Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1980, 13de jaargang, nr. 1
MERKWAARDIGHEDEN OVER
WAARSCHOOT (16)
Den 3 april 1568 wierd verbrand, met 4 anderen, den pastor van Vinderhoute, met naeme Van Poucke, Calvinist geworden en gevangen den 16 july 1567.
Ten selven jaer (1568) is Steven Muylbeecke, priester, die syne kettery voor den deken van Ronse - Petrus Titelmanus (inquisiteur) - versaekte, nog eens ervallen; is getrouwt met syne meyd.
1569 - Twee herdoopers van Evergem en eenen van Merendree wierden op den 2 augusti verbrand op de Vrydagmerkt.
In 1570 was de peste tot Waerschoot en Sleydinge.
(De) 28 april 1571 wierd er eene ordonnantie gegeven ter versekeringe van de
buytenpastors, aen wie de geusen veel quaet deeden.
1571 - De 6 meye wierden de vuurroers afgehaelt by de boeren, alhoewel dat op 28 april eene ordonnantie was gegeven tot versekeringe van de buytenpastors!
(In) 1571 is voor gheel het bisdom van Ghend ingestelt den feestdag van St. Baefs tot een (verplichte) heyligdag.
Op 2/8/1576 hebben alle manspersoonen van dese Casselrye het lot moeten werpen om 2000 mannen krygsvolk voor den Oudenborg op de been te brengen. Dus heeft elke prochie en bygevolg ook Waerschoot syn aendeel by lotinge moeten leveren.
Den 28/8/1576 wierd alle het yserwerck, metael, wywaetervaten, horologien en klokken van Somergem en Lovendegem na(er) de recollectencloosters van Ghend gevoert om amonitie van te maeken.
De wederspannigen (= Malcontenten) en Geusen zyn den 28/5/1580 in Waerschoot gekomen en hebben na veele geweldenaryen het clooster overvallen en Philippus Stercke, 24e prior, gevangen weggeleyd en naer Brugge brengende in de gevangenis gehouden, sonder hoop van slaekinge of bevrydinge, tensy het clooster soude betaelen 2426 guldens; welke somme hun is betaelt geworden tot rantsoen.
Ik heb overgeslaegen te seggen dat de II van de maend ............................. 1579 moesten na(er) Ghend komen alle de baillieus van de Oudenburg, om daer hun gevoelen te seggen met wie sy het hielden en wierden geordonneert soldaeten te aenveirden die op de dorpen quamen, met last van hun te geven den gewoonelyken kost; zoo sy méér wilden hebben by gewelt, de klokken te trekken en de soldaeten te verdryven.
 |
| Jagerspad 41 |
Den 27/11/1580 wanneer Joos de Jaegere was borgemeester, Martin Claes, Michiel de Pauw, Antoon de Reu scheepenen, syn de soldaeten van den prince van Oragnien (= Oranje), komende van Aerdenburg op Waerschoot genadert, meynende volgens de orders van de regeeringe van Ghend aldaer te passeeren. Maer de boeren van Waerschoot, die sig in de kerk en op het kerkhof versterkt hadden en sig betrouwden op de hulpe van de landslieden van daer ontrent, hebben gepoogt hun die passagie te beletten, schietende op de soldaeten uyt den tooren.
Waerdoor de goddeloose soldaeten soo veel te gereeder waeren om hunne heyligschendende voornemens uyt te werken. En onse inwoonders, te kleyn in getal, vlugtend in de kerke, syn door de onmenschelyke soldaeten agtervolgt geworden, tegen welke sy sig soo veel doenelyk stellende, "nogtans de nederlaege ondergingen in het huys des Heeren. Wordende door deese Geusche benden vermoordt: 32 mans en 11 jongmans. Welke moorderye heeft geduerd den tyd van 3 uuren.
