Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1980, 13de jaargang, nr. 2

MERKWAARDIGHEDEN  OVER
WAARSCHOOT  (17)

OVER HET CLOOSTER
VAN WAERSCHOOT

Mevrouw Margareta's Buusers, het vertrek genomen hebbende in de Beloken, noemde sig selve altyd de weduwe van Broeder Simon en eer zy wilde scheyden van deze werelt, fundeerde zy nog tot Waerschoot in de prochiekerke een jaergetyde voor haere en Simons ziele.  Waerin zy de Heylige Geestmeesters (= de toenmalige armmeesters), synde alsdan Arend Danins, Pieter Sierens en Gillis van der Bruggen, belastte van aen 20 arme lieden van Waerschoot uyt te deelen, op den dag der jaergetyde, elk een tarwen brood, met twaelf dinarissen (= deniers) daerin gesteken.  Met voorwaerde dat zy, niet krank synde, daer moesten tegenwoordig weesen.  Stellende desen last op 9 gemeten lands, genaemt het Vrouwenvelt, aen haer competeren de (gelegen deels op Waarschoot en deels op Lembeke, aan de brug van de Zoutweg, westelijk ervan. - Noot R. Dauw).

Deese fundatie wierd van de voorseyde Heylig Geestmeesters en van de kerkmeesters - die dan waeren: Andries Martens, Willem Claes en Henderik de Pau, benevens van Jan Cocquyt, pastor, Jan Geeraerds, capellaen en den coster Roeland van der Hellen, - aenveirt ten jaere 1470 of daerin, mits dat Margareta den 4 juny 1480 is in den Heere ontslapen, wordende begraven in de capelle van het hospitael der Byloken, alwaer haer graf tot op heden wordt besogt (1790).

Kapellestraat 13 (Clement Vereecke). - Deze woning werd gebouwd op de grondvesten van de voormalige kloosterkerk, omstreeks 1760.  Op het einde van de 19e eeuw zijn de vensters vernieuwd en verhoogd.  Het gedeelte rechts, voorbij de schoorsteen, werd toen bijgebouwd.

Foto R. Tondat, Eeklo.

Overeenkomste van 4/1.0/1486 de Vroegmisse te lesen in de kerke te Waerschoot op zon- en heyligdagen:

Over dese twee points syn partyen overeen gekomen op den 4 Octobre 1486, synde eenen zondag, na den dienst der hoogmisse, ter presentie van vele omstaenden.  Geschiedende dese overeenkomste in de kerk, waerin Sr Nicolaus van Katwyk, van Honscote, 13e prior van het clooster van O.L. Vrouwenhove in Waerschoot, order van Cisteriën, diocesie van Doornyk met Sr Goswinus Cotins en Henricus Bariaels, over en met toestemminge van het Clooster sig verbonden van de vroegmisse te lesen of te doen lesen in de kerke.  Aenwysende zekere goederen om daerop te verhaelen, soo sy in gebreke bleven deselve te lesen.  Hetgeen over de prochie wierd aenveirt door Joannes Locke, amp man, Joannes Gasterman en Walter van Bouchaute, schepenen der prochie, ter bywesen der notabelen Seger van Hyfte, Joannes Manaut, Anteunis de Coninck, Joannes van Kerckhove, Tristram van der Hellen, Joannes van Bouchaute, Joannes van der Hellen, Henricus de Pauw, Willem Blomme, Joannes Rogiers, Rogerius Rogiers, Andries Martens, met meer andere.  Sprekend voorts de monningen vry van pointingen en zettingen (stellend de monniken vrij van gemeentebelastingen), aenveirt door de beyde partyen.

Desen act wierd geschreven door Joannes Schouwvliege, priester der diocesie van Cameryk en apostolyken notaris, met elkanders handteekenen bekragtigt.

Franciscus de Wintere
kocht op 9 maerte 1553 een huys in de Stoppelstraet te Ghend, mits lyfrente aen Juffr. Zomers !

Jan van der Beke,
broeder van Petrus-Franciscus en van joffr. Philippina, huysvrouw van Sr Antoon Colpaert, vroegen ofte moegelyk waere die van der Beeken van Ghent en aldaer (te) komen woonen.

Theodoor Pybes
liet in 1628 "Het leven van Idesbald van der Gracht" verschynen.

Judocus du Coron.
Pastoor Resteleu heeft te Gent, wa er hy gevlugt was, gedoopt het kind van de suster van de prior Du Coron: Isabella Du Coron, in huwelyk met Petrus Billemont - op den 7 juny 1634.
(Prior Du Coron) is als abt van Ter Duinen overleden, 16/4/1646.

