Het Rattenkasteel te Waarschoot

Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1970, 3de jaargang, nr. 1

HET RATTENKASTEEL te Waarschoot

In het Meetjesland bevinden zich nog enkele merkwaardige gebouwen waaronder het oude priorshuis of het in de volksmond genoemde «Rattenkasteel» te Waarschoot, gelegen op het einde van het Jagerspad, aan het vroeger gekende Braekeleike, dat nu een gewone gracht is geworden.

Huidige toestand van het priorshuis te Waarschoot. Voorzijde, oostkant
(Foto R. Tondat).

Het priorshuis is het laatste overgebleven gebouw van het voormalige klooster O.L.Vr. ten Hove. Het bouwen aangevat in 1444 door de stichter Simoen Utenhove, werden de gebouwen voltooid en de kloosterkerk ingewijd in 1448. De stichter van het klooster nam afscheid van het wereldlijke leven en werd in zijn klooster monnik. Dit afscheid van het wereldlijke leven moet wel in die tijdgeest worden gezien, bij het nu nog groots zijnde «Rattenkasteel» of het vroegere «casteel vanden fondateur». Verwoestingen door oorlogsomstandigheden in 1499 (de kerk werd toen verwoest, maar terug opgebouwd) en in 1580 door de Geuzen, die gans de inboedel verkochten en wat brandbaar was verbrandden. Daar de tijden toen onrustig waren hadden de kloosterlingen ook een toevluchtshuis te Gent en het einde van de moeilijkheden niet in het vooruitzicht zijnde, werd er besloten de kloostergemeenschap over te brengen naar Gent, hetgene dan gebeurde in 1662. De volgende tientallen jaren werden de gebouwen te Waarschoot hersteld, ofwel gesloopt naargelang hun toestand. In 1722 onder de prior Mathieu was men begonnen met een landbouwexploitatie op de kloostergronden te Waarschoot, onder de leiding van broeder Gillis vanden Brande; dit werk verliep echter met groot verlies ten nadele van het klooster en op kerstavond 1729 besloot diezelfde prior de uitbating stop te zetten en deze te verpachten.

Het huidige «Rattenkasteel» of priorshuis te Waarschoot.
Achterzijde, gezien uit noordwestelijke richting.
(Foto R. Tondat).

Bij de toenmalige kloosterkerk (de restanten waren ondertussen afgebroken tot op de grondvesten na) stond nog een gedeelte van de oude gebouwen die werden gebruikt door de pachter. In de zomer van 1750 waren er enkele muren van die woonplaats ingevallen, bij de plaatsaanduiding vermeldde men «staende ten westen tegen de groote kamer van het kasteel vanden fondateur», er werd besloten voor de pachter een nieuw woonhuis op te richten, waarvan een gedeelte op de oude grondvesten van de voormalige kloosterkerk. Dit woonhuis is nog altijd zichtbaar en wordt nu bewoond door de familie Vereecke. «Het hooghuis of kasteel van den fondateur» zal dan uitsluitend voor de diensten van het klooster worden gebruikt. Daarvoor werd er een eerste steenoven gebouwd voor het branden van de nodige «kareelen» (bakstenen).

In juni 1758 begon het klooster met het plaatsen van een andere steenoven, einde augustus werden er 100.000 «kareelen» gebrand, deze werden gebruikt voor het bouwen van een nieuwe schuur en nieuwe stallingen (de oude gebouwen waren te bouwvallig geworden en stonden gedurende de wintermaanden regelmatig onder water), dichter bij de boerderij, op een hoger gelegen plaats. Een deel van die bakstenen werden ook gebruikt voor het bouwen van een huisje voor de boswachter «op den noortoost hoek van Simoenstede in het Jagerspadde,» en een huisje voor de schaapherder, «aende koude keuken, staende naer de noort oostkant».

Het priorshuis bleef zogoed als onveranderd, er werd nog een keuken en een paardenstal aangebouwd (einde 18e eeuw). De laatste restauratie gebeurde onder de prior Lodewyk Wauters. Hij liet het binnenste rijkelijk verfraaien. Na het aanslaan en de verkoop van de kloostergoederen, geraakt het priorshuis in verval, langzaam maar zeker knaagt de tand des tijds aan dit oude, merkwaardige gebouw; de rijk versierde gestukadoorde zolderingen en de prachtige boventrapzaal zijn in deze langdurige verwaarlozing nog nauwelijks te herkennen.

R.T.

Separator

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977
1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking : 21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024