symoen van den Putte	1	Wijnhing	10 juli 1479
22.	Reynier Bloc	2	Muide	11 okt. 1479
23.	Bertelmeeus Creve	9	Meerhem	10 aug. 1480
24.	Anthonis vanden Moure	2	Peperstraat	9 okt. 1480
25.	Jan de Mey fg Pieter	2	Grauwpoort	29 dec. 1480
26.	Herman Ramont	7	Walpoort	6 juli 1481
27.	Huyghe Hamere	3	Ekkergem	27 sept. 1481
28.	Jooris Brant	4	Oudburg	1 april 1487
29.	Symoen Bral	6	Muidebrug	25 dec. 1487
30.	Mattheeus Dielman	9	Muide	25 dec. 1487
31.	Jan Neyt fg Pieter	5	Meerhem	25 dec. 1487
32.	Lieven de Rycke	3	Muide	10 dec. 1488
33.	Ghilein vanden Bossche	2	Schipgracht	4 feb. 1489
34.	Jan de Mey fg Pieter	2	Tichelrei	18 mei 1489
35.	Pieter de Mey fg Adriaens	1	Augustijnen	18 mei 1489
36.	Pieter de Mey fg Jan	2	Sluizeken	11 jan. 1490
37.	Jan de Mey fg Adriaens	4	Meerhem	5 feb. 1490
38.	Jacop van Acke	2	Oskinsbrugge	25 feb. 1490
39.	Christoffels Haec	7	Donkersteeg	16 april 1490
40.	Pieter Ghiselins	5	Burgstraat	4 mei 1490
41.	Jacob Ghiselins	4	Tichelrei	24 mei 1490
42.	Liesbeth Andries	1	Tichelrei	2 juni 1490
43.	Adriaen Duuc	2	Tichelrei	24 juli 1490
44.	Meeux Ghyselins	2	Meerhem	22 okt. 1490
45.	Pieter Woume	2	Tichelrei	8 mei 1492
46.	Pieter Dielman	7	Tichelrei	17 mei 1492

Voor Overslag vinden we een tiental buitenpoorters terug. Wel dient hier enige voorzichtigheid in acht genomen. Tweemaal werd expliciet vermeld "te overslagh inde prochie van zuutdorpe...".

De resterende droegen geen nauwkeurige identificatie. Daar Overslag, heden toch resorteert onder Wachtebeke, hebben we ze volledigheidshalve eveneens opgenomen.

OVERSLAG

1.	Gillis Vaenkin	3	Hymansstrate	18 juni 1477
2.	Pieter Tieren	5	Schipgracht	14 okt. 1477
3.	Daniel Brant	4	Heymansstrate	10 sept. 1478
4.	Pieter Ghisele	4	Muide	10 dec. 1478
5.	Pieter Ghisele fg Jans	7	Muide	10 dec. 1478
6.	Jan Ghyselinc	5	Muide	28 dec. 1478
7.	Laurins Ghysele	6	Muide	13 april 1479
8.	Willem Roman	1	Soimansstrate	6 juni 1487
9.	Jan Ghiselins	6	Meerhem	27 nov. 1488
10.	Jacop Ghyselins	7	Meerhem	27 nov. 1488

Wanneer de poorterboeken in 1542 weer aanvangen, komen er geen buitenpoorters meer in voor. Wel treffen we er nog een paar Wachtebekenaars in aan. Ditmaal zijn het personen die zich in de stad vestigden en het gewoon poorterschap verwierven (5).

Erik de Smet

__________________________
(1)	S.A.G.-122/I voorblad. (S.A.G. - Stadsarchief Gent).
(2)	S.A G,-122/I f° 46.; voorbeeld: "jooris de vos fg joris van wachtebeke heeft j wyf, "woent met hendric de vos ande mue poorte, xvij aprilis lxxvij".
(3)	DE VOS A. Geschiedenis van Ertvelde, 1971, blz. 149-150.
(4)	S.A.G.-122/1 /2 /3
(5)	S.A.G.-122/4 f° 28. Daneel Brant fg Adriaens 1 april 1569. f° 28. Jan Pyn fg Jans 6 april 1569. f° 31. Jooris Penneman fg Jans 6 jan. 1571.


Heemschut Ons Meetjesland

Separator

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977
1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking : 21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024

Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1983, 16de jaargang, nr. 3

WACHTEBEKENAARS,BUITENPOORTERS VAN GENT

WACHTEBEKENAARS,
BUITENPOORTERS VAN GENT