Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1979, 12de jaargang, nr. 2
MEETJESLANDER EIGEN HUIS 1898
VOORWOORD
Als men de historiek van een maatschappij of vereniging wil schrijven, is het goed de sociale en economische toestand van de tijd der oprichting te schetsen.
Onze hedendaagse welvaartmaatschappij verschilt ontzaglijk veel met die van vóór tachtig jaar.
Slechts oude lieden weten nog te spreken van: 60-urenweek en een uurloon van 0,15 fr. tot 0,30 fr. Een brood kostte 0,30 fr., een liter melk 0,08 fr., een ei 0,07 fr. De aardappelen betaalde men 0,07 fr. het kilogram, de boter 2 fr. het kg in de zomer en 2,50 fr. in de winter, de suiker 0,60 fr. het kg, de kolen 1 fr. tot 1,10 fr. per zak van 50 kg, de petroleum voor verlichting ongeveer 11 centimes de liter.
De prijzen schommelden in geringe mate, daar alles steunde op de goudfrank.
Sindsdien hebben wij twee oorlogen gekend, verschillende devaluaties en daarbij
een bestendige inflatie.
Het verschil 1898-1978 is zeer groot: in het begin der twintigste eeuw waren er
in de hoofdstad van het Meetjesland vier "automobielen" zoals men die
voertuigen toen noemde. Die behoorden toe aan de heren:
H. Enke, Alb. Euerard, G. Van Hoorebeke en Goethals-Goethals. Een fiets was een
luxe en kostte 125 fr., t.t.z. het loon van twee maand werken !
MEETJESLANDER EIGEN HUIS 1898
In ieder mens sluimert de drang naar een veilig, eigen huis. Een huisje met een tuintje is de wens van iedereen.
De sociale toestand op het einde der vorige eeuw, was zeker niet gunstig voor het bereiken van het beoogde doel. Het was een tijd van ellende voor de arbeidersbevolking. De thuiswerkende handwever werd uitgeschakeld door de snel opkomende mechanisatie.
De lonen waren laag.
Stakingen met baldadigheden en harde repressie wisselden elkaar af. Het was de opkomst van het materialistisch socialisme met Edw. Anseele en Vander Velde.
In de christelijke wereld was men het eens, dat er iets moest gedaan worden. Men was de mening toegedaan, de toestand wat te verhelpen door de godsdienstzin te bevorderen. Maar dat bracht geen haring op tafel en... de ellende bleef !
De "Volksbond" werd gesticht door Helleputte in 1891, met een korporatief karakter, om zo de arbeider meer inspraak te verlenen.
Maar de conservatieve pers schermde met het beeld van het socialisme en de belangen van de industrie moesten ook gevrijwaard blijven, om geen grotere werkloosheid te veroorzaken.
Er ontstond een vooruitstrevende vleugel, die later het Daensisme zou genoemd worden. De doelstellingen waren orthodox, maar geleken in sommige punten te veel op het socialisme en... werden als dusdanig verworpen.
Vandaar een bittere strijd in de katholieke partij, die tot een breuk zou leiden, omdat de leiders van toen geen plaats wilden verlenen op de kiezerslijsten aan vertegenwoordigers van de gevreesde groep. Er zouden (oude) hoofden vallen voor de "nieuwelingen" en dat mocht in het geheel niet !
 |
 | |
| FLORENT LIPPENS | GASTON LEROUX |
De strijd was hevig, soms walgelijk. Het werd nog erger toen de conservatieven de hulp inriepen van de geestelijke overheid. De dreiging: de onontbeerlijke geldelijke steun der bezittende conservatieven aan de katolieke werken (o.a. de vrije scholen) stop te zetten, was de stok achter de deur, om de overheid te dwingen hun eisen in te willigen. Het spook van de schoolstrijd dook weer op ! Te Luik stelde de conservatieve Leon Collinet alles in 't werk opdat Mgr. Doutreloup, de erkende voorman van de christen democraten Abbé Pottier, professor aan het seminarie, het zwijgen zou opleggen. Maar dat lukte niet, Monseigneur steunde zijn geleerde en talentvolle priester.
