Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1974, 7de jaargang, nr. 4

DE MUNTEN VAN VLAANDEREN (9)

 

Jozef II: Dubbele soeverein in goud (1789).


De Brabantse Omwenteling 1790

Terzelfdertijd als in Frankrijk het volk in opstand kwam tegen de uitbuiterij van het aristo­kratisch regiem en het koninkrijk omverwierp dat zich medeplichtig maakte met de verdrukkers, had hier bij ons letterlijk het tegen­over­gestelde plaats.

Hier wilde de Oostenrijkse keizer ingrijpende verbeteringen brengen en werd verjaagd door een volk dat het juk van de dienstbaarheid gewend was en geen verbetering in zijn lot zag.

De massa, opgezweept door de adel en vooral door de geestelijkheid, geloofde dat de godsdienst in gevaar was en kwam fanatiek in opstand. Vanaf 1787 braken de eerste onlusten uit te Tienen, Leuven en Antwerpen.  Na wat bedrieglijke toegevingen van de Oostenrijkers, wat een tijdelijke ontspanning bracht, brak de opstand groot en geweldig uit einde 1789.  Na de slag bij Turnhout (27.10.1789) konden de Oostenrijkse troepen zich hier niet meer handhaven en op 12 december verlieten ze Brussel en weldra gans België, om zich te vestigen in Luxemburg dat niet had deelgenomen aan de beweging.  De afgevaardigden van de verschillende provincies vergaderden te Brussel onder de naam van Staten Generaal en kozen een souverein congres met kanunnik van Eupen en advokaat Van der Noot als ministers.  Op 4 januari 1790 werd met grote luister en midden een betoog van vurige vaderlandsliefde, de onafhankelijkheid van de Verenigde Belgische Provinciën uitgeroepen.  Op 7 januari kwam te Brussel de eerste vergadering der staten bijeen, gevormd door afvaardigingen van Brabant, Limburg, Vlaanderen, West-Vlaanderen, Henegouwen, Gelderland, Mechelen en het Doornikse. Luxemburg, waar de vreemde troepen lagen, was niet vertegenwoordigd.  In totaal tekenden 47 afgevaardigden uit voornoemde provincies de akte van vereniging.

Artikel 5 van het verdrag zegt: alleen het Congres zal de macht hebben om munt te slaan, met de stempel van de Verenigde Belgische Staten, en het gehalte en de waarde hiervan te bepalen.

Men ging onmiddellijk over tot het slaan van munten, waarschijnlijk om aan de massa te tonen dat ze werkelijk «het» gezag vertegenwoordigde.

Vooreerst moeten we nog aanstippen dat al de munten van de Brabantse Omwenteling gegraveerd werden door de hoofdgraveur van de Brusselse Munt, namelijk Th. van Berckel.  Deze munten zijn de schoonste welke ooit ergens geslagen werden.  Ze vormen de fierheid van de verzamelaars welke ze bezitten en de spijt van hen die ze niet in hun kollektie konden opnemen.

De eerste munten waren in koper, om twee redenen:
1. Gebrek aan pasmunt voor de handel.
2. De Oostenrijkers hadden al het goud en zilver, alsook het reeds gemunt geld, medegenomen naar Oostenrijk.

a) Dubbel oord:
Voorzijde: staande leeuw welke een speer rechthoudt waarop de vrijheidshoed prijkt.
Keerzijde: Ad usum foederatii Belgii 1790
Muntmerk (engelkopje) en rondom lauwerkrans.

b) Oord:  gelijk het voorgaande, doch kleiner en zonder lauwerkrans.
Rond 15 juli 1790 werd het eerste zilveren geld geslagen.

c) De Gulden:  1)
Voorzijde: De leeuw, rechtopstaande en errond :
Man. Nov. Arg. Provo Foed. Belg. 1790.
Keerzijde : twee handen ineen, houdende een bundel pijlen
erboven : in unione salus (huidig belgisch devies)
eronder: 1 FLOR.

c) De gulden van het verbeterd type draagt als tekst : 2)
Voorzijde :  Domini est regnum ('t is het rijk van de Heer).
Keerzijde :  Et ipse dominabitur gentium (en hijzelf bestuurde de naties).

d 1) De X Stuiver:  zoals de Gulden C. 1) maar kleiner.
   2) De X Stuiver van het verbeterd type: zoals de gulden C 2) maar kleiner.

e) De fameuze zilveren leeuw (3 gulden)
Voorzijde :  klimmende leeuw, in rechterpoot een opgeheven zwaard; in linkerpoot een schild waarop het woord Libertas.
Legende : Domini est regnum - 1790.
Keerzijde : De schilden van de elf provincies staan in een cirkel - middenin een zon die haar stralen over elke provincie uitstraalt.
Legende :  et ipse dominabitur gentium + muntteken;
de schilden zijn van: Brabant, Henegouwen, Gelderland, Luxemburg, Vlaanderen, West-Vlaanderen, Limburg, Namen en Doornik, het Doornikse en Mechelen.
Op de rand :  Quid fortius Leone (wie is sterker dan de leeuw).

f) De Gouden Leeuw:  (lion d'or)
Zelfde als de zilveren leeuw doch veel kleiner en in goud.
(zonder randschrift).

Slagaantal :
Oord : 859.031
Dubbel Oord : 763.314
Tien Stuiver (2 soorten samen) : 53.111
Gulden (2 soorten samen) : 52.250
Zilveren Leeuw: 44.521
Gouden Leeuw : 3.805

Door onderlinge naijver en persoonlijke belangen kende deze eerste Brabantse Omwenteling een korte duur.  Alles eindigde met de terugkeer van de Oostenrijkers naar onze gewesten op 2 december 1790.

Van iedere soort werden vele stukken terug door de Oostenrijkers hersmolten.

Verenigde Belgische Staten :  De fameuze zilveren leeuw (1790).


Leopold II :  1790-1792:

Broeder van zijn voorganger, geraakte hij op gemakkelijke manier terug in het bezit van de Nederlanden, zoals hierboven beschreven.  Hij mocht er echter niet lang van genieten want hij overleed reeds op 1 maart 1792.

De Dubbele Souverein - Goud.
De Souverein - Goud.
De Halve Souvereine - Goud.
De Kroon - Zilver.
De Halve Kroon - Zilver.
De Kwart Kroon - Zilver.

Werden allen in het buitenland, vooral Oostenrijk, geslagen.

1) De 14 Oorden : Zilver.
Vz : Gekruiste ranken (kopje).
Kz: Wapens op dubbele adelaar.
2) De 10 Oorden: Zilver.
Als hiervoor.
3) Dubbel Oord: Koper.
Vz: Hoofd.
K.z: Ad usum België austr. 1792 kopje.
4) Oord: Koper.
Als voorgaande.

(wordt vervolgd)
JORIS COUDENYS.

Separator

De Munten van Vlaanderen 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11

Naar de top van deze blz.

Inhoudstafels
1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977
1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteland homepage
MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024