Een Stam Claeys uit Waarschoot meer dan vier Eeuwen in Kaprijke

II a Aernout CLAYS

Zoon van Jan Clays (I) en Margaretha De Pau

° ± 1601
x Sleidinge 20 november 1622 Catharina Buysse
† Adegem 7 juni 1660

Aernout huwde op vrij jonge leeftijd te Sleidinge op 20 november 1622 met Catharina Buysse, dochter van Denijs. Zij schonk hem 8 kinderen.

Hij boerde in de Voorde te Waarschoot, dicht bij het punt waar Waarschoot, Sleidinge en Lovendegem elkaar raken op het hof waar ook zijn vader boerde. Hij pachtte en bezat heel wat land rond de Voorde en de Nedervoorde (20ste beloop). Zijn hofstede van 462 roeden was eigendom van het St.-Jacobsgodshuis in Gent. Hij deelde ze met zijn broer Joannes. Officieel pachtten beiden het goed pas vanaf 1633 voor 100 ponden, alhoewel ze zeker reeds heel wat vroeger het meeste werk aldaar op zich namen. In 1639 betaalden ze 110 ponden. (4b)

Al te vroeg verloor hij zijn echtgenote, te Waarschoot op Bavodag 1637. Met 7 kinderen in leven hertrouwde Aernout in Waarschoot op 11/10/1638 met de 16 jaar jongere Elisabeth Dondermans, dochter van Gillis en Maeyken Willaert, die hem ook nog 3 kinderen schonk. Aangezien er voor 1660 geen staten van goed bewaard gebleven zijn voor Waarschoot en Sleidinge-Keure, hebben we er geen gevonden na het overlijden van Catharina Buysse.

Door een wezenrekening van 1647 (9) weten we dat Catharina's broer Jooris, en Aernout's broer Jan, voogden waren over de 7 wezen.

Enkele jaren na zijn tweede huwelijk, omstreeks 1643-44, verhuisde Aernout naar het pachtgoed van Praet in Adegem. Zijn jongste kind werd er in oktober 1744 geboren.
Bij de staat van goed van Aernout opgemaakt na zijn overlijden op 7 juni 1660 (10), vernemen we dat hij nog zo maar eventjes 187 ponden 1 schelling en 6 grooten pacht schuldig was aan de eigenaar voor pacht tot aan Kerstmis 1660. Een som die ongeveer overeenkomt met 2,5 keer de verkoopprijs van de 500 roeden land die Aernout verkocht in Evergem.

Geen wonder dus, dat de eindafrekening na zijn dood een negatief saldo van meer dan 105 ponden vertoonde, alhoewel we er moeten bij vertellen dat de waarde van de eigendommen in die tijd niet meegerekend werd, en eigenlijk had hij er heel wat !

Nog geen 3 maand na zijn overlijden, hertrouwde zijn weduwe in Adegem op 29 augustus 1660 met Cornelis Willems, de zoon van Franciscus en Magdalena De Decker, waarbij Franciscus Willems en Paschasia Clais (een dochter van Aernout) als getuige optraden.

Een kleine 13 jaar later werd Elisabeth Dondermans ("De Dondere" schreef de pastoor in zijn overlijdensregister) op 5 april 1673 in Adegem in de kerk met de hoogste dienst begraven, zonder kinderen uit dit huwelijk na te laten. (In de periode voor de Franse Revolutie werden niet alleen edelen, maar ook sterk begoede mensen, in de kerk zelf begraven. Die praktijken namen toe naar het einde van de 18de eeuw omdat de welstand van de bevolking vergrootte, maar werden dan om hygiënische redenen verboden.)

Ook Cornelius was niet lang weduwnaar ! Hij hertrouwde op 19 juli van datzelfde jaar met de enige dochter van een reeds overleden stiefzoon van zijn vrouw nl. met Maria Clais (de pastoor schrijft Claisse), die toen 19 jaar was. Anders uitgedrukt: een kleindochter van Aernout huwde met de tweede echtgenoot van Aernout's tweede vrouw.