Jan Watervliet:
.................. en wa er de kerk had gestaen en het Clooster is in de eerste jaeren na de overvoeringe na Ghent niet meer dan den ledigen grond gebleven, soo dat er niet(s) meer van het clooster (te Waarschoot) is te bespeuren dan een kleyne capelle, waerin nog rust een sark met de naemen der begravene.

Leo Cambier:
.............. op dien grond waer de kerk heeft gestaen is nu gestelt het pagthof, staende op hun hof, bewoond by Joris de Smet, hetwelk Leo Cambier heeft gebouwt;
.................. desen soo ootmoedigen prelaet. is op 1/1/1768 in geselschap synde ten huyse van Sr Jacobus de Boerdere, woonende regtover het capelleken staende ontrent de Peire, geraekt met eene apoplexie, alwaer hy volgens verhael synen geest heeft gegeven.  Nogtans andere gelooven dat hy, gedragen wordende naer syn hof tot Waerschoot in eenen draegstoel, op het cloGs.  erhof maer soude syn gestorven in den ouderdom van 63 jaeren, zynde 19 jaeren prior.  (Hy) wierd begraven in syn choor tot Ghend 1768, waer hy dood synde wierd overgebragt en geleyd by de syne.

Lodewyk Wauters
.................. heeft de belangen van het huys wel voor oogen gehad en soo verre verbetert, dat niettegenstaende de onlusten van 1789 en 1790 hy reeds eenen treyn met peirden voerde, op een seer edele wyse.
(Hy) overleed 23/6/1792, oud 70 jaer en 45 jaer religieus.

Petrus Riemslagh,
geboren tot Breda, gedaen hebbende syn lagere scholen tot Ghend, wierd gekleet en geprofest religieus in het clooster van Waerschoot door Ludovicus Wauters.  Na gedaene theologie heeft hy op sig genomen den last van biegt te hooren, waerdoor hy in het hospitael selfs der Byloke aen de sieken veel dienstbaerheyd getoont heeft.  Hy wierd ook veeltyds verzogt tot het prediken der octaven en vastens, schoon hy gheel jong was.  Hy is door koninklyke brieven den 9/8/1793 gestelt (als) prelaet van het clooster van Waerschoot te Ghend en aldaer geïnstalleert de selve maend.  Hy dede synen intrede den 29 7bre 1793 in syn hof te Waerschoot, waer de eerste fundamenten van het clooster ten jaere 1444 geleyd waeren en waer 28 van syne voorsaeten waeren begraven.

Ter selver dage wierd er op het oude clooster een maeltyd gegeven, waer alle de religieusen tegenwoordig waeren.  Die waeren: supprior Vera van Leede, den heer dispensier Ludovicus Crevits van Cortemarck, dhr Julianus Peeters van Lembeke, Dhr. ................... Meyer van Ghent, Sr Maurice Thienpont van Ghent, Sr Schepper van Aelst, Sr van den Bergen van Kortryk, Sr Mayer van Melsene, lande van Waes, den ongelukkigen Sr Bernardus Lammens, vermaert nademael door syn onstigtend leven, namelyk in de jaren van onheyl en dood veroorzaekt...  Deese waeren alle de religieusen van het huys, met sig nog hebbende eenen religieus uyt Vrankryk, die om de vervolging in hun clooster synde, van hetselve orden (en die) zeer stigtende leefde.  De heeren pastor Pauwels en onderpastors J. van der Poorten en I. Amelot, benevens den hr baillieu de Vlieger en dhr greffier Du Song, in dien tyd woonagtig op het casteel van het clooster, staende op denselven grond, waeren er (ook) tegenwoordig.

Na verloop van een jaer is desen prelaet, op het inrukken der republiqaensche legers, naer Holland gevlugt, alwaer hy in verscheydene steden maer voornaemelyk in Rotterdam is verbleven - alhoewel de Fransche legers daer ook syn ingevallen in 9bre (= november) 1794.

De zuid-oostelijke zijde van het «casteel van den fondateur» (Priorhuis, gezegd «Rattenkasteel» te Waarschoot).

Drukplaat Gemeentebestuur Waarschoot.