De naemlyste deser ongelukkigen wiens bloed het huys des Heeren en syne muuren heeft bespat, geeft ons de selve te kennen (Zie deze lijst bij De Potter en Broeckaert, Waarschoot, blz. 33. - A.R.).
In het jaer 1581 is er op Waerschoot een nieuwe verwoestinge door de Geusen en rebellen toegebragt, wanneer sy met een overgroote woede syn gevallen in het Clooster van Waerschoot, plunderende alle de meubelen van het clooster en het vuur stokende in de kerke en cellen. Waerdoor het teenemael is verwoest geworden. Waerschynelyk waeren de monningen (= monniken) toen reeds gevlugt en verstrooyt, mits sy geen schuilplaets meer over en hadden, dewyl hunne Refugie tot Ghend het voorleden jaer reeds vercogt was.
 |
| Weststraat 60: Zeer mooi bewerkte en gedateerde moerbalk, 1788. |
In 1587 was alles van soo groote dierte dat een sak tarwe gelde 37 guldens, het schapenvleesch 9 stuyvers, de boter 8 stuyvers, één oester 5 oortjens. Dog soo den oogst aenstaende was heeft Parma, die hem om de dierte had werkeloos gehouden, Sluys gaen belegeren, die hy door syn geschut byna heeft plat geleyd en is daervan meester geworden by capitulatie de 5 augustii.
Men had hier ten tyde van 2 maenden dat de belegeringe duerde, byna alle dagen transporten van amonitie, krygsbehoeften, soldaeten, etc.
Extrait uyt een dood-register te Somergem:
Den 17n van xbre (= december) 1598 was in de foelie van de vrybuyters verslaegen
Henderik de Meyer, fs Jan, te Nekke en 22 (personen werden) gevangen, waeronder
mansknegten, vrouwen en dogters; daeraf vermoordt is Pieter van der Straeten fs
Joris en Joos Huysman fs Joris. Henderik Mestdag is overleden 't synen huyse
den 27 xbre 1598.
Op den 26 7bre (= september) 1625 hebben eenige soldaeten door het huys van Gabriël Verhelst in de Weststraete geschoten eenen canonbal, waerdoor syne vrouwe, Marie Eppenbroeck, is verplettert geworden. Desen Gabriël Verhelst heeft aen Jan de Vlieger op 20/1/1632 met een mes toegebragt eenen doodelyken steek, waervan den gequetsten is gestorven, niettegenstaende alle sorge tot genesinge.
In 1631 heerste eene besmettelyke siekte tot Waerschoot, dat er selfs eenige op het kerkhof niet wierden gebragt, waeronder Christiaen Slock, wordende op eenen bilk begraven.
Soo is onsen pastor Livinus Neerynck den 22/5/1634 na(er) Ghend gevlugt met eenige der prochiaenen, hen daer bedienende soo veel hy kon. Nogtans quam hy na korten tyd na(er) Lovendegem en ook tot Merendree zyn verblyf nemen, gelyk reeds geseyd is.
 |
| Weststraat 60: Vakkundig bewerkte moerbalk. |
Men moet seggen dat de onheylen en rampen soo hevig waeren dat er verscheydene parochiaenen, gelyk het uytdrukkelyk staet geschreven van Daniël Verhoogerstraeten, Francies de Jagere, Jooris de Jaegere, Michiel de Bleekere, etc., in 7bre en xbre aen dese syn gestorven.
Op 2/6/1644 (den oorlog tusschen de Spaenschen tegen de Hollanders nog altyd voortduerende) gebeurde het dat de Spaensche voorposten eenige detachementen Hollanders syn gewaer geworden, waerdoor een gevegt is ontstaen in de plaetse van Waerschoot en besonderlyk op het kerkhof, waerin er verscheydene syn gequetst geworden van wederkanten en eenige gedoodt. Waervan Jacobus Hertelé des anderdaegs is begraven.