Over dit huwelijk en verdere levensloop zullen we het uitvoeriger hebben onder III b, maar toch even een schema ter verduidelijking:

De relatie tussen Maria Claeys en haar echtgenoot Cornelis Willems

Laat ons na het uitspinnen van die familiebanden, even terugkeren in de tijd en stilstaan bij de verhuis van Aernout Claeys.

Aernout was sinds het overlijden van zijn vader samen met zijn broer Jan medepachter van de hoeve in Waarschoot, eigendom van het St.-Jacobsgodshuis in Gent, als opvolger van hun vader Jan. Maar ook Charles Vander Hellen was medepachter. Drie gezinnen op één hoeve is uiteindelijk toch niet houdbaar, ook niet in de meer verdraagzame tijd van toen. Het is algemeen geweten dat pachters van grote hoeven, vooral van geestelijk goed, het niet zo slecht hadden, als ze er zich voor inzetten en ook een beetje geluk hadden.

Misschien wel ten gevolge van zijn tweede huwelijk, alhoewel we geen spoor van ruzie tussen de broers gevonden hebben, heeft Aernout uitgekeken naar uitbreiding en alleen-boeren, en daar was het hof te Praet zeker geschikt voor. De eigenaar, nl. de familie Vander Speeten was van Gentse afkomst en misschien heeft de geestelijkheid van St.-Jacobs wel een handje toegestoken.

De weduwe van Aernout hertrouwde allicht met een dynamische man, Cornelis Willems, die bovendien zoals later zal blijken, nog een schone leeftijd gehaald heeft. Door dit huwelijk kende hij uiteraard de familie Claeys goed en dat zal zeker een grote rol gespeeld hebben voor het aangaan van zijn tweede huwelijk, met een jonge vrouw en een enig kind !

Het was dan waarschijnlijk met meer dan enige trots, dat Cornelis Willems en zijn vrouw Mayken Clais in 1686 het leengoed van Praet en het leengoed van Malecotte verwierven. Het "hof te Praet" was op dat moment 101 gemeten en 60 roeden groot, verdeeld in 18 partijen en Malecotte strekte zich uit over 38 gemeten en 86 roeden, in 8 partijen.

Lang voor de Claeys-en op dit goed kwamen, waren er te Balgerhoeke 2 bekende lenen, nl. het leengoed van Praet en het leengoed van Malecotte die in de 15de of 16de eeuw werden samengevoegd en die nu nog bekend staan onder de naam Malecotte (11).

Reeds van in de 14de eeuw behoorde het niet meer toe aan de familie van Praet en in 1630 werd het goed verkocht aan de Gentenaar Jan Vander Speeten (Van Spiete). Jan was licentiaat in de rechten, afgestudeerd in Leuven, advokaat in de Raad van Vlaanderen en secretaris van de stad Gent. Hij was gehuwd met Marie della Faille. Begin van de 17de eeuw was er heel wat grondig herstelwerk uitgevoerd, zowel aan het huis als aan de stallen nadat de Geuzen er heel wat hadden vernield op het einde van de 16de eeuw.

Na Jan kwam zijn broer Simon in het bezit van Praet en Malecotte en vanaf 28 maart 1650 diens zoon Jan Baptiste Vander Speeten. Tot 1686, toen een kleindochter van Aernout die gehuwd was met Cornelis Willems en het leen reeds pachtte, het leen zal kopen. Meer dan 200 jaar lang, over 6 generaties heen, blijft het in handen van de familie Willems, die ook een belangrijke rol speelde in het maatschappelijk leven van de parochie. In de kerk van Adegem zijn 2 grafstenen van die familie bewaard.

Wie tot enige jaren geleden nog langs de Prins Boudewijnlaan van Adegem naar Eeklo reed, zag rechts juist voor de brug van Balgerhoeke, een vervallen poort die toegang verleende tot een hoeve. Dit was het "hof te Praet" en Malecotte. De oude poort is ondertussen bij een storm omver gewaaid en de gebouwen die leeg (en vochtig) staan zijn met afbraak bedreigd.

Klik op de afbeelding voor een grotere copij ervan.

De Malecotte hoeve op 7 februari 2004.

