Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1976, 9de jaargang, nr. 1

MERKWAARDIGHEDEN OVER
WAARSCHOOT (5)

Het land, overrompelt van oorlog, van dieren tyd, het regt in daegen van tegenspoed min (der) geoeffent, veroorsaekte door gheel Vlaenderen en Brabant niet anders als alom dieveryen.

Op den nagt van den 11 en 12 maerte 1795 is met braecke door het sacristeyn (= de sacristie) van Everghem uyt het tabernakel gestolen de silveren ciborie met de h. Hostien, die deese met hunne heyligschen(nen)de handen hebben — in het vertrekken — geworpen in het water.  Dewelke des anderen dags gevonden, door den heer pastor Livinus Driege van Ghend, den onderpastor Thielemans van St Nicolaus en dhr de Busch van Loochristy, syn met flambeeuwen gesogt en na(er) de kerk gedraegen.

De Stationsstraat in 1910

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent. Afstempeling 29 juli 1910.

Ook wierden tot Waerschoot bedreven verscheyde(ne) dieften ten selven jaere, by Jacobus Houdaer in de Weststraete, die boven de ontvremdinge van syn gelt veele slagen wierd toegebragt, alsook aen syn vrouw.

In de maend 9bre (= november) wierd den 5en s(ieur) Bernard Bouckaert, soon van Joannes, winkelier, besogt by diefte met braeke; het beste deel van syn wynkel, synde de kostbaerste goederen van tusschen de min costelyke, (werd) soo wel weggenomen dat de daders sig pligtig maekten van den staet van het goed en loop van den winkel wel te kennen.  Dog (Bouckaert) heeft in syn persoon geen hinder geleden, mits hy (pas) des morgens het onheyl is gewaer geworden.  De weerde der weggenomen goederen beliep wel 300 pond.

In de maend van april (1795) wierd er eene requisitie van schoenen geeyscht voor de legers en elken borger wierd belast met eenige paeren schoenen, soodat de beste in(ge)setenen van Waerschoot moesten opbrengen: vier paer, dry paeren, ses paeren, den pastor agt paeren, de onderpastor twee.

STORM.

Den 6 9bre (= november 1795) ontstond des nagts 3 uuren soo geweldigen storm die - duerende tot 7 uuren - ontelbaere boomen uyt de aerde, daken van de huysen weg sloeg.

De thienden wierden ten jaere 1795 op den gewoonelyken tyd verpagt, ten byweesen van fransche commissarissen en niemand van de capittels of abdyen (nl. de grote tiende bezitters) hadde nog agterduncken dat die souden worden (aan)geslaegen, alhoewel sy vreesden het overige der contributie daeruyt te sullen moeten missen, dog hiermeede de geestelyke verlegen zynde, verwagteden daervan geen goeden uytval; alhoewel dit door de boosheyd van sommige loervincken - die de swakheyd der boeren kenden op het point van de thienden - andere listen in het werk wierden geleyd, om de geestelyke daervan teenemael te berooven.

Te dien tyde wierden sommige inwoners van de republique te raede (gegeven) van aen de landslieden voor te houden de suppressie van de thienden (nl. de afschaffing van alle tienden), hen seggende dat deese met versoekschriften moesten gevraegt worden en dat sy die dees begeirden met het onderteekenen van hunnen naem moesten invorderen.  Men las hun vooren een hooringhe (= een petitie voor een keuze van reunie of vereniging met Frankrijk), alsof dit moest dienen voor de thiende en de uyttreeders van de saeke wierden tot Waerschoot gezien in de persoon en van Ignatius Catteeuw en Albertus Maenhout, die biddaegen hielden tot het ontfangen der handteekens.

De boeren, hierop verlekkerd, liepen te saemen en wakkerden elkander aen tot het afteekenen der thiende; waertoe ook veel aenmoedigde Lieven Uytterschaut uyt de Voorde en Jan Bapt(ist) Mestdag van den Oostmoer, waerdoor het gebeurt is dat er wel 400 hun handteeken hier hebben gegeven.

Nogtans de voortreffelyke landslieden wilden sig hier niet in mingelen: Joannes de Backer, Marten Sierens, Goren Standaert, Carel de Smet en meer andere onthielden sig van soo eene saeke.  De herders, belast met de sorge over hunne schapen, wetende wat dreygementen het Concilie van Trenten uytspreeckt tegen de verhinderaers der thienden, lasen op den predikstoel af in de vlaemsche taele het doemvonnis der vergaederinge van Trenten, waerdoor er wel eenige leetweesig wierden over de daed — maer blyde over de baete.

Dus wierden de thienden voor het jaer 1795 in profytte van de republique verklaert en de teekenaers evenals de anderen moesten deese niet aen de geestelyke maer aen de fransche betaelen en alle dees handmerken moesten dienen om de veren(ig)inge (met Frankrijk) te versoeken, waervan geen gewag gemaekt was.  Dus waeren sy in alle hunne insigten bedrogen, behoudens dat uit de aenstaende vereeninge moeste volgen de suppressie van de thiende, suppressie van Cloosters en alle de pointen die reeds in Vrankrijk waeren uytgewerkt, met gelyke regeeringswyze, gelyk het gevolg sal toonen.

De thiende in profytte van de fransche aengeslaegen, wierden alle de geestelyke competentiën vernietigt.  Dog daer wierd belooft eene schadeloosstellinge voor die regt van competentie hadden en degonne thienden besaten, min als 1000 guldens hun import.  Die méér besaten beloofde (men) eene vergoedinge tot 1000 guldens, maer sy hebben alle evenveel genoten, behoudens eenige onderpastors, die met duysent moeyelykheden en vrinden (= interventies van vrienden) syn betaelt geworden — gelyk die van Sleydinge, Thielt en eenige andere.