Den 8 7bre 1644, synde onse kermisse, wierd om het gevaer van alomme swervende soldaeten van d'eene en d'andere partye en wel namentlyk om het gevaer der Hollanders, de processie buyten de kerke niet gehouden. En onse prochie was meer met schrik als met vreugde overvallen. Doch op het eynde van 7bre (= september) sag men schikkingen maeken voor de winterquaertieren, wat ons eenige ruste beloofde. Waerom men den 4 8bre (= oktober) door den heer landdeken Joannes Oppermarck, pastor van Evergem, sag opnieuw het kerkhof versoenen (= herwijden), hetgeen den 2 juny door militair gevegt en bloedstortinge was ontheyligt.
Den 23/12/1675 hebben eenige Franschen eenen Spanjaerschen soldaet, genaempt Jacobus Boonen, hier tot Waerschoot doodgeschoten, den welken op het kerkhof wierd begraven.
Begin maerte 1678 sloeg het Fransche leger sig neder tot Bellem en Deynse, om Ghend te belegeren. Gelyk de belegering in het bysyn van de coning (= Louis XIV) is geschied. Met het neersetten van dit leger tot Bellem syn het grootste deel der landslieden van Deynse, Bellem, Hansbeke, etc., gevlugt gekomen naer onse prochie, met alle hunne koeyen en peirden, dewelke niet konnen worden geplaetst in stallen om de menigvuldigheyd. Zy wierden den deele gestelt op het kerkhof, zynde alsdan merkelyk grooter, tot veyligheyd derselve. Alwaer de eygenaers die (dieren) voeyerden en bewaekten, tot dat sy het gevaer verdweenen oordeelden. Men kan de menigte der beesten die op het kerkhof gestaen hebben ligtelyk afmeten uyt den prys van het mest der beesten, bedragende 19 ponden groot 14 schellingen, in den tyd dat hetselve voor een geringen prys vercogt wierd, gelyk blykt uyt de acte van vercoopinge op den 26 mey 1678 gedaen, door Joos van der Sluys, amman, en Pieter Steyaert, borgemeester. Wordende deselve penningen (van de verkoop van die mest) aen de kerke toegeëygent.
Het verdelgende leger van de coning van Vrankryk, alomme wegrukkende het vee, boven alle brandschattingen, viel in december 1683 in de prochie van Bellem. Draegende den naem van christene Turken, pleegden zy de daeden van barbaren. Sy sloegen op 23 december eene brugge over de vaert van Ghend naer Brugge en staeken tot Somergem alles in brande. Settende het peirdevolk eerst hunnen tocht voort op Waerschoot langs Beek-brugge en vermits Pieter Steyaert, borgmeester, en Jan de Smet, greffier, verbod hadden iets te betaelen, soo was hun niets over(gebleven) dan de vlugt. Terwyl Carel van Hoorebeeke, baillieu, tot het voorkomen van de verwoestingen met schieten van geld (trachtte het onheil nog af te kopen), maer mits er geen contributie betaelt (mocht) worden, soo staeken die onmenschelyke ruyters in alle huysen en schueren het vuur. Sig niet vergenoegende met stroopen van meubelen, stroopten (zij) de persoonen van beyde geslagten tot het naekte lighaem de kleederen uyt. Men soude verscheydene persoonen kunnen noemen die dit lot ondergaen hebben en opdat het u niet vergroot schyne, sal u een aenteekening van Carolus de la Mars, pastor, versekeren, schryvende tot een gedenkenisse, dat syn huys, dat van Steven de Prince en van alle de insetenen der plaetse soo jammerlyk waeren afgebrand dat op een half quartier uurs ontrent de kerke geen huys was onafgebrand gebleven, als één jenuyverhuys waer de soldaeten met drank waeren gepaeyt. Dan wendden sy hunnen togt naer den Oostmoer, naer Assenede en Sas-van Gent, (daarna naar) St Laureyns, Sisseele, Eecloo, wendende (vervolgens) naer Lovendegem, alom alles verbrandende dat vuur wilde vangen.