Ook in Gent drong men aan bij Mgr. Stillemans, nochtans overtuigd democraat, om de voorman priester Daens uit te schakelen. Het is zeker met tegenzin dat Monseigneur zulke harde sancties heeft getroffen tegen een priester, die toch geen dwaalleer verkondigde of van slechtzedelijk gedrag was.
Ook Kardinaal Goossens was democratisch gezind, wat de wrevel van Woeste opwekte.
Mgr. Faict van Brugge, Mgr. Decrolière van Namen en Mgr. Du Roussaux van Doornik waren eerder terughoudend of tegen de politieke autonomie van de arbeiders.
Zo ontstond er volledige onzekerheid, zelfs tegenstelling in de verschillende streken. Er was geen nationale eenheid meer. De breuk in het katholieke blok was onvermijdelijk.
Was de maatschappelijke toestand van de werkman ellendig, de huisvesting was
even erbarmelijk.
Ongezonde en te kleine huisjes, soms voor grote gezinnen, waren veelal oorzaak
van de verspreiding van besmettelijke ziekten als: t.b.c., typhus,
scharlakenkoorts, kroep... die hele families kwamen teisteren.
In het raam der lotsverbetering van de arbeiders, werd ook gekeken naar een middel om aan de gebrekkige bewoning te verhelpen. Met dit doel voor ogen en ook wel om aan het opkomend socialisme de pas af te snijden, werd in EEKLO op 11 augustus 1898 een maatschappij gesticht voor het financieren van het bouwen en aankopen van werkmanswoningen, onder de naam: "EIGEN HUIS ".
De promotoren kwamen allen uit de katholieke burgerij, zoals blijkt uit de lijst der stichters (1).
Arthur Verhaegen, ijverige medewerker van Helleputte, was hier ook de grote animator. Hij was het die in verschillende gemeenten de werking ging uitleggen en niet zonder succes. Daarvoor werd hij in de bestuursvergadering geprezen en dank gezegd.
Het beginkapitaal was klein en moest het volgend jaar reeds verhoogd worden. De aangevraagde sommen waren evenwel ook klein: 1.000 tot 3.000 fr.. Vergeten wij echter niet dat het goudfranken waren !
De eerste lening van 1.000 fr. werd toegestaan aan een inwoner van Bentille, voor het bouwen van een huis op grond die hij al bezat.
Om de werking van de maatschappij aan te wakkeren, werden briefwisselende leden uit omliggende gemeenten aangeworven.
Uit de lijst der sympathieke medewerkers komt nogmaals de gezindheid en hun sociale toestand naar voren.
In de zitting van december 1898 werd de naam veranderd in: "MEETJESLANDER EIGEN HUIS", omdat er reeds een maatschappij bestond die "EIGEN HUIS" noemde.
Om de plans en het bestek na te zien van de op te trekken woningen, werden de heren Fr. Van Wassenhave en Ch. Cambien aangesproken, die hun medewerking goedwillig toezegden.
Respectievelijk in maart en april 1899 werden de dokters Roeges van Maldegem en Van Brabandt van Eeklo, aangesteld voor het geneeskundig onderzoek bij de levensverzekering.
Op de algemene vergadering van maart 1900 werd medegedeeld, dat er tot dan toe, reeds 19 leningen voor een totaal bedrag van 27.685 fr. waren toegestaan.
Een derde kapitaalsverhoging werd noodzakelijk geacht. Er werden nieuwe inschrijvingen opgetekend voor een bedrag van 35.000 fr. Deze algemene vergadering werd gehouden in de katholieke Werkmanskring St. Jozef.
Op 26 februari 1903 werd Mr. R. Van Brabandt aangesteld als hulp van notaris Van Hoorebeke, bij het opmaken der rekeningen.
