Het rijke gasthuis te Eeklo

Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1973, 6de jaargang, nr. 3

Het rijke gasthuis te Eeklo - II

II. DE XIVe EEUW

Uit wat voorafgaat blijkt dat de massale aankopen van het Rijke Gasthuis dateren uit de 2e helft van de 13e eeuw. Het betreft hoofdzakelijk moer- en heidegronden afkomstig van grafelijke bezittingen.

Bij de verkoop behielden de graven het justitierecht en werden de kopers verplicht een jaarlijkse cijns in geld te betalen. (1) Zo betaalde de Leprozerij van Gent bijvoorbeeld voor de 56 bunder 1 gemet woeste grond te Aalschoot 10 pond per jaar.

Het in kultuur brengen van deze woeste gronden bracht voor de Leprozerij meteen nieuwe perspektieven met zich mee. De bekomen gronden die gering becijnsd waren, werden door het gasthuis verkaveld en verder aan partikulieren in cijns gegeven.

Bijna gelijktijdig met de eerste vermelding van de ontvangen cijnsgeiden treffen we een andere bron van inkomsten aan voor het Rijke Gasthuis, namelijk de «renten».

Meestal gaat het om erfelijke renten die in «puren aelmoes» werden bekomen.

De eerste erfelijke rente die we aantreffen dateert van 1280. Het gaat om een niet gedefinieerde rente van 20 schellingen parisis (2), jaarlijks te betalen aan het Rijke Gasthuis.

1283	(3) 20 s. par. 't jaers beset up 4 ghemet lant beoosten d'hofstede.
1288	10 s. par. t jaers up 1 bunre lants ten noort van sinen lande. 8 s. par. 't jaers up 1/2 bundre lant daer zi up wonen. 17 s. par. 't jaers up 1 bundre lant en wee daer soe woent. 8 s. par. 't jaers 1/2 bundre lant daer soe woent. 15 s. 3 d op 1 stic lands benorden sinen huus.
1294	20 s. vlaemsche beset up 6 ghemet lant liggende van den wegh tot den waterganck.
1298	10 s. par. 't jaers beset up janne de smet hofstede uten Bussche.
1303	40 s. par. 't jaers up 1/2 bundre land en up 1/2 bundre meersch gelegen in Cleemputtersbroec.
1304	10 s. par. 't jaers...
1305	10 s. par. 't jaers beset op huusinghe ende hofstede en op 2 ghemet lant. 34 s. beset op 7 ghemet lants liggende in de scoot en 1 ghemet liggende up den scoormanshul.
1309	9 s. rente op lant met huus erop liggende tender der straete die komt van den Gasthuuse.
1312	100 s verdeeld over 4 erfelijke renten in purer aelmoes ghegeven. 20 s. 's jaers beset op husinghe en hofstede.
1313	rente van 10 s. jaers van den here cappellaen in west eeclo op suffisantelijke bunder..., en 1 bundre lant liggende westhalf neffens kerckemeester huus an de strate en op 5 ghemete liggende an de westsijde van den Buse en 200 Riant. 200 s. capoenne beset up 4 hofsteden. niet gedefinieerde renten van 3 pond par, 19 s. en 1 cappoen en 5 s 5 d. par.
1314	14 s 8 d en 1 p. beset up husinge en hofstede liggende westwaerts tot hondenstraetkin. diverse renten, d.i. van 7 s., 9 s. 8 d. jaarlijks.
1315	5 s 't jaers beset up thuus en ofstede met 5 bundre lant beoostende an de herstraete streckende toter moerstraete. 7 s 't jaers beset als merschrente.
1316	6 s. jaers den godhuuze in puren aelmoessen ghegheven.
1320	32 s 3 d 't jaers beset up 4 ghemet en op 108 R. lant en woestinen an oostsijde van sente andrieslande, west jans gravenlande, evenals up 1/2 ghemet lant en 1/2 ghemet woestine. 1324, half meye - 10 s. 't jaers beset op 5 bundre lant liggende zuudwaerds totter moerstraete.
1333	30 s voor een gecochte erfelike rente die men heet «joncvrouwmeersch rente». 1 0 s. be set op 1/2 bundre land liggende in den busch.
1334	40 s beset op 5 bundre lant. 8 s. beset up huys en hofstede. onbepaalde rente v. 7 s. per jaar.
1335	24 s beset up 24 Riant an der meulenstrate en op 120 R met hofstede op t'westende van hoghen bulcke. erfelijke rente in wettelijke gif te ghegeven van 10 s. 't jaer.
1338	3 s. 't jaers beset op 109 R. lant.
1340	40 s. 8 d. jaers erfelijke rente ghegheven up een weghe 13 R. lants lanc en 40 R. breet.
1341	6 p. 14 s 't jaers erfelike rente.
1343	10 s beset op 1/2 ghemet lants, liggende in de vlote tusschen de Bergheline en moerstraete. 40 s 't jaers renten beset op vijfdeels ghemet lant en tweemaal drie-vierendeels ghemet lant tusschen de moerstrate en de zidelinghen.
1344	20 meye 25 s beset op d'hofstede van straete die naer gasthuys loopt. 3 s. beset op 20 ghemet lant, ghelegen aan abdesse van oost eeclo, noort gasthuus, west straete van berghelin. niet omschreven renten van 6 s 14 d en 25 s 't jaers.
1345	twee erfelijke renten van beide 7 s jaarlijks.
1347	15 ghemet lands en 100 R, elc ghemet 23 d. en 5 cappoenen van al ligghende in de busch in eene stede die men heet de Ketsebrouc tusschen der straten en der nonnen lande. 20 sprokelemaendt, 6 s 't jaers beset op 42 ghemet lants en woestine, geland west gasthuus, oost straete van den bergheline, noort moerstraete. 6 s 't jaers beset op 16 ghemet hostine.
1348	3 p. 4 s 't jaers beset en verzekert op 5 ghemet lant en 2 hofsteden... liggende:
	—	2 ghemet an de strate die lopet te ravenscoetwaerts, streckende tot den waterganghe.
	—	1 ghemet (gelegen bij voorgaand stuk).
	—	2 ghemet, te ravenscoet, noord streckende tot ter straete die lopt te balgerhouke.
	—	2 hofsteden, één te Raverschoot, groot 29 R en een andere in de boelaerstraete.
	12 s erfelijke rente per jaar.
1350	12 s erfelijke rente gegeven in wettelijke gift.
1351	10 maart 4 p. 15 s 1 capoen beset op 1 bunder land noord over de Busch. rente van 24 s per jaar.
1358	erfelijke rente van 8 s per jaar.
1359	11 ghemet lant, elc ghemet 14 d. 't jaers erfelijcke rente, liggende in de Moye aan waterganck, zuudwest toter straet heetet houwelestrate.