Het is op deze oude hoeve dat Aernout (Arent in de omgangstaal) op 7 juni 1660 overleed. Bij zijn overlijden had hij volgende eigendommen:

a) Eerst erfde hij van zijn voorouders:

144 roeden land als onderdeel van een groter stuk, genoemd "'t lange stick" te Waarschoot.
1 gemet land ten noorden van het vorige stuk
5 lijnen bos in de Oostmoer te Waarschoot in 3 partijkens
4 lijnen bos "in de moer bij den dam" te Waarschoot
1/3 van 4 lijnen bos in Oostwinkel "in de cruusmoer boven veldekensdamme"
een deelken van een partij bos in de Bellebarge te Waarschoot.

b) geërfd na het overlijden van zijn eerste echtgenote:

bij uitgroting ten sterfhuyse van Denijs Buysse kocht hij 500 roeden land in het graafschap Evergem bij de Linde, dat tijdens zijn 2de huwelijk voor 68 ponden 9 schellingen en 4 grooten verkocht werd. (68-9-4) (12)
tijdens zijn eerste huwelijk kocht hij 500 roeden land en een hofstedeken met huis en schuurken, met fruitbomen en andere bomen in de Voordestraat te Waarschoot. Het schuurken werd hersteld tijdens het tweede huwelijk.

c) gronden en renten verkocht tijdens dit tweede huwelijk:

1/3 van 1 gemet land en hofstedeke in Arisdonk te Waarschoot aan de bewoner Pieter De Pau (waarschijnlijk familie van Aernouts moeder) waarvan de opbrengst gebruikt werd om een rente die aangegaan was tijdens het eerste huwelijk af te lossen.
3 partijkens land in Waarschoot aan zijn schoonbroer Lieven Mariman voor 87 ponden
1/2 van een rente van 10 schellingen per jaar (volgens penninck 16: d.w.z. voor elke 16 penningen diende er 1 als intrest betaald te worden. Dit komt dus overeen met 6,25% in onze termen uitgedrukt.)

d) gekocht tijdens dit tweede huwelijk:

105 roeden land (dit is 3/4 waarbij het ander kwart reeds aan zijn tweede echtgenote behoorde) en 2 hofstedekes met elk een huis erop: op het ene stond er een bij de koop; op het andere hebben ze er een doen bouwen
1/2 van 400 roeden bos "den Baulau"
l/3 van bos in de Bellebarge te Waarschoot (zie ook a)
1/2 van 400 roeden bos op Oostwinkel in de Cruusmoer (zie ook a)
50 roeden land in Adegem, oost van de kerk, gekocht op 1/7/1659 van Niclaeys Matthijs, met aan de noordzijde de straat die van Adegem naar Balgerhoeke loopt
1 gemet land, genaamd "de doornhaeghe", zuidoost aan het vorige stuk, en aan de oostzijde de straat die liep van Balgerhoekstraat naar Malecotte.
aan de zuidzijde van het vorige, 1/3 van 5 lijnen land en dan nog eens 3 gemeten land in 3 stukken, eveneens aan het zuiden van dit laatste, gekocht op 29 december 1650
te Adegem in het gewest van Malecotte 4 lijnen en 54 roeden land, rakende in Noordoosten aan 't pachtgoed van Praet en in het westen aan de Malecottestraat gekocht op 30 mei 1657
te Adegem ten westen van den meulen: 2 lijnen land in driehoeksvorm gekocht op 24 augustus 1649.

e) gronden uit successie van Gillis Donderman (16-9-1656)

1/2 van 400 roeden bos "den baulau" (cfr ook d)
35 roeden als 1/4 van 1 lijn bos en 40 roeden land met 2 hofstedekens (cfr ook d)
204 roeden meers in de Kerkstraat te Waarschoot (onverdeeld met Jooris Roegiers)
2 gemeten en 9 roeden in dezelfde wijk genaamd "den Bovenmeersch"
212 roeden land door ruiling met Carel de Reu, in de Voorde te Waarschoot, aan de zuidkant van het hofstedeke dat ze reeds bezaten (cfr b)
een stuk land in Waarschoot, ten zuidoosten van de Kerk, nl. "het vormstucxken" werd voor 87-4-8 verkocht aan Simoen de Craemer.