Reeds in 1903 had men al onregelmatige betalers en in 1904 zelfs slechte ontleners, zodat men moest overgaan in 1905 tot de verkoop van 4 huizen te Zelzate.
Uit het verslag van 30 april 1908 blijkt, dat de maatschappij drie huizen te koop stelde, respectievelijk aan 1.600 - 1.800 en 2.600 fr.
In die tijd werd er nog gebouwd op cijnsgrond. In die gevallen was een cijnspacht van 50 jaar vereist.
 |
 | |
| LIONEL PUSSEMIER |
Op de internationale tentoonstelling van Luik, afdeling sociale werken, werden foto's, diagrams, tabellen... tentoongesteld. Hiervoor bekwam de maatschappij een lovende onderscheiding.
Om het innen der annuïteiten beter en regelmatiger te doen verlopen, werd besloten die voortaan met postkwitanties te innen. Niettegenstaande de zeer kleine intrest, lieten de betalingen dikwijls nog te wensen over, zodat men moest overgaan tot gedwongen verkoop.
Gedurende de oorlog 1914-1918 was de toestand begrijpelijk niet rooskleurig. Er moesten betere tijden afgewacht worden. De activiteit der maatschappij viel om zo te zeggen stil. Velen konden hun verplichtingen niet nakomen en vroegen uitstel. De maatschappij toonde zich zeer inschikkelijk. Dezelfde toestand heeft zich voorgedaan in 1940-1945.
De maatschappij heeft ook de weerslag der crisisperioden gekend.
In bijgaande tabel kan men de evolutie goed volgen, volgens: het aantal
leningen per jaar, het totaal bedrag ervan, het gemiddelde (2).
Het begin is geenszins gemakkelijk geweest. De eerste aanvragen kwamen meestal
van buiten Eeklo (Maldegem, Zelzate).
De doorbraak begon slechts na 1926, met een piek van 142 leningen in 1929 en 144 in 1930. De uitgeleende gemiddelden stegen echter gedurig, als gevolg van de aanhoudende muntontwaarding.
Interessant is de stijging der bouwkosten vanaf 1914: volgens ABEX basis 1914 = 1.
| 1914: 1921: 1925: 1929: 1933: 1937: 1941: 1945: 1949: 1953: 1957: 1961: 1965: 1969: 1973: 1977: |
1 |
1918: |
2 |
1919: |
3 |
1920: |
4 |
Gezien de kredieten afhankelijk waren van het gestorte kapitaal en de eventuele reserves, heeft men dikwijls het kapitaal moeten verhogen, zoals blijkt uit volgende tabel:
| In: | 1898 10.000 fr. 1899 tot 20.000 fr. 1900 tot 65.000 fr. 1928 tot 350.000 fr. 1930 tot 500.000 fr. 1932 tot 600.000 fr. |
1933 tot 680.000 fr. 1950 tot 1.000.000 fr. 1966 tot 2.200.000 fr. 1968 tot 3.500.000 fr. 1970 tot 5.650.000 fr. 1972 tot 6.750.000 fr. 1973 tot 7.250.000 fr. |
De maatschappij "MEETJESLANDER EIGEN HUIS" had tot 1971 zelf geen eigen huis. De zetel was eerst gevestigd bij de heer notaris Van Hoorebeke in de Stationsstraat. Daarna ging hij over naar de Molenstraat bij Mr. Van Brabandt; vervolgens in een huurhuis in de Stationsstraat, om nadien te belanden in de Boelare nr. 43.
In 1969 werd een stuk oorlogspuin aangekocht op het Kerkplein. Er werd een gebouw opgericht met de burelen op het gelijkvloers en twee appartementen op de bovenverdiepingen.
De algemene vergaderingen zouden van dan af ook plaats vinden in de eigen burelen, op de 3e maandag van maart.
Hoe werkt nu de maatschappij "MEETJESLANDER EIGEN HUIS" ?
Zij leent geld uit, tegen zeer lage intrest, aan personen die een eigen huis willen verbeteren, bouwen of aankopen.
