Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1975, 8ste jaargang, nr. 3
HET LANDBOEK VAN EEKLO UIT 1638
Wanneer ik in 1964 voor het eerst op het Eeklose Stadsarchief kwam bij archivaris Achiel De Vos, om mij vertrouwd te maken met de geschriften van vóór 1800, raadde hij mij aan om met het landboek van Eeklo te beginnen (1). Ik heb die raad opgevolgd en na een moeizaam begin is het mij gelukt om dit landboek te ontcijferen en daarna vlot te lezen. Bij gelegenheid heb ik naast de beschrijving van de belopen, ook de eigenaar, de gebruiker, de aard en de oppervlakte van elk perceel genoteerd. Om de vrucht van mijn eerste opzoekingen niet te laten verloren gaan, heb ik die gegevens van het landboek bewerkt, om op die manier een steentje bij te dragen tot een nog te schrijven geschiedenis van Eeklo, volgens de normen van de hedendaagse geschiedschrijving.
Een eerste gegeven dat we uit het landboek kunnen halen is een tabel met het aantal uitbatingen (2): zie TABEL I op blz. 89.
Het aantal uitbatingen met overwegend pachtgronden beloopt bijna twee derde van het totaal aantal. Dit komt overeen met het percentage van Aalter dat 67,1 bedraagt. Wanneer we het percentage van de eigen grond vergelijken met dat van de gepachte gronden, komt dit nog sterker tot uiting:
| - eigen gebruik - gepachte grond ______________ - totaal |
= = |
649 ha. 70 a. 2096 ha. 80 a. ____________ 2746 ha.50 a. |
23,6 % 76,4% _______ 100,0 % |
Meer dan drie vierde van de bodem was dus niet in handen van de boeren die de grond bewerkten. De belangrijkste en grootste eigenaars van de Eeklose bodem waren de kloosters en hospitalen uit Gent en Brugge, die ongeveer 780 ha. of 28,4 % van de bodem in hun bezit hadden. Dit kerkelijk bezit was als volgt verdeeld:
TABEL II. — KERKELIJK BEZIT IN 1638:
| Sint-Janshospitaal van Brugge Arme Scholen van Gent Lazarie van Gent Abdij van Oost-Eeklo Abdij van Sint-Andries Klooster van Waarschoot Klooster ten Doorn te Eeklo Kerk van Eeklo Eekhoutabdij van Brugge Hospitaal van Rijsel Armendis van Eeklo Begijnhof van Sint-Elisabeth te Gent Hospitaal van Eeklo Predikheren van Gent Klooster van Jacobinessen te Brugge O.L. Vrouw van Waarschoot Kapel van het Muldersambacht te Gent Zwarte Zusters van Gent O.L. Vrouwgulde Kerk van Adegem Kerk van Sint-Laureins Cellebroeders van Gent Kapelanij van Eeklo |
205 ha. 50 a. 132 ha. 60 a. 129 ha. 00 a. 93 ha. 20 a. 40 ha. 80 a. 39 ha. 50 a. 38 ha. 80 a. 24 ha. 00 a. 13 ha. 20 a. 12 ha. 40 a. 12 ha. 40 a. 9 ha. 10 a. 6 ha. 70 a. 6 ha. 10 a. 5 ha. 70 a. 4 ha. 00 a. 3 ha. 00 a. 2 ha. 00 a. 65 a. 60 a. 50 a. 40 a. 15 a. |
Het zwaartepunt van de bezittingen van het Sint-Janshospitaal lag in de Sint-Jansdreef, waar de broeders twee grote hofsteden verpachtten (3). Het grondbezit van de Lazarie en de Arme Scholen, dat vóór 1626 een geheel vormde, lag in de Bus (4). Het Aalstgoed was de kern van de bezittingen van de abdij van Oost-Eeklo (5). De abdij van Sint-Andries bezat een grote hofstede te Balgerhoeke en het klooster van Waarschoot beschikte over veel gronden in de omgeving van de Schaperij.
De adel bezit heel wat minder grond te Eeklo; de meeste adellijke grondbezitters behoorden dan nog tot de lagere adel, zoals jonkheer Jan Stalins die ongeveer 45 ha. grond in bezit had. Andere adellijke grondbezitters waren jonkvrouw Suzanne Toebast met 81 ha. 25 a., jonkheer Jacques Claysens met 75 ha. 70 a. en jonkheer Abraham Doremale met 37 ha. 40 a.
Als laatste belangrijk gegeven uit het landboek hebben we dan nog het uitzicht van de bodem:
| land bos meers ______________ totaal |
= = = |
2354 ha. 50 a. |
85,7 % 9,4% 4,9% _______ 100,0 % |
Slechts 5 % van de bodem was meers en nog geen 10 % was bebost.
Luk STOCKMAN.
__________________________
(1) Het landboek van Eeklo van 1638 bestaat uit twee dikke delen
en berust in het Stadsarchief van Eeklo. onder de nrs 384-385.
(2) De hoeven met ten minste 2/3 eigen grond worden als overwegend
eigendom beschouwd, de hoeven met ten minste 1/3 eigen grond en ten minste 1/3
gepachte grond worden als halfpachthalfeigendom aangezien, terwijl de hoeven met
ten minste 2/3 gepachte grond als overwegend pacht worden beschouwd.
(3) L. STOCKMAN, Het Goed Ten Moere te Eeklo, «Appeltjes» nr. 22
(1971), blz. 121-156.
(4) E. DE SMET,
Het rijke gasthuis te Eeklo,
«Ons Meetjesland», Jrg. 6 (1973). blz. 68-70.
(5) L. STOCKMAN, Het Aalstgoed te Eeklo, «Appeltjes» nr. 17 (1966), blz. 5-27.
| Vorig artikel: De karn |
Inhoud van 1975, jaargang 8 |
Volgend artikel: Landelijke woningen in het Meetjesland |
| Inhoudstafels |
|
1968 -
1969 -
1970 -
1971 -
1972 -
1973 -
1974 -
1975 -
1976 -
1977 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986 |
Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!
MijnPlatteLand.com
Meest recente bijwerking : 21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024