In de maend augusti 1795 quaemen te Waerschoot logeeren 4 fransche dragonders die — voor de correspondentie dienende — de brieven voor de troepen moesten overmaeken en de gegeven militaire orders overvoeren.  Deese syn hier verbleven tot in de maend octobre, wanneer hun regiment hier quam tot Waerschoot, om na(er) Brugge en voorts na(er) Vrankryk te trekken, waer het volk aen het muyten was geraekt.

De Engelsche met hun vloote in de maend(en) septembre en octobre geduerig kruysende vóór Oostende en Vlissingen, veroorsaekten ons een overgrote passagie van fransche troepen, die na(er) de zeekusten trocken.

In het eynde van Octobre passeerden op eenen sondag byna den geheelen namiddag fransche troepen, die naer Eecloo en na(er) Caprycke trocken en de transporten wierden menigvuldig van Ghend op Brugge, Oostende, soodat er nauwelyks weeken verliepen sonder passage.  Daerby, de wisselinge van de besettinge in 't Catsand, om de ongesondheydswille, gaf ons eene overgroote belemmeringe.

Het eerste gedeelte van de Stationsstraat.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

OVERLYDEN VAN ANASTASIUS BOUCKAERT.

Op den 29 novembre, zynde eenen sondag, ten jaere 1795 is ten één uuren namiddag, sonder te vooren eenige teekenen van onpasselykheyd te hebben gegeven en tot des middags reeds twelf uuren te hebben met de wethouders sig verlustigt in de herberge "St. Hubert", en na met syne vrouwe en kinderen het noenmael te hebben genomen, sonder eenige voorteekenen van ontsteltenis sig in éénen stond qualyk gevoelende, opstaende en buytengaende, gevallen en op denselven stond overleden: dheer Anastasius Bouckaert, gebortig van Wingene, die Aman had geweest, voor syn leven coster der kerke van Waerschoot ten tyde van 43 jaeren en eenige maenden, bespeelt de orgel ten tyde van 42 jaeren, zynde (dit laatste) aen hem selve ontnomen het jaer te vooren door de wethouderen en gegeven aen Franciscus Poppe, synen bedienenden coster (= hulpkoster).  Dus den voorseyden heer (is) op het schielykste na(er) de eeuwigheyd getrokken, in den ouderdom van 62 jaeren, nalaetende:
Joff. Carolina Joanna Waesberge, weduwe van dhr en meester Franciscus, Licentiaet in de medecynen, woonagtig te Sinay;
dhr Servatius, greffier tot Eecloo;
dhr Norbertus, onderpastor tot Nazareth;
Joff. Marie, religieuse in de abdye de Byloke, genaemt Vrouwe Bonaventura;
Gislenus, gewezen lieutenant onder de vlaemsche dragonders van het vaderlands leger;
Theodoor,
Joseph en
Joff. Joanna, minderjarige.

In plaetse van den overledenen is gevolgt dhr en meester Norbertus Bouckaert, aen wie door het Capittel van Doornik de costerye is opgedraegen en de bedieninge vervult door den gewoonelyken en voorseyden Franciscus Poppe, schoolmeester en kerkbailliu.

Tot Waerschoot (werd) gestelt als commissaris van politie den advocaet Geersch, gebortig van ontrent Halle, comende van Caprycke (en) hebbende twee schryvers: Jacques van Truyen van Ghend, die sig by Domien van de Walle, backer, neersette; en Albertus Maenhout, by wie den commissaris woonde.  Spreekende den commissaris en Jacques van Truyen zeer goed Voltairs en op veel plaetsen te sien, behoudens in de kerke.  Den secretaris wierd aengestelt: sekeren Parez van Ghend, blaffonneerder van style.  Maer deesen is na korten tyd vervangen door den ex-greffier du Song.

	Den president (borgmeester):  Judocus Waldack.
	Municipaele:	Joannes de Backer, Weststraete; Carolus de Smet, Oostmoer; N. Lottevier, meulenaer.

Deese dry na eenigen tyd bedanckt hebbende, wierden vervult (= aangevuld) door Francies de Beir, coopman in lynwaeten; Gislenus Bouckaert, jongman, zoon van Anastaes; door de chirurgyn Malherbe en Petrus de Schouwer.

Maer Francies de Beir, syn demissie vraegende, is er in syn plaetse gestelt P(iete)r Frans de Vlieger, ex-bailliu.  De bysitters: S.: Bernard Dobbelaere, Joannes Baptiste Braeckman, Christoffel Neyt en Francies Poppe.

Voor de minste geschillen liep men tot den vrederegter, de daegen der sittinge.  Den wykmeester of commissaris der policie wierd gestelt en gekosen door de municipaele en daertoe wierd opgenomen Joannes Leyman, hier voortyds backer, die in den dag van syn verkiesing tot Ghend in de magazynen werktede.  Men gaf deesen dry officieren: Carel Poppe en ...................................., waeronder Pieter Heems messagier der municipaele was.

Wat er van de Priorij te Waarschoot overblijft, het zogenaamde Rattenkasteel.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

NOTA.