In de tweede helft van de XIVe eeuw, zijn de oorkonden heel wat schaarser met hun gegevens. Ze maken nog enkel melding van de te innen som.

1360 10 s per jaar.
1363 18 s en 17s.
1370 46 s.
1371 24 s.
1378 36 s.

1380 8 s en 17 s.
1390 7 s.
1393 10 s.
1396 42 s 6 d en 46 s.
1397 3 p. 8 s 6 d.

Op het einde van de XIVe eeuw ontvangt het Rijke Gasthuus jaarlijks ongeveer 100 pond, die nagenoeg volledig via «aelmoesen» verworven worden. De inkomsten van hun renten overtreft gevoelig die van het cijnsgeld. Dit komt enerzijds door het geringer aantal in cijns gegeven gronden en anderzijds door het feit dat het Gasthuus op zijn beurt nog steeds cijnsplichtig was aan de graaf. Dit zal nog duren tot 1565, het jaar waarin dit recht kan afgekocht worden van de koning van Spanje.

Kronologische lijst van cijnsgronden uitgegeven door het R.G. gedurende de XIVe eeuw.

1307	4 ghemet woestine uitgegeven in erfelike cheyns voor 36 s. 't jaers.
1309	700 roeden la nt uitgegeven voor 10 s. 't jaers.
1310	1 bundre 47 roeden lant an oosteinde an Kercwech liggende in den oestacker, landseins van 13 p. 4 s jaers.
1327	37 s. erfelijke landcheyns op 4 ghemet lant en woestine (verdeeld over 4 partijen, met 1 stuk van 3 gemet en 3 stukken van 1 g, samen) up den noordmoer.
1343	5 ghemet lant uitgegeven in cheyns voor 35 s. jaers, gheleghen tusschen moerstraeten en der zidelinghe.
1348	12 p. 15 s 't jaers op eene stede metten lant van 40 ghemet gheleghen in den busch.
1351	800 Riant uitgegeven aan 3 p. 5 s. jaars.
1356	7 ghemet uitgegeven in erfelijke cijns voor 4 p. 5 s. 1 cappoen 't jaers. 14 ghemet voor 12 p. 15 s. 3 cappoenen.
1363	46 ghemet 252 R. lant in erfelijke seinse voor 10 s. elc ghemet gheleghen daer men heetet de moye, hoofdende d.en waterganc, zuudwest tot eene straete die men heetet hauwelestrate, noort watergank.
1366	11 ghemet land vercijnsd van 13 s elc ghemet.
1367	1 ghemet 6 R aan 22 s jaers en 14 ghemet aan 12 p. 15 s 3 cappoenen jaers.
1373	5 ghemet 20 R voor 25 s 8 d jaers uitgegeven.

Daar de voorgaande kronologische tabellen een inventarisatie waren van de voorhanden zijnde charters, zijn we ervan overtuigd dat ze niet kunnen bogen op een absolute volledigheid.

Daarvoor zullen we moeten wachten tot de 15e en 16e eeuw, tot we specifieke cijns- en renteboeken aantreffen.

(wordt voortgezet)
DE SMET ERIK.

__________________________

(1) Luk Stockman : De brieven van Assenede en de vier ambachten - Appeltjes nr 23 - 1972.
(2) Geldwaarde : 1 pond parisis = 20 schellingen parisis
1 schelling parisis = 12 deniers parisis
(3) Kronologische lijst van de bekomen renten tot het einde van de 14e eeuw. In deze lijst werden opgenomen: de te innen speciën, de ligging van het terrein, waarop de rente bezet is.

Separator

Het rijke Gasthuis te Eeklo 1 - 3 - 4

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977
1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking : 21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024