Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1977, 10de jaargang, nr. 3

MERKWAARDIGHEDEN OVER
WAARSCHOOT (11)

(Nadat hy tot Waerschoot nog eenige beleedigingen had geleden en door de marschehausseen (= gendarmen) van Brussel smaedelyk behandelt was in het huys van den pastor van Waerschoot, die hy kloekmoediglyk en onverschrikt wist te beantwoorden).

(Hij) heeft syne wooninge genomen by Benedictus Roels, pastor van Paemele, die hem ten jaere 1798 - om de moeyelykheden van den tyd - de pastorye heeft geresigneert, waer hy, deselve korten tyd bediend hebbende ten tyde van den secreeten godsdienst, wierd gevangen genomen van de gendarmes der republique, van wie hy met eene cheeze onderweg wist te ontsnappen, soodanig dat hy - vry van hunne handen - sich seer langen tyd heeft moeten verduyken.

Deesen heer wierd aen den h. Deken Gabriël van Rekendaele, pastor te Asper, om synen hoogen ouderdom tot coadjutor gegeven in de decanaele saeken, naer welkers overlyden ten jaere 1810 hy hem in de waerdigheyd opvolgde.

De Kerkstraat in 1912.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

JOANNES BAPTISTE VAN DE WOESTYNE (was) geboren te Waerschoot op het pagtgoet de Koude Keuken en hy oeffende aldaer den landbouw uyt tot den ouderdom van 22 jaer.

(Hij) begon (alsdan) syne studiën, die hy spoedig en met veel vrugt voortsettede.  (Hij) wierd moning in Baudeloo, welken roep hy ten tyde van het proefjaer heeft verlaeten, liever hebbende in het seminarie priester te worden.  Hetwelk hy zynde, wierd gestelt tot onderpastor te Verrebroeck by Bernardus Goethals, aldaer pastor in 1778.  Wordende (in) 1789 - toen reeds N. Martens te Verrebroeck wert pastor - versonden om de prochie van Cruys-houtem, wiens pastor J.B. de Cleene in de Discalsen woonde, om als deservitor de parochie te bedienen; hetgeen hy 10 maenden loffelyk heeft verrigt, totdat by resignatie de pastorye is overgegaen aen dhr. Van Namen in de maend Octobre 1790, gelyk reeds geseyd is.  Dus door het vertrek van den onderpastor van Waerschoot, pastor geworden, is de voorseyde van de Woestyne gestelt tot tweeden onderpastor tot Waerschoot.  (Later) wordende den eersten (in) 1791, die hy is gebleven tot de 11 april 1793, wanneer hy - na verscheydene mael te zyn genomeert - wierd gestelt (als) pastor van Overmeire, door de dood van Gerardus de Gruytere.  Dog (hij) heeft er door de onlusten van den tyd weynig voldoeninge kunnen vinden, maer veel ongemakken moeten ondergaen, vreese van gevang en vervoeringe.

Hy wierd in de algemeene organisatie in deselve plaetse rector, alwaer hy door eene geraektheyd veel tyd is onmagtig geworden van dienst te doen.

JACOBUS JOSEPHUS VAN DER POORTEN, geboren te Lokeren (1744 ?), eerst coadjutor te Vracene, 2 jaer, tot onderstand van de capelle van Meirdonck, waer hy des sondags en 's heyligdags moest dienst doen.  Verliet Vracene en ging met consent van syne Hoogw. eerst naer Douay, dan naer Ryssel woonen.  (Hy) wierd in 1787 gestelt tot 3en heer (= derde onderpastoor) tot Lebbeke, by Franciscus Nys, deeken van het district Dendermonde, na welker hy de openstaende p:tstorye van Gotthem is gaen bedienen, door het overlyden van Thomas de Valcke, pastor.  Welke plaets, na het concours wordende vervult door dhr Volkeryk, onderpastor van Tielrode, den voornoemden van der Poorten op den 12 july 1791 wierd gestelt (in plaats van dhr Roelandts, vertrekkende naer Paemele) als onderpastor tot Waerschoot.

Desen (van der Poorten), met den pastor en synen mede-confrater, is getrokken na(er) st-Gillis, Lande van Waes, op de invasie der troepen van de Fransche(n) op den 23 juny 1794; wordende gevoert door den knegt van Christoffel Neyt, woonende Arisdonk.  Van welke hofstede werd vertrokken des avonds elf uuren.

Na weynige dagen is van der Poorten terug gekeert na(er) Waerschoot, zynde den feestdag van St Petrus (- 29 juni, Sint-Pietersdag), vindende tot Winkele verscheyde(ne) Engelsche troepen, die hem eerst beletten de vaert over te komen, dog wedergekeert (zynde) naer Stekene en aldaer onderhoort hebbende dat de passagie over de vaert werd verleent, is (hij) des nagts om twelf ueren van Stekene gereden naer Ter Donck-veir, alwaer hy ten half vier 's morgens wierd overgeset en toequaem tot Waerschoot op den selven feestdag - des morgens halver seven - tot het verregten van den godsdienst, die door twee paters recollecten van Eecloo, Alexius Canyn en Coecilius van Dickele van Audenaerde, wierd uytgeoeffend.