De voornaemste gebouwen staende in de Plaetse van Waerschoot zyn gebouwt: de pastorye in 1781 door Pr Frans Pauwels, pastor;
Het huys staende regt over het Arisdonk-straetjen, met eenen opgang van vier trappen, door Pr Frans Temmerman, bailliu, 1781;
De herberge St. Hubert door de weduwe Van Doorslaer (in) 1790;
De dry huysen staende nevens elkanderen, staende ter regt hand gaende na(er) Beecke, voorby de pastorye, is het eerste gebouwt door Livinus Beirnard (in) 1794; het 2de door N. De Weird, mulder uyt de Voorde (in) 1797; het 3de door Domien van de Walle, backer, gebortig van Caprycke, (in) 1790;
Het huys nevens het Metaillestraetjen door Frans de Groote, carrottier, (in) 1792;
Het Hof van Brussel, daernevens staende, door I. Lottevier, mulder en bewoond door Carel van Wassenhove, (in) 1792;
Het huys gaende na(er) Beecke, het slinker hand, aen den ryweg, door Albertus Maenhout, soon van Joannes en het volgende, met twee opgaende trappen, moderne gemaekt door den dokter Waesberge, (in) 1793;
Het gone staende regt over het laetste, door Jan Bapte Waldack, (in) 1796;
Regt over de pastorye de herberge door baes Verloock, smid, (in) 1793; Het goon hier nevens (= daarnaast) door de weduwe Beeckaert (in) 1790 en (door de) weduwe Versluys (in) 1794; zynde deese twee laetste van één etagie (= verdieping), regt over de pastorye;
Het goon regt over den hoogen autaer door Joannes Casteleyn, met dobbel woonste, (in) 1794;
Hetgone voorby den maelmolen, gaende na(er) de Keere, door Fredericus Hubner, gewesen caporael der Hannoversche voerlieden, protestant, met het gonne is staende regt over de motte, door .................................. timmerman;
Aen den Leest, ter regter hand, door Judocus De Sutter; staende ter slinker hand nevens het Gastelstraetjen, door Severien Dyserinck; met de naeststaende door Theresia Waesberge, weduwe van meester Bourdeaux.

Alle deese gebouwen, op den tyd van 10 jaeren uyt den grond nieuw gemaekt, hebben aen Waerschoot een luysterlyk gelaet toegebragt.

Het buytengoed staende aen Beecke is gebouwt door mynheer Cagny, gebortig van Deynse en getrouwt met Joff. Joanna Hoorebeke, gebortig van Waerschoot en woonagtig tot Ghend ten jaere 1788 tot 1791.

1796

In het begin en verloop van dees jaer sag men nu en dan commissarissen te Waerschoot arriveren, in voiture en geëxcorteert door 12 à 14 dragonders - die hier moesten gespyst worden - welke commissarissen requisitiën van graenen en ander vraegen quaemen doen.

Men schreef ten jaere 1796 uyt een nieuwe ligtinge van 600 millioenen, die door gheel de republique en negen vereenigde departementen moesten verdeelt worden.

Niemand heeft oyt kennis kunnen neemen hoeveel elckx aendeel was in welke stad ofte prochie, dus wierden met deese nieuwe ligtinge belast — die men noemde geforceerde leeninge — alle slag van menschen dewelke in sekere classen verdeelt werden; het goone na gedaene quotisatie die door de municipaele gedaen wierd, alsdan zynde Judocus Waldack & ............................, beliep de somme van 30.000 livers.  Welke somme door een vertoog van den commissaris Geersch is merkelyk vermindert en gebragt op 400.

De persoonen die het alermeeste zyn belast waeren den doctor Waesberge, de weduwe Wttenhove, Livinus de Keyser, de gebroeders Goethals van Daesdonk, Joannes de Backer, Judocus de Sutter, Carolus de Smet, de weduwe van Doorslaer, de weduwe Beeckaert, Livinus Beirnaert, de weduwe Anastasius Bouckaert.

Agter deese volgden Joannes Baptiste Bouckaert en syne soone Bernardus, Bernardus Dobbelaere en ontelbare andere persoonen, die alle deese geforceerde leeninge konden betaelen in rescripten, hierin bestaende dat de geene die in numeraire betaelt hadden, weer kregen in papier of rescripten het import van hunne gegeven somme, waervan sy jaerelyk het thiende deel inbrengende (soo vooraf het import in gelde soude weergeven), waerop deese sig geensins betrauwende, de hoope vercogten.  Dus werden deze rescripten (= deze obligaties) draegende 100 vercogt voor 76 verlies.  Dus konde men belast zynde met 100 fransche livers, deselve incoopen voor 26 fransche livers, doende numeraire ses fransche croonen en dus na(er) advenante.

Maer deese gunste duurde maer corten tyd, na welken elk syne quote (= aanslag) in numeraire moest betaelt worden.  Dit was een middel om al het geld in Vrankryk te trekken, mits de vercoopers der rescripten in Vrankryk woonden, waer men voor eenige (gouden of zilveren) louis die conde coopen.

In de maend maerte - gevraegt zynde 500 quintallen graen voor het aendeel van Waerschoot - is na eene gemaekte tabelle van het saeylant en getal der sielen (= aantal inwoners), gedaen door de wethouders een vertoog, waerby de onmogelykheyd (van deze opeising) wierd aengewesen.  Leverende alleenelyk 70 quintallen maer.