Daarvoor gebruikt zij haar gestorte kapitaal en de kredieten die ze daarvoor verkrijgt bij de Algemene Spaar- en Lijfrentekas, waarop zij zelf een intrest betaalt die 0,25 fr. % lager ligt, dan die welke zij aan haar ontleners mag aanrekenen.
Met die 0,25 fr. % moet zij haar onkosten weten te dekken. Dit is haar meestal gelukt, buiten de jaren 1947, 1948 en 1949, toen haar verlies opliep van 16.637 fr. naar 35.190 fr. tot 48.092 fr. Ook slechte betalers veroorzaakten verlies, daar de gedwongen onteigeningen minder opbrachten dan de nog verschuldigde sommen. Sedert de oprichting tot maart 1933 bedroeg dit 89.166 fr. verlies.
De "Wet de Taeye" zou de toestand snel doen verbeteren, zoals uit de tabel der ontleningen duidelijk blijkt.
Dank zij een zuinig beheer heeft de maatschappij, met een ingeschreven kapitaal van 7.250.000 fr., een reserve van 7.245.049 fr. kunnen sparen.
Op 31/12/1977 waren de ontleners nog 264.048.096 fr. schuldig aan de maatschappij.
Sedert het ontstaan der maatschappij zijn tot 31/12/1978 al 2.819 leningen toegestaan,
voor een bedrag van 572.429.560 fr. Daarvan zijn er nog 914 leningen in voege,
voor een bedrag van 303.798.706 fr.
De aangerekende intrest wordt door de Algemene Spaar- en Lijfrentekas jaarlijks
vastgesteld.
Voor de ontleners beliep dat in:
| 1899 : 3 % 1925 : 5,25% 1928 : 5,75% 1939 : 3,50% 1952 : 3,75% 1959 : 4,25% 1972 : 5,50% 1979 : 6,75% |
1900 : 3,25% 1925 : 5 % 1929 : 5,25% 1949 : 3,75% 1953 : 4 % 1961 : 4,50% 1974 : 6 % |
1901 : 3,25% 1926 : 5,75% 1930 : 4,50% 1950 : 3,50% 1956 : 3,75% 1967 : 4,75% 1975 : 7 % |
1924 : 4,50% 1927 : 6,25% 1933 : 3,75% 1952 : 3,75% 1957 : 4,50% 1970 : 5,75% 1978 : 6,50% |
Hoe kan men nu bij "MEETJESLANDER EIGEN HUIS" geld lenen voor het bouwen, kopen of herstellen van sociale woningen ?
Eerst en vooraf mag men geen ander eigendom bezitten. Het huis of het plan ervan moeten goedgekeurd zijn en overeenstemmen met de voorschriften van de A.S.L.K., wat omvang en indeling betreffen.
De ontleners moeten bij de A.S.L.K. op de spaarboekjes van ouders en kinderen een som aan intresten over de 5 laatste jaren kunnen voorleggen, die minstens 1/50 van de gewenste lening bedraagt. Zij moeten de woning zelf betrekken en mogen er geen handel in bedrijven.
Zij moeten een zichtrekening openen bij de A.S.L.K. en een bestendige opdracht tekenen, waardoor automatisch hun verschuldigde mensualiteit aan "MEETJESLANDER EIGEN HUIS" wordt overgeschreven.
Bij het bouwen van sociale woningen worden gelden beschikbaar gesteld naarmate het vorderen der werken, zodat het laatste geld pas gestort wordt als het huis af is.
ALBERT EUERARD
Welke sommen kunnen ontleend worden ?
| Samenstelling gezin : |
Maxima waarde |
Maxima lening |
Maxima waarde |
Maxima lening |
| 0 - 1 kind 2 - 3 4 en meer |
1.900.000 1.975.000 2.050.000 |
1.775.000 1.825.000 1.875.000 |
1.700.000 1.775.000 1.850.000 |
1.520.000 1.597.000 1.665.000 |
Welke zijn de voordelen die "MEETJESLANDER EIGEN HUIS" verleent aan de ontleners ?