Dog meynende aldaer te verblyven, wierd des anderdaegs (hem) te raede (gegeven) weer te keeren. Tenden op het kerkhof, aen de Keere en aen Beke-brugge (stond) alom het canon gestelt door Hannoversche troepen dragonders, ontrent den alf seven toegekomen, sonder te weten waerheenen sich wenden;  praemende Constantinus Temmerman, backer, om hen den weg te thoonen naer Bellem, waer sy de brugge en die van Lovendegem deden springen.  Na welke uytvoeringe sy weerkeerden na(er) Waerschoot.

In welken tusschentyd het engelsch leger van Brugge op Eecloo afgesakt (kwam), ontrent ten dry uuren namiddag, bestaende in 8000 Engelschen en 7000 Schotten, die ontrent vier uuren tot Waerschoot verbleven. Nist sonder groote vreese van alle de inwoonders, mits sy trekpeirden nodig hebbende, dieselve niet konden krygen, zynde de boeren met deselve gevlugt.

Dog eyndelinge die (trekpaarden hun) ter hand gestelt synde, vertrokken (zij) op Evergem, langs den Oostmoer, voortsettende hunnen tocht op Lokeren.

Ondertusschen (waren) duysenden menschen dagelyckx vlugtende naer de kanten van Holland, bevreest voor de invasie der vyandelyke troepen.  (Zij) zyn eensdeels in hunne meyninge bedrogen geweest, want den 5 july eene colonne van 15.000 mannen Fransche(n), komende van Ursel, zyn op een saterdag 's morgends te vyf uuren in de alderbeste orden door onse plaetse getrokken.

Na welke passagie den voorseyden onderpastor is van St Gillis, onderrigt zynde door Carolus Bouckaert, weergekeert (naer) Waerschoot, latende den h. pastor en synen confrater Amelot nog tot St Gillis, die hy den 9 july verliet en hun op den 14den ontfing in de pastorye, wanneer sy insgelyckx toequamen, tot groote voldoeninge der prochiaenen.  Alhoewel sy door de paters loffelyk hadden bedient geweest.  Dese P.P. (= paters recolletten) keerden weerom naer Eecloo (terug).  En alles is veel tyden in den gewoonelyken staet gebleven.

Maer na de vereeni(gi)nge der Nederlanden aen de republique is men aenmerkelyke veranderingen in den geestelyken staet gewaer geworden.  Berooft van de thienden, moesten ze met hun vervallen bestaen den last door de besmettelyke siekte - die op 2 maenden 253 menschen wegnam - draegen, (alsook de) aengroeyende onheylen van den oorlog, die onuytsprekelyk waeren (en) den moed ontnemende.

De Stationsstraat te Waarschoot, omstreeks 1904-'05.

Prentkaart uit de verzameling van R. Dauw, Gent.

Verscheyden voorvallen hebben tsynen tyde plaets gehad, gelyk sal te sien zyn in de verhaelinge der gebeurtenissen te Waerschoot van 1791 tot 1797.  Desen onderpastor heeft Waerschoot verlaeten (in) 1797, den 22 february en ging bedienen de onderpasterye van O.L. Vrouw St Pieters tot Ghend, syn verblyf nemend in de pastorye by Gabriël Sartel, pastor.  Hebbende tot medeonderpastors dhr Van Ostende en dhr Louis de Bruyne.  Maer vermits dat ten jaere 1797 wierd gevraegt eene declaratie en nademael, in 8bre (= oktober), den eedt tot het uytoefenen van den godsdienst en dat niemand van de voornaemde, als (= tenzij) den onderpastor de Bruyne, daeraen heeft volkomen, soo hebben sy hunne publique functiën hier gelyk elders moeten staeken.  Dog den heer pastor Sartel, in de maend augusti, tyd der declaratie, begon publiquelyk misse te lesen, waerover hy de 2e reyse wierd aengeklaegt en verkreeg een last van aenleydinge van den juge de paix ofte Vrede-regter, welke saeke in de maend 9bre (= november) gewesen, hem deede boeten tot 500 livres en dry maenden gevang.  Hetgeen beginnende de 17 9bre hem deede (ver)blyven in den Blauwen Leeuw, alwaer hy den tweeden des jaers 1798 ontfing een arrêt van vervoert te worden na(er) Rochefort, met veel andere(n), om vandaer na(er) de Cayenne - by de wilde(n) - gestelt te worden.