Op de requeste geen appointement gevolgt synde, is deese saeke dry maenden in stilte gebleven, na welke alles gestelt synde in vergetendheyd en de municipaliteyd reeds veranderd synde, er tot Waerschoot is gecommen een commissaris op de selven tyd dat de tweede ordonnantie is gecommen, welken met 14 dragonders deese excecutie militaire quaemen doen.  Stellende deese dragonders by goede (= begoede) borgers, die in deese leveringe geenssins konden vervallen als geene boereneering doende en nogtans belast met één of twee dragonders te peirde; dagelykx eenen onkost maekende (van ider persoon) tot een pond groote.  Den pastor heeft betaelt voor twee dagen 13 guldens, de weduwe Beeckaert 12 guldens, de weduwe Versluys, Joannes Bapte Bouckaert, den doctor Waesberge na(er) advenante.

Deese borgers, met regt verbittert, deeden daerover vertoog, maer egter waeren (zij) reeds in den oncost vervallen.  Men verplaetste die (dragonders) van twee tot twee daegen, tot eyndelinge aen de vraege wierd voldaen - na het verloop van 14 daegen - wanneer de boeren, belast met deese leveringe (en) onvoorsien van graenen, hun aendeel op de merkten hebben moeten coopen !

Kerk en gemeentehuis in 1926.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

De aengeklaegde municipaliteyt wikkelde sig uyt deese saeke, alhoewel sy voor eenen dag syn beleyd geworden, tot sy de oncosten aen den commissaris Sirjacobs, commissaris tot Nevele, voor sig en de dragonders voldaen hebben, beloopende wel 100 ponden gr.

De knorring van de borgers was overgroot ten aensien van de municipaeliteyt, in eene soo quaelyk gedreven saeke.

Op den 23 juny is hier door (Waarschoot) gebragt eenen gevangenen, genaemt Wynsberge van Loochristi, die op eene carre gebonden, geschoten in de bille en gekapt in den arm, synde gevangen in de bosschen tot Maldegem, alwaer sy sig met hunne bende van 10 à 12 saeten te verlustigen.  Hy was gewapent met een fusiek, hadde met sig coorden, keirskens, een vuurslag en 80 croonen gestolen gelt - het deel hetgeen hy benevens andere had ontfangen.  Deesen alleen wierd uyt de 12 aengehouden, synde de andere ontsprongen...  Deese is nademael (= later) tot de ysers verwesen en ten toon gestelt.

Den 30 wierden er twee andere doorgevoert, die gekleed als soldaeten te Ursel gepakt waeren, hebbende het gelaet van twee groote baenstroopers en vreemde menschen (= buitenlanders).

KERKREGISTERS.

Afhaeling van de registers by de pastoors (werd te Waarschoot) gedaen op 25 july 1796 door den president Judocus Waldack en secretaris du Song, met de municipaelen Gislenus Bouckaert en Petrus de Schouwere.

Nota:
Het opstellen der acten van den burgerlyken stand werd eerst toevertrouwd aen Ghisleen Bouckaert, die hiervan afsiende het heeft overgelaeten aen meester Malherbe, die - onervaeren in de vlaemsche en fransche taele - is bedankt geworden, stellende daertoe aen Francies Poppe, schoolmeester.

PROCESSIES.

Allen uytwendigen godsdienst buyten de kerk wierd verboden.  Ook aen de pastors verbod gedaen van lyken in te haelen.  Zynde dit eerst op den witten donderdag 1796 belet, ten aensien van de overleden huysvrouw van Fransies Thienpont, mulder op den Oostmoer en ten selven daege van de weduwe Jan Willems, Agnes Heems.  Ook wierd de H. Olie op den beloken paeschen volgens gewoonte niet ingehaelt, die ten jaere 1795 van Keulen gebragt was.

Op den 3e, 6e, l1e en 13e 7bre (= september 1796), zynde den 13e Kermisjaermerkt, syn er door Waerschoot getrokken eenige bataillons Fransche infanterie.

Op den 18e 7bre (= sept. 1796) is den theater, waerop de jongheyd van Waerschoot tegen den dank van den pastor eene tragedie verbeeldde, staende ten hove van Adriaen Goddyn, door het vuur teenemael in asschen geleyd, sonder dat één mensch eenig nadeel in synen persoon heeft geleden, schoon sy bezig waeren met het stuk te vertoonen en het schouwburg besloten, vol aenschouwers waeren.  Worden de door de werksaemheyd van het volk alle voordere onheylen belet, die seer aenstaende waeren, mits er een houtmyte staende tegen het huys met den theater gemeenschap hadde, die reeds de vlammen had genomen.  Deesen theater was gestaen op den hof van den voornoemden Goddyn, tegen het Capelleken aen d'Eeckelkens.  De schade beliep tot 100 ponden wisselgelt.  Waerdoor den leverancier van het hout en de sceenen (= scènes), die was Pieter Bernaerd van Lovendeghem, het meeste wierd beschaedigt.

EEDAFLEGGING NOTARISSEN.

Op den 21 7bre ( sept. 1796), synde den verjaerdag der fransche republique, hebben den advocaet Geersch, commissaris, en Albertus Maenhout onder den boom van vryheyd voor de municipaele den eedt afgeleyd als notarissen.

DESERTEURS.

Joannes Leyman, wykmeester ofte commissaire de police, met syn assistenten in den nagt van 21-22 7bre (heeft) gepoogd hier op te ligten 5 Oostenryksche deserteurs.

Op den 29 7bre passeerde hier eenen franschen generael, met sig hebben de dry handpeirden, een wagt en twee knegten.

Wat in 1912 in de Stationsstraat nog mogelijk was.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

FEEST DER VEREENIGING MET DE REPUBLIQUE.