Het is gemakkelyk om in te denken de gesteltenisse van ons en onse nabueren (schrijft de pastoor). Sedert dien syn de meest alle huysen nieuw gebouwt, van Beke tot t'eynden den Oostmoer.
Den 27 maerte 1693 wierd eenen Franschen soldaet - Petrus de Vos - op het kerkhof van Waerschoot begraven.
 |
| Weststraat 78: Ingangshek, door een Zomergems smid vervaardigd, dat een sieraad blijft in deze landelijke omgeving. In de hekken zijn ook de initialen te zien van de toenmalige bewoners: V.D.V. = Van de Velde en D.B. = De Backer. |
Ten tyde van den fellen winter 1709, dat de soldaet op straet bevroos, dat alles boven maeten diere was en den boer en borger wierden geplundert door de soldaeten - nu van d'een, dan van d'ander - lag bovendien seer veel voetvolk op de prochie van Sleydinge gecantonneert. Welkers commandant Heberhert een brief schreef na(er) Waerschoot, aenseggende aen de wethouderen Pieter de Vos, Gerardus Hoorebeeke, baillieu, Gerardus Mherhagen, greffier, dat hy met syn troepen wilde cantonneren op onse prochie en dan nog den volghenden dag. Ten welken eynde de verdeylinge der gemaekte billetten in gereedheyt gestelt wierd, 't gonne een groote vreese en beangstheyd aen onse inwoonders veroorsaekte. Om welke te ontgaen de wethouderen te raede wierden van deesen commandant door eene somme gelts te bewilligen van tot Sleydinge te blyven. Dog mits er geene penningen in casse waeren, vonden (de wethouders) sig gepraemt eene ligtinge te doen, waerin nogtans niemand in 't bysonder konde te hulpe komen en dus moest dit onderblyven. Ten waere de casse van den armendisch, dan voorsien synde, eene obligatie van eenige honderden guldens (in akkoord) aen de prochie had overgemaekt. Waermede den commandant wierd tevreeden gestelt, die alsdan (zich liet omkopen en) syne cantonnementen tot Sleydinge deede voortdueren.
In het jaer 1744 was de sterfte van het hoornvee soo geweldig dat sekere persoonen alle van hun vee berooft wierden. Waerdoor Joannes Baptist Maenhout, gebortig van Evergem, broeder van den pastor van Selsaete, alsdan in huwelyk hebbende de dogter van Christoffel de Backer uyt de Weststraete, woonagtig te Arisdonk, wierd berooft van alle syn vee, bestaende in 10 à 11 Hoorenbeesten, ten tyde van thien weken. Sonder andere (dieren) te konnen behouden, waerdoor onse prochie in groote ellenden geraekte.
11 Meye 1745:
Zoo stelden alle de buytenlieden hunne effecten met coffers, kassen, etc., in de kerke, soo verre dat er nauwelyks in onse kerke plaetse overblyft voor de geloovigen den godsdienst by te woonen.
De Franschen, door het veroveren der steden, vroegen alomme contributie, namen gyselaers tot haestige betaelinge. Dus in de maend July 1745 quaemen ontrent 30 ruyters te Waerschoot - Gryssons genaemt - dewelke aldaer in de herberge Sint-Hubert ontboden dhr Henricus Censens, greffier, en Francies van Waesberge, baillieu, nemende deselve in arrest tot dat ondertusschen 26 à 27 dragonders reeden naer Eecloo, alwaer sy oplichtten den greffier D'hercke, den gardiaen der recollecten en den borgemeester van Eecloo, die gestelt op eenen wagen wierden gebragt naer Waerschoot; om by hen te voegen den greffier Censens en den baillieu Van Waesberge. Maer desen laetsten, met list geweten hebbende te ontsnappen, wierd niet meer gevonden, soodat den greffier Censens met die van Eecloo alleen wierd als gyselaer weggevoert. Dog den gardiaen van Eecloo, synde een oud man, wierd te Lovendegem geslaekt en in vryheyd gestelt. De overige syn weggevoert en onsen greffier is door de sorge van den borgemeester Jan de Backer en Schepen Bouchier geslaekt geworden, door het betaelen van hun aendeel.