Welke voorvallen de geestelyken sig deeden versteeken, gelyk den onderpastor van der Poorten ten tyde van ontrent 2 jaeren heeft gedaen, niet uytgaende als des avonds.  Wanneer het lot der geestelyke (n) in 1799 eenigszins verligt wierd door de schikkingen van den Consul (Bonaparte ), hebben er veele hunne vryheyd bekomen, wederkeerende van de eylanden Oléron en Rhé.  Dog dhr pastor Sartel was overleden den 2 january 1799 en de pastor van St Baefs, N. Huybregts was vier maenden te vooren in Cayenne gestorven.

Den voornoemden van der Poorten is, na 5 jaeren de deserviture van O.L. Vrouw St Pieters bedient te hebben, door syn hoogw. Stefanus Fallot de Beaumont, goedgekeurt door den Consul Bonaparte, den 18 Xbre (= december) gestelt tot roomsch pastor van de kerkelyke gemeente van Sluys, alwaer hy syn intrede deede den 24 january 1803.  Nogtans na 6 jaeren heeft hy door siektens wille Sluys verlaeten, aenveirdende (op) 28 8bre (= oktober) de deserviture van Eyne (= Eine), ter oorsaeke van de impotentie van den pastor, Simon Belaen, gebortig van Ghend, van waer hy na 20 maenden in july is genoemt (tot) pastor van Somergem, welke bedieninge hy den 28 july (1810) heeft begonst.  (Hij werd) gestelt in de possessie door N. Nuytens, pastor van Nevele en landdeken.

PETRUS JOSEPHUS AMELOT, geboren te Eyne, was coadjutor van pastor Petrus van de Walle, St Martinus, Akkergem (Gent), tot het oppassen der gevangenen in het correctiehuys.  (Hij) wierd door het vertrek van dhr Vande Woestyne gestelt (tot) 2en onderpastor te Waerschoot de 18 april 1793, toekomende den 23 april, dag wanneer er 1200 Hollandsche infanterie logeerden, die na(er) Meenen trokken, geallieert met de keyserlyke(n) en Engelsche(n) ; er passeerden ten selven daege een gelyk getal naer Eeclo, alle met canon en overvloedige bagagie.

Hy (= onderpastoor Amelot) nam syn verblyf in de pastorye, alwaer synen eersten nagt den colonel en twee capiteyns der hollanders, die van een aldertreffelykste conversatie waeren, ook den nagt overbragten.  Dit onthael gebeurde door den onderpastor Van der Poorten, mits den pastor Petrus Frans Pauwels (die dag juist) naer syne geboorteplaetse was gewandelt.

Desen heer (Amelot) heeft alle de bovenstaende onheylen der algemeene saeke gedeelt met synen pastor en confrater, sedert het jaer 1794: de vlugt en de weerkomste, de beroovinge der revenuen, de stremminge in de godsdienst - mits hy noch de declaratie, noch de eedt heeft gedaen - hetgeene niets aen synen iver belette, bedienende in het geheym de h. sacramenten.

Hy - teer zynde van gesontheyd - kreeg nog het ongemack van een bloedbraekinge en siekte. Nauwelyckx van dese (h)erstelt wierd hy op den 9 septembre, zynde O.L. Vrouw Geboorte, zynde eenen sondag en de kermis van Waerschoot, des morgens overrast door de gendarmes die hem quaemen opligten; alreeds opgeligt hebbende Alexius Canyn, recollet, woonende by Bernard Dobbelaere.  Hetselve lot had den pastor en den gardiaen van Eecloo, Van Dooren, woonende by Joannes Buyle, overgecomen.

(Hij) wierd met Canyn door vier gendarmes geleyd na(er) het correctiehuys tot Ghend; alwaer ten selven daege toequaemen: den pastor Van Laere van Maldegem, den pastor Livinus Naudts van Knesselaere, den onderpastor van Sleydinge en meinigvuldige andere, die insgelyckx (gevangen) genomen waeren.  Zyn vonnis was: vervoert te worden naer de Heylanden (= Rhé en Oléron).  Maer syn swakke gesontheyd - door gelt en tusschenspraeke - heeft doen vercrygen dat hy wierd gestelt in het Clooster der uytgejaegde Cellebroeders (te Gent), waer nog veel andere waeren en (nog) dagelyckx toequaemen.

Door alle dese ongemakken gekrengt, is (hij) op den 23 novembre 1793 in syne detentie gestorven, oud 40 jaeren.  De algemeene onheylen, daer hy deel van gehad heeft, sal men bemerken van het jaer 1793 tot 1798.

(wordt voortgezet)

Merkwaardigheden over Waarschoot
1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17

Vorig artikel: Annoncen, reclamen en aankondigingen in 1899

Inhoud van 1977, jaargang 10

Volgend artikel: Veldwachter Jules Latomme

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024