Op den 30 7bre (sept. 1796) wierd tot Ghend geviert de feeste van den verjaerdag der vereen(ig)inge van de Nederlanden aen de republique.  Uyt elk canton trokken de gedeputeerden op.  De gonne van Waerschoot waeren Gisleen Bouckaert en Petrus de Schouwer, die agter hun driecoleurig vendel moesten gaen in de cavalcade rond de stad.  Wordende op den theater op de Vrydagmerkt door alle de gedeputeerden den eedt ontloken, alsook op den Peirdekauter door alle de regtsbanken, op den wetboek gedraegen op een pragtig kussen.  Sitten de op den theater de godinne van de reeden, voor wie men wierook brandde op den theater.

Op St Pieterscloostermerkt wierd den prys te winnen van de geoefenden in de schermkunst te voet en te peirde.  Ook op eene peirse voor de schutters van den handboog, vyf vogels en 44 gemeene (gaaien).

Van elk departement wierden de schieters in requisitie genomen en waeren voor het (korps) van Waerschoot: Pr Frans de Vlieger, ex-bailliu, Jacobus Standaert en broeder, Pieter Francies Bral, zoon van Domien, en Ignatius Catteeuw.  Daer waeren veele buytenlieden ten opsigte van den merktdag, die aenschouwers van deese feeste waeren, dog seer weynige van de stad.

Op den 2e, 3e en 5e 8bre (= oktober 1796) passeerden door Waerschoot fransche troepen.

GEVANGENEN.

Den ge 8bre (= okt. 1796) wierden er negen gevangenen op eenen wagen door Waerschoot getransporteert, die tot Maldegem waeren aengehouden en aen elkaer waeren gebonden - hebbende het gelaet van baenstroopers.

VERHONGERDE FRANSCHE SOLDAETEN.

Op den 9e octobre quaemen ten huyse van Jan de Pauw acht fransche soldaeten, die teenemael verhongert en verdorst waeren, vraegende beleefdelyk eenig eeten en drinken dat hun wierd gegeven.  Na welke sy seyden van Maestricht te komen en - verlaetende hunne vendels - na(er) huys te keeren; daerby voegende dat er 700 te gelyk vertrokken waeren; neemende den sabel in de vuyst om aen ider te weerstaen die hen soude weerhouden (te) vertrekken, uyt syn huys gestaen op den Oostmoer.

STRAF — TENTOON GESTELT.

Op den 14e 8bre (1796) is tot Ghend ten toon gestelt sekeren jongeling, genaemt De Buck, gebortig uyt Arisdonk, zoon van Jan de Buck van Oost-Eecloo en (van) Petronella Holderbeecke, welken jongeling opgequeekt en woonagtig was tot Caprycke, pligtig aen dieverye.  Is voorts geeondemneert tot het correctiehuys.

BAENSTROOPERS.

Op den 17e 8bre (= okt. 1796) wierden door Waerschoot gevoerd vyf baenstroopers, aen elkaer gekluystert, waeronder sig bevond eenen Polac (= Pool) en eenen Pruyschen deserteur.

TROEPENPASSAGE.

Den 31 8bre 1796 passeerden door Waerschoot een verdeelinge infanterie der Fransche.

DIEVEN.

Op den 2e 9bre (= november 1796) wierden hier door agt soldaeten toegebragt van Sluys dry gevangene dieven, dewelke met den wagen van Livinus Martens wierden na(er) Ghend gevoert.

NAZICHT KERKGOEDEREN.

In het jaer (1796) quaem er eenen commissaris by den heer pastor van Waerschoot, den welken begeirde te zien de sloten der kerkerekeningen, om de penningen der batelyke sloten ten profyte van de republique mede te dragen, gelyk het tot Somerghem en meer ander plaetsen geschied was.  Maer mits hem wierd aengetoont alhier geen te syn, is hy sonder iets van hier teruggekeert.

PRIORIJ: UITDRYVING.

Den 2e 9bre (1796) wierd den prelaet van Waerschoot Petrus Riemslag, aen wie nog smaed wierd toegebragt door den borger Meijs, gebortig van Assenede, uit de priory (gejaagd).  Is met syne religieusen daer uytgedreven: den subprior Crevits, van Cortemarck, den jubilaris Peeters, ds De Meyere, ds Thienpont, ds De Seheppere, ds De Maeyere, ds Van den Berge, van Cortryck.

De Stationsstraat tussen de beide wereldoorlogen.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

SCHATTING DER ONROERENDE GOEDEREN.

Den 3e 9bre 1799 hebben de prysers het last aenveird van volgens het decreet te waerderen de goederen in queste: akkers, bosschen, meerschen, putten, moerassen, huysen, meulens, fabriken.

Deese prysers waeren: Sr Joannes Bapte Bouckaert, dhr Petrus Wttenhove, Joannes Bapt de Backer, Livinus Uytterschaut, Maximilianus Steyaert, die syn demissie vraegde en bequaem.  Over deese was commissaris Ghislenus Bouckaert, zoon van Anastaes.

VOETVOLK.

Den 9 9bre (1796) vertrok van Ghend hierdoor na(er) Eecloo een bataillion fransch voetvolk.

LOGEMENT.

Den 29e en 31e (dec. 1796) en 1 januari (1797) logeerde eenen lieutenant van de gendarmes in de pastorye.

1797.

Religieuse in pastorye. — Op den 6 januarii 1797 quam een religieuse Marie-Barbara by den pastor van Waerschoot, die aen haer cousin was, het verblyf neemen.  Deese religieuse was van St Gillis, genaemt M. Varendonck en geprofest in het clooster van Barbara tot Ghend, in de Savaenstraet.