Eerst en vooral de zeer lage intrest, die gelijk blijft gedurende gans de
looptijd der lening (10, 15, 20 jaar).
Er kan meestal een kosteloze bouwpremie bekomen worden, die nu 60.000 fr.
bedraagt.
Het ereloon van de notaris wordt op de helft gebracht.
Aangezien de leningen gewoonlijk met een levensverzekering gepaard gaan, is er bij het overlijden van de ontlener, die regelmatig betaalde, geen schuld meer bij de maatschappij.
Door de maatschappij gefinancierde woningen.
Toch mag men niet onbezonnen te werk gaan. Men moet de nodige zekerheid hebben, dat men gedurende de gewoonlijk aangegane verbintenis van 20 jaar, de maandelijkse premie zal kunnen blijven betalen. Anders wordt het een gedwongen verkoop van het in pand gegeven goed, om de nog bestaande schuld, intresten en onkosten te vereffenen aan de maatschappij.
Daarom mag de mensualiteit niet het derde deel van het normaal voorziene inkomen overtreffen.
Nauwkeurige en volledige inlichtingen kunnen bekomen worden in de zetel der maatschappij: Kerkplein 1 te Eeklo.
Wat mogen wij in de toekomst verwachten, nu de bouwprijzen buitenmate zijn gestegen en 1.500.000 tot 2.000.000 fr. benaderen ?
Als men reeds genoeg gespaard heeft om de bouwgrond te kopen, moet men dan nog 1.500.000 tot 1.900.000 fr. lenen. Dat brengt voor een ontlener van 30 jaar oud, een mensualiteit van respectievelijk 11.850 fr. of 14.023 fr. mee, gedurende 20 jaar. Dit betekent een zware last !
Daardoor zien wij de evolutie gaan naar het verbeteren van aangekochte woningen, waarvoor ook leningen worden toegestaan. De bouwmaatschappijen kunnen hier ook een belangrijke rol spelen om het doel "een eigen huis met een tuintje" te verwezenlijken.
Dit vooral was de betrachting van "MEETJESLANDER EIGEN HUIS", gedurende de 80 jaar van haar bestaan !
P.L.
 |
| Van links naar rechts: Hypoliet Vermast, Antoine Rotsart de Hertaing, Remi Van Brabandt, Pieter Goethals, Hnbert De Baets, Amand Engels, Camiel Jansens Fotograaf Paul Leroux. |
| Foto genomen te Deurle in 1950 |
Geraadpleegde bronnen:
Verslagboeken en rekeningboeken der maatschappij,
de herinneringen van oude lieden,
Karel Van Isacker: "Het Daensisme" en "Mijn land in de kering 1830-1980 ".
__________________________
(1) Stichters der maatschappij: "MEETJESLANDER EIGEN HUIS":
Baron Arnold t' Kint de Roodenbeke: volksvertegenwoordiger te Bachte-Maria-Leerne.
Arthur Verhaegen: lid der bestendige afvaardiging voor de provincie Oost-Vlaanderen te Merelbeke.
René Vermast : schepen te Eeklo.
Aloïs D'Hondt : wijnhandelaar te Eeklo.
Florent Lippens : fabrikant te Eeklo.
August Goethals: fabrikant te Eeklo.
Gaston Leroux : vrederechter te Eeklo.
Lionel Pussemier : advokaat, provincieraadslid te Eeklo.
Albert Euerard : kandidaat-notaris te Eeklo.
Desiré Goethals: handelaar te Eeklo.
Het bestuur werd verkozen als volgt:
René Vermast : voorzitter.
Desiré Goethals: secretaris-schatbewaarder
Aloïs D'Hondt, Florent Lippens, Albert Euerard: bestuursleden.
Gaston Leroux,
Lionel Pussemier : commissarissen.