Nadat de weduwe de dieren, vruchten en heel wat goederen verdeeld had onder de kinderen voor een waarde van 209-14-4 ponden werd op 8-7-1660 een venditie gehouden voor nog 16-18-8 ponden en op 4 oogst 1660 een venditie van zomervruchten, die 51-10-6 ponden opbracht. Uit de hand was echter wel reeds op voorhand de helft van de schapen verkocht voor 63-0-0 ponden !

Op de boerderij werd ook hop gekweekt: zelfs "brem ofte ginst op het cromstuck" (die een goede brandstof was voor de oven !) wordt geprezen. Ook bijen maakten deel uit van het bezit en die werden overgenomen door zoon Denijs. Op zo'n groot hof was zeker heel wat te doen: naast een schaper en de 3 ongehuwde grote zonen waren er een tweetal landbouwhulpen en 2 dienstmaarten, nl. Adriana De Smet en Cathelijne Potaert. Deze laatste zal zelfs de volgende lente trouwen met zoon Zeger !

Uit het eerste huwelijk met Catharina Buysse won Aernout:

Jan Clays (III a)
gedoopt in Waarschoot op 22/10/1623
x Suzanna De Smet
† Maldegem 12/7/1662
Maria Clays
gedoopt in Waarschoot op 19/1/1625 (P: Matthias Van Hecke uit Sleidinge en Maria Clays, echtgenote van Livinus Mariman).
Zij huwde in Adegem 29/11/1646 met Jooris Fockaert, de zoon van Jan Fockaert en Anna Claes.
Ze overleed in Adegem op 4-6-1671. Jooris overleed er 3 maand later op 12 september.
Maria schonk het leven aan 2 zonen en 2 dochters.
Dionysius Clays
° Waarschoot 8/8/1626 en 2 dagen later gedoopt (P. Dyonisius Buysse uit Sleidinge en Margareta De Pau, echtgenote van Joannes Clays). Hij huwde in Adegem op 17-10-1654 met Anthonia Verlee, de dochter van Antoon Verlee en Maria Notschaele. Hij overleefde zijn vader, maar stierf kinderloos nog vóór zijn stiefmoeder.
Petrus Clays (III b)
° Waarschoot 15/4/1628
x Georgia Stockman
† Adegem 19/9/1653
Margaretha Clays
° Waarschoot 7/4/1630 en pas op 14 april gedoopt. (P. Jacobus Van Speybroeck uit Sleidinge en M: Margaretha Clays, echtgenote van Christophorus De Baets uit Lovendegem.)
Overleden op 28 mei 1630.
Paschasia Clays
° Waarschoot op 2/3/1631 en gedoopt op 9/3/1631 (P.: Georgius Goethals fs Georgius en M: Paschasia Verbust, echtgenote Pieter Clays uit Kaprijke).
Zij huwde in Adegem op 12/6/1651 met Judocus Dhanens. Judocus Dhanens (ook Danens, Dhanis en Daens) werd gedoopt in Adegem op 22/6/1627 als zoon van Petrus en Maria Maris.
Judocus Clays (III c)
° Waarschoot 27/2/1633
x Oostwinkel 19/10/1664 Cathelijne De Brabander
† Oostwinkel 6 lauwe 1671 (louwe of lauwe of louwmaand is januari.)
Zacharias Clays (III d)
° Waarschoot 5/10/1634
x 30 april 1661 Catharina Potaert
† Adegem 16/4/1678
Georgius Claeys
° Waarschoot 8/5/1636
Pas 10 dagen later op 18/5/1636 in Lovendegem gedoopt.

Uit het tweede huwelijk met Elisabeth Dondermans werden volgende 3 kinderen geboren:

Livina Clays
° Waarschoot 17/10/1639 en op 20 oktober gedoopt (P: Livinus Mariman en Livina Maghermans) en als kind gestorven op 21/11/1639.
Lucas Clays
° Waarschoot 2/1/1641 en een week later gedoopt. (P: Georgius Roeygens en Judoca Rillaers) Als kind gestorven en begraven tussen 13/3 en 1/4/1641.
Arnoldus Clays (III e)
° Adegem 23/10/1644
x Adegem Maria Blondeel
† St.-Laureins 9/5/1678

Inleiding
Inhoudstafel
Overzicht I - Overzicht II - Overzicht III
Doorzoek onze Claeys website

Meer stambomen