WINTER.

Den 6 january 1797 is het wederom begonst te vriesen en den elfsten viel er eene overgroote menigte van sneeuw.  Den 13n begon het met regen te ontvriesen (= dooien).

GEVANGENEN.

Tusschen den 13 en 14 (jan. 1797) passeerden dry gevangenen, complicen van binders en baenstroopers, den nagt ten huyse van baes Verloock (t.t.z. onder bewaking in zijn herberg).

VOETVOLK.

Den 15 januari 1797 passeerde door Waerschoot eene verdeeling van fransche voetvolk, trekkende na(er) Ghend.

GEVANG.

Het land overal omringelt van dieven en landlopers en de municipaliteyt siende de noodsaekelykheyd van eene plaetse om daer te stellen of te bewaeren de opgebragte(n) of gevangene(n) die van de gendarmerie wierden geaprehendeert, wierden te raede van eene wel versekerde plaetse te besorgen en te dien eynde wierd in pagt genomen den kelder van het huys competerende aen Pieter Standaert; gestaen op den hoek van de Kerkstraete, gaende van de pastorye na(er) de kerke het derde huys, welken kelder met dobbele deuren en yser beslaegen wierd versekert.  En op den 19 januarii wierd des middags daer eenen gevangenen ingestoken.

BODE.

Den 17 januarii (1797) wierd er door de municipaliteyt aengestelt eenen bode op Ghend, om brieven, pakxkens, commissiën tweemael ter weke, des maendags en donderdags over en weer te maeken.

Deese plaetse wierd gegeven aen Francies Willems, jongman, eenen persoon die veel gereyst had.  Dus wierd deesen den eersten bode en drymael op 10 daegen na(er) Eecloo.

LOGEMENT.

Den 20 januarii 1797 arriveerde tot Waerschoot eenen franschen generael, geëxcorteert met ses dragonders en syne vrouwe en secretaris.  Hy stapte af aen de herberg van baes Verloock, waer hy een alf uur verbleef en trok na(er) Oostende, waer syn troepen laegen.

VENDITIE.

Op den 26 januarii wierd op den Dam na(er) Eecloo vercogt het kaphout der bosschen van de uytgejaegde Drong(en)heeren, van de Predikheeren en Cellebroeders van Ghend.  Die van de Conventie verlof hadden om te blyven in hun gemeente en op dien titel quaemen reclameren de venditie, maer vermits dat zy ontbloot waeren van alle hunne inkomsten der goederen, soo heeft deese vrugteloos geweest.

Kerkstraat en Leest bij de aanvang van de 20ste eeuw.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

VERKOOP CLOOSTERGOET PRIORY.

Den selven daege (26/1/1797) is het Cloostergoet van en tot Waerschoot, bewoont by P(iete)r de Smet, en ook het Casteelken, hetwelk sy in het jaer 1580 hadden verlaeten, vercogt voor duysent croonen aen eenen kooper van Geersbergen en compagnie, en duysent croonen in bons.

Het Clooster en kerk der heeren van Waerschoot is gecogt door den prelaet Rymslag, voor 72.000 livres in bons en d'onkosten in gelde.

UYTWYKELINGEN.

Een suster Urbaniste, alias Vereecken, gebortig uyt Arisdonk, kwam naer Waerschoot woonen.

Vrouwe Bouchier uyt de abdij van Doornzeele bleef te Ghend.

Op 27 januarii 1797 komt by syn zuster wooen pater Discals uyt Brugge Van Hecke, geboren tot Somerghem, ten huyse van weduwe Jacobus de Bourdere.

By de weduwe Anastaesius Bouckaert kwamen woonen:
Broeder Theodorus Caluwaert, geboren te Waerschoot; verbleef er tot Mei 1797 en ging naer St Denijs;
Pater Gislenus de Reu, recollet, geboren te Waerschoot, uyt het clooster te Ghend, terminarius van Lokeren, ging woonen by den pastor te Zeveneeken, dhr Vercauteren, waer hy na diens dood op 18/3/1797 die parochie bediende; Broeder Amandus Buyse, geboren te Waerschoot, uyt het convent te Ghend, ging woonen by den provinciael Thienpont (insgelyckx van Waerschoot) te Brugge; verbleef er 4 maenden en ging dan met 2 medebroeders naer Zwynaerde.

DESERTEURS.

Den 27 januarii 1797 wierden hier 5 fransche deserteurs gevangen door de champetters van Caprycke aengebragt, alwaer sy veele gewelddaedigheden hadden bedreven en van Waerschoot syn sy door gendarmes getransporteert na(er) Ghend.

Het was den commissaris van police Cantens (?) die over het ambagt Assenede waekte, die deselve had aengehouden uyt eene bende van 12; dus waeren er 7 ontsnapt.  De bende der beschrevene bestaet uyt 700, meest franschmans, waeronder eenen canoninck.

TRANSPORT.

Ten selven daege is hierdoor gepasseert eenen transport van wagens met munitie, trekkende na(er) Eecloo.

BRAND TE EECLOO.

Op den 1 februari 1797 is smorgens ten 7 uur en het vuur geraekt in den schors- en maelmolen staende ontrent den Calvaer(ieberg) tot Eecloo, in gebruyk by Joannes de Vos, die na het overlyden van syne vrouw met dispensatie trouwde de suster van syn eerste vrouwe.

OPEYSCHING VAN GRAENEN.

Den 31 januarii wierd er geseydt eene requisitie van 500 quintallen haever en rogge, te leveren op 48 uuren in het magasyn tot Ghend.