(2) Uitgeleende kapitalen - het aantal - het gemiddelde bedrag:
| 1899 1901 1903 1905 1907 1909 1911 1913 1915 1917 1919 1921 1923 1925 1927 1929 1931 1933 1935 1937 1939 1941 1945 1947 1949 1951 1953 1955 1957 1959 1961 1963 1965 1967 1969 1971 1973 1975 1977 |
15.395 17.059 1.825 2.500 10.600 8.000 7.000 62.000
|
10 9 1 1 4 0 2 5 0 0 2 0 5 8 25 142 68 57 25 25 13 0 |
1.539 1.895 1.825 2.500 2.650 4.000
12.400
54.055 |
1900 1902 1904 1906 1908 1910 1912 1914 1916 1918 1920 1922 1924 1926 1928 1930 1932 1934 1936 1938 1940 1946 |
15.645 15.700 14.300
12.900 58.900 |
8 7 0 6 3 1 2 5 0 0 0 3 11 17 34 144 88 42 11 22 1 13 |
1.956 2.242 2.383
4.300 45.307 |
Lijst der bestuursleden sedert het ontstaan van" de" maatschappij:
Vermast René: beheerder, voorzitter van 11/8/1898 tot + 1/5/1927.
Goethals Desiré: secretaris-schatbewaarder 11/8/1898 tot + 25/7/1942.
D'Hondt Aloïs: beheerder, 11/8/1898 tot + 4/11/1924.
Lippens Florent: beheerder 11/8/1898 tot + 11/5/1922.
Euerard Albert: beheerder 11/8/1898 tot 5/1/1932. "
Leroux Gaston: commissaris 11/8/1898 tot beheerder in 1932, ontslaggever in februari 1946.
Pussemier Lionel: commissaris 11/8/1898, beheerder 8/3/1936 tot overlijden 1/5/1938.
Van Brabandt Remi: beheerder 2/3/1922, voorzitter 15/9/1927 tot overlijden 11/1/1960.
Neyt Theophiel: beheerder van 22/3.11928 tot 4/2/1936.
Vermast Hypoliet: beheerder 23/3/1923 tot overlijden 23/6/1955.
Ceulenaere Hector: commissaris 17/3/1930 tot 21/3/1938.
Goethals Pieter: commissaris 8/3/1936, beheerder 20/3/1939,
voorzitter van 21/3/1960 tot overlijden 8/3/1966.
Engels Amand: commissaris 21/3/1938, beheerder 15/3/1945, voorzitter 15/3/1966
tot overlijden 17/8/1976.
De Baets Hubert: commissaris 20/3/1939, beheerder 19/3/1956, secretaris
21/3/1966 tot ontslag 18/12/1978.
Rotsart de Hertaing Antoine: commissaris 15/3/1943, beheerder 21/3/1960.
Leroux Paul: beheerder 17/3/1947, voorzitter 21/3/1977.
Dauwe Emiel: commissaris 19/3/1956.
Van Hoorebeke Emiel: commissaris 19/3/1960, beheerder 16/3/1964 tot overlijden.
Jansens Kamiel: beheerder 16/3/1964.
Vermast Jean: commissaris van 16/3/1964 tot 20/3/1978.
De Sutter Medard: beheerder 27/7/1970 tot 1/3/1971.
Willems Fernand: beheerder 19/4/1971.
Cornand Pierre: beheerder 21/3/1977, secretaris 18/12/1978.
Mevr. A. Van Zele-Regelbrugge: beheerster 4/4/1977.
Goethals Aimé: commissaris 2/3/1978.
P.L.
| Vorig artikel: Het Groot Goed (hoeve Huysman) |
Inhoud van 1979, jaargang 12 |
Volgend artikel: Oud Sleidinge (5) |
| Inhoudstafels |
|
1968 -
1969 -
1970 -
1971 -
1972 -
1973 -
1974 -
1975 -
1976 -
1977 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986 |
Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!
MijnPlatteLand.com
Meest recente bijwerking : 21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024