In 1746 lag voor eenigen tyd geleyt op den Kouter van Lovendegem een deel van het Fransch leger, op de plaetse waer te vooren de Engelsche en de Hollanders hadden gelegert. Wordende de boeren der aengelegen plaetsen door dese gelegentheyd boven maete gequelt (= gekweld), alsook onse inwoonders van de Leege en de Hooge Voorde.
Den 17 april 1747 heeft den grave van Lovendaele, Fransche lieutenant-generael, het Sas-van-Ghend, Sluys in Vlaenderen en Philippine berent (= bestormd), op welken tyd den marquis de Concadis, ook lieutenant-generael der Franschen, Hulst, Liefkenshoek en andere forten omringelde, ten eynde der belegeringe van Sluys. Soo sag men op den 20 april door Waerschoot eenen overgrooten doortogt van Fransche troepen, trekkende naer Sluys, alsmede ontelbaere wagens van ballen, mortieren, canonnen en alle slag van amonitie, geduerende twee dagen. Alle welke wagens, in plaets van aen de Keere de straete te houden, reeden over den boomgaert van Franciscus Poppe, herbergier in het Gulden Hooft, hoekhuys van de Keere. Op welken tyd men niet(s) (anders) hoorde als een gedonder van geschut tot den 22en, wanneer Sluys by capitulatie is overgegaen aen de Franschen. Het garnisoen (werd) krijgsgevangen.
Ook Ysendyke, de forten van de Peirle, Liefkenshoek (vielen). Den 5en meye capituleerde Philippine en den 11en meye Hulst aen den generael marquis de Concadis. Het garnisoen werd krygsgevangen gemaekt, met verlof dat den gouverneur La Roque, met alle de stafofficieren, dry stukken canon en 400 man uyt mochten trekken. (De) overigen bleven krijgsgevangen.
In February 1814 lagen een deel der garde nationael te Waerschoot en excerceerden dagelykx; die naer Antwerpen en Bergen-op-Zoom zyn opgetrokken.
In de maend meye 1814 zyn tot Waerschoot gealliëerde troupen Pruyssensche gekomen, die daer syn gebleven tot (niet ingevuld).
Den pastor was ook beleyd (met soldaten) voor eenige dagen. Alle omliggende prochies (hadden troepen te inkwartieren): Sleydinge, Eecloo, Kaprijke, Lembeke, Evergem, Ursel, Oostwinkel, Knesselaere en Somergem, al waer ook 200 Pruyssensche vliegende canonniers lagen, den tyd van 5 weken. Den lieutenant Roehl, hetgeen wordt uitgesproken Reul, zoon van den colonel Roehl, en Leysman lagen daer in de pastorye.
Zy excerceerden verscheydene reysen met het canon dat bovenmate schoon was.
(Slot volgt)
J.J. Van der Poorten / A.R.
Merkwaardigheden over Waarschoot
1 -
2 -
3 -
4 -
5 -
6 -
7 -
8 -
9 -
10 -
11 -
12 -
12 -
13 -
14 -
15 -
16 -
17
| Vorig artikel: De Sint-Janskapel in de Sint-Albertpolder |
Inhoud van 1980, jaargang 13 |
Volgend artikel: Te koop... wegens sterfgeval |
| Inhoudstafels |
|
1968 -
1969 -
1970 -
1971 -
1972 -
1973 -
1974 -
1975 -
1976 -
1977 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986 |
Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!
MijnPlatteLand.com
Meest recente bijwerking : 21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024