DESERTEUR.

Op den 2 januarii (1797) wierd door de gendarmes van Waerschoot op de Hey van Lembeke gevangen eenen franschman, gekleed met versleten militaire cleederen, die by sig droeg eenen ransel met gestolen kerkegoederen, galonnen, silvere offeranden, eenen costlyk casubel (= kazuifel), die hy waerschynelyk had gestolen in de kerk van Middelburg, weynige daegen te voor en bestolen.  Welken dief wierd gestelt in de gevangenisse van Waerschoot en by wie des avonds wierd gebragt eenen deserteur van Sluys, tot des anderendags, op welken ontrent den middag arriveerde eenen waegen met 8 gevangene émigrées — hebbende het gelaet van deugdelyke lieden — geaprehendeert in de herberge den Kruypuyt op Oostwinkel.  (Sy) wierden na(er) Ghend gevoert door de gendarmerie; op welken waegen sy saten twee aen twee gebonden en by wie deesen dief, die nog veel effecten in de (ge)vangenis had versteeken, wierd gestelt en meede gevoert.

Waarschoot, Leest, tussen de beide wereldoorlogen.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

DIEF.

Den 3 februarii (1797) was hier gelogeert eenen dief, gebortig van Ghend, die tot Brugge gevangen (was) en waer hy proces liep.  (Hy) wierd na(er) Ghend getransporteert om het geld, dat hy had helpen stelen en versteeken op eenen pascour van een huys staende op Coelis Kerst (= H. Kerst !), aen te wysen.  De somme beliep tot 30.000 ponden gr.  Waer hy, gekomen zynde, seyde van niets te weten.

INBRAEK IN DEN BOSCH.

Op den 1 maerte 1797, synde asschenwoensdag snagts, wierd de poorte en deure van het huys van den boer De Vlieger, woonende in den Bosch op Somergem, digt aen Waerschoot, overweldigt van eene bende van 30 binders die de peirdeknegten in de stallinge reedts hadden gebonden en daerna met geweld zyn gedrongen in het huys van den jongen boer, die gevlugt was op den solder, en de vrouw (Marie de Reu, geboren aen Klaeverkensbrugge; suster van den overleden onderpastor van Waerschoot, Petrus Livinus de Reu, ten jaere 1779) met de hairen uyt het bedde sleepten, haer overlastende met veele slaegen tot dat sy haer gelt toonde, dat zy wegnaemen met haer diamanten cruys en gouden yserkens.  Na welke sy sloegen op haer schoonvaeder, den ouden de Vlieger, oud 84 jaeren, van wie sy insgelykx wegnaemen ontrent 300 ponden en in wiens presentie sy dieven de gestolen somme onder sig verdeelden eer sy vertrokken.  Laetende dese ongelukkige(n) van vreese en schrik als in eene aenstaende dood sitten; geen en troost van niemand verwagtende als van eenen der binders, die seyde dat hy de vrouwe wel kende; dat het was de dogter van P(iete)r de Reu aen Klaeverkensbrugge - waeruyt hem bleek dat het wel bekende dieven moesten weesen.  Te meer, opdat hy daer byvoegde dat sy haer soo seer niet souden slaen, dat het eene brave vrouw was.  En na alles te hebben gerooft gingen sy heenen.  Waervan niets bekend is geworden, alhoewel men de gendarmes des morgens - maer te laet - daervan kennis gaf, die tot Waerschoot liggende de dieven souden vervolgt hebben.

BINDERS TE MEIRDONCK.

Sonder den juisten dag te kunnen melden is in de selve maend maerte 1797 dhr. Joachim Sonneville, prost tot Meirdonck, ten jaere 1779 alhier onderpastor, insgelykx door eene bende in syn huys overweldigt en gebonden, alsmeede synen coadjutor dhr. de Meester - die geweest had coadjutor tot Waesmunster en onderpastor tot Dentergem en (H)elsegem (et violata per bene viginti viros ancilla) - van welken post sy hebben gerooft ontrent de 1400 guldens silverwerk en 12 ponden gr. van synen coadjutor.  Vertrekkende (daarna) uyt Meirdonck al aenjaegende eene schrikkelyke vreese, door het geweldig vuur dat sy met hunne fusieken maekteden, zynde den prost door de slaegen seer mishandelt.

GENDARMES.

In het begin van deese maend (= maart 1797) wierden de gendarmes en den maréchal de logis verwisselt tot Waerschoot.

PASSAGE VAN TROEPEN.

Den 17e (en) 18e maerte passeerden geduerig fransche bataillions voetvolk door Waerschoot, van welken den 17e drie fuseliers tot Eecloo gestolen hebben een paer silvere broekgespen, zynde agtervolgt van eenige boeren met hun fusiek, dat sy laedende doorschooten eenen jongman, Pr de Pauw (denwelken eenen soldaet had ter aerde geslaegen), blyvende ter plaetse dood.  Deesen de Pauw, tot Eecloo woonagtig, was tot Waerschoot geboren.

JURYLID.

Den borger Bernardus Joannes Bouckaert, zone van Joannes, woonende tot Waerschoot, wierd gestelt om te zyn Jury tot Ghend om de misdadige te helpen vonnissen, dog zyn lot is niet uytgecomen en dus (heeft hij) geen sitting moeten neemen.

BOUW VAN HUYS IN DE KERKSTRAETE.

Den borger Jan Baptiste Waldack bouwde syn huys à double étagie ( met twee verdiepingen) ten jaere 1797 in de Kerkstraete, noesch over (= schuin tegenover) dat van den doctor Waesberge.

Insgelykx wierd ten selven jaere gebouwt hetgeene staet tusschen hetgeene van Domien van de Walle en van Livinus Beir(naert), door N. de Weird, mulder in de Voorde, ook met dobbel étagie.

De Schoolstraat in 1901.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

VERKIESING.

Vermits dat er in elk canton en prochie eenen boek moest open liggen, om degonne die daerop wilden teekenen tot het kiesen van hunne municipaliteyten en voordere lieden, ingevolge de fransche weth, soo werd(en) er insgelykx vereyscht deese hoedanigheden:
Ten I) dat men moest betaelt hebben in de contributie of (ge)forceerde leeninge, oftewel een huys bewoonen à 16 ponden sjaers.
Onder de voornaemste teekenaers waren Jan Bapte Maenhout, woonende ter Plaetse, Jan Verstraeten uyt de Voorde, meester Catteeuw, Judocus Waldack, Pr Frans de Vlieger, dhr. du Song, Gisleen Bouckaert.

Degonne (die) ontfingen de voisen (= de stemmen) wierden genaemt: Mr Catteeuw en J.B. Maenhout en deese kiesing gebeurde den 16 en volgende daegen van maerte.
Na de opgenomen voisen wierd president: Judocus Waldack; municipaele: Pr Wttenhove, Gislenus Bouckaert, Christoffel Neyt, Martinus Sierens; secretaris: N. du Song, ex-greffier; Juge de paix: Pr Frans de Vlieger; assessors: Henricus Censsens, Livinus Uytterschaut in de Voorde, Francies Poppe, dewelke nademael is geworden juge de paix in de plaets van Pr Frans de Vlieger, die secretaris wierd van Sleydinge.

PRYSEN AEN DE EERSTE COMMUNICANTEN.

Op den Passiezondag, wesende dag der eerste communicanten, wierden geene prysen aen deese uytgedeylt, mits er geen vergoedinge sedert dry jaeren van gebeurde aen de onderpastors (vanwege het gemeentebestuur).

PASSIEPREEK.

Op den Palmsondag wierd de passie gepredikt van den gesupprimeerde pater Fulgentius, Lievevrouwenbroeder, synde in borgerlyke cleederen; die de Verrysenesse insgelykx dit jaer heeft gepredikt en boven maete veel volk expediëerde.

EED.

"Ik erkenne dat de universaliteyt van de fransche borgers den souvereyn is en ik beloove onderwerpinge en gehoorsaemheyd aen de wetten van de republique".  (Dit was de tekst van de beruchte eed, geëist van de priesters).

Wat dat belangt, den pastor van Waerschoot met syn twee onderpastors, dhr. Amelot en dhr. Dhooge, die staekten hunne functiën op den 10e dag na de publicatie.  Wanneer er in de municipaliteyt een middel wierd gedagt om ze voorts te setten, vermits er eenige der municipaliteyten waeren die d'eerste publicatie voor onwettig aensaegen.  Dus wierd sy by resolutie opnieuw gepubliceert.  Maer gemerkt (dat) er eenen brief van den commissaris wierd gesonden op den 18 mey, ontrent des avonds negen uuren, aen den hr. pastor P. Pauwels, die hun voorts alle de priesterlyke functie verbod, soo heeft hy des vrydags om de geweygerde declaratie alle functie gestaekt.

Ten selven daege 19 mey 1797 was er eene doode te begraeven, genaemt Caroline Van Hecke, oud 26 jaeren, huysvrouw van Jan Bapte du Pré, woonagtig in Arisdonk, die enkelyk sonder priester is begraeven door Francies Poppe, grafmaeker, die ook was organist, bedienenden coster en alsdan vrederegter.

Ten selven daege was er een kind te doopen, dat de vroedvrouw versekerde.

Des saterdags den 20 meye wierd de kerk geopent en ontelbaere menschen quamen bidden met de traenen in de oogen, sonder dat er eenige misse geschied(d)e.

Den 21 meye, synde den 5e sondag na Paeschen, wierd in de kerke van Waerschoot geene misse gedaen, noch in de geene van Sleydinge.

Het volk, gekomen na(er) de kerk, ziende dat er geen godsdienst wierd verrigt, begaf sig na(er) Eecloo, alwaer den tyd (van de tien dagen publicatie) nog niet was verloopen en ging aldaer misse hooren, swemmende de baene van het volk van Waerschoot, Sleydinge, Caprycke, die sig tot Eecloo begaven om hun pligt te volbrengen.

Alhoewel dat er geen priester noch pater tot alsdan in de kerk van Waerschoot eenigen godsdienst verrigt(t)e, soo quaemen de geloovigen (toch) bidden met selfs meerder ingekeertheyd; hetwelk tot den 29e meye heeft geduerd.

Op den 22 meye (1797) wierd den pastor van Waerschoot des morgens (te) 5 uuren verwittigt dat den commissaris in 't sin had den pastor uyt de pastorye te setten en dat hy sig moest wagten van met de priesterlyke teekenen op de straete te verschynen.  Alhoewel dit nademael sonder gevolg is bevonden, te meer omdat (er) over dit poinct (nog) geene decreten waeren.

(wordt voortgezet)

Merkwaardigheden over Waarschoot
1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17

Vorig artikel: Uit het werkboek van de kalligraaf van de abdij van Waarschoot

Inhoud van 1976, jaargang 9

Volgend artikel: Fusies en plaatsnamen

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024