(Toen) wierden alle de voornoemde religieusen, uytgesondert Maurice Thienpont (maer Lammens sittende tot Brugge !), in sequester gevoert naer Amiens, tot gyselaers, tot dat er eene somme van 25.000 livres, waermede sy belast wierden - in gelde te betalen - souden opbrengen.  Hetwelk hun onmogelyk was, mits er geene speciën wierden tot betaelinge gegeven, maer enkelyk assignaeten, waeraen een groot verlies vast was, als synde papieren gelt en van weinig credit.  Dog alle dese heren syn ontrent half maerte 1795 gelukkiglyk weergekeert, na eenen alderhevigsten winter onderstaen te hebben.  Den hr Prelaet is ook weergekeert uyt Holland, na een jaer afwesigheyd, latende de heren prelaeten van st. Pieters van de Velde, van Drongen de Coninck, van Baudeloo de la Fotre hunne reyse naer Duytschland nemen, alwaer dien van Baudeloo is gestorven.

De noordoostelijke zijde van het «casteel van den fondateur» (Priorhuis, gezegd «Rattenkasteel» te Waarschoot).

Drukplaat Gemeentebestuur Waarschoot.

Nu hy (Petrus Riemslagh) in syn clooster quam, vond hy alle goederen in sequester geslaegen en het clooster overlast met schulden en schattingen, sonder ontfang te mogen doen ofte goederen ofte boomen te verkoopen, maer sag deselve vercogt worden.

Na soo vele onoverwinnelyke onheylen wierd elken religieus geslaegen met eene personele contributie.  Zy vleyden sig somtyds van al betaelende te sullen mogen in hun clooster blyven.  Dog op 12 8bre 1796 (het decreet van suppressie van alle de cloosters gekomen synde) wierd aen de religieusen eenen Bon van 15.000 livres aengeboden, waermede sy hunne goederen mogten coopen, blyvend tot hun gebruyk al wat op hun camer was, sonder iets meer, waermede sy na 10 dagen moesten hunne cloosters verlaten.  Alle de religieusen lieten sig met geweld der soldaeten uyt hun cloosters dryven.  Hetgeen hun hier overquam den 2 9qre 1796, moetende afleggen hun monningcleeren.

Ten jaere 1797 stond het niet n1eer vry aen de priesters misse te lesen, sonder declaratie ofte nademael den eedt gedaen te hebben.  Dus wierden nieuwe hinderpaelen gestelt.

Aen dese declaratie hebben voldaen den Jubilarius Peeters en Sr Meyer, welken laetsten ook alleen van het clooster aen den eedt voldaen heeft, sonder te spreken van Lammens, die een apostatiek leven leydde.

Bernardus Lammens,
priester-kloosterling van de priorij van Waerschoot verliet zyn klooster.  Op 8/1/1793 verscheen hy voor de municipaliteyt van de Keure te Ghent en de schepenen van de stad, waer hy - in stryd met zyne geloften - publiek verklaerde dat hy aenvaerdde "les dispositions impies des décrets du 15 décembre de l'année dernière de la Convention nationale de France et d'avoir après cela tenté de corrompre ses confrères et de les engager à suivre l'exemple scandaleux qu'il venait de leur donner".

Verdwenen kapel, rechts van de ingang (Priorij Onze-Lieve-Vrouw-ten-Hove, Waarschoot).

Foto Eerw. Pater De Baets, Eeklo.

In de bisschoppelyke gevangenis opgesloten moet hy die verklaering herroepen, waerna hy 3 dagen in een klooster boete moet doen en verder wat zyn overste zal beslissen (Gent, 4/9/1793).

Dese onheylen synde algemeen, ontstonden personele vervolgingen.  Want den 1sten des jaers 1798, den prelaet woonende t'eynde de Hoogpoorte in een huys met den pater magister De Waele, predikheer, en eene religieuse in het land van Luyck gesupprimeert, sittende des middags aen tafel, wierd met den commissaris van de police en de gensdarmes uyt syn huys gehaelt en in de stadsgevangenis gestelt, geseyd den Mammeloker.  Alwaer den cantor de Graeve, den thesaurier Petit, canoningen van St Baefs, ook wierden gebragt en dhr. De Volder, professor van het seminarie, die in plaats van syn broeder wierd aengehouden.

Dese wierden al des avonds met een koetse naer den Blauwen Leeuw gevoert, samen met dhr Coppieters, monning van St Pieters, en dhr Desarme, priester en capellaen van St Michiels.  Zynde verscheydene ontsnapt, als den pastor van St Nicolaus De Bast, van St Michiels (De) Roeck en Wauters, dog vermits den pastor van St Baefs Huybrecht en den pastor van St Pieters Sartel in de (ge)vangenis reeds zaten voor gedaenen dienst, soo konden dese geen ontvlugting verhopen.  Sy wierden dus criminelyk gestelt in het correctiehuys en ontfingen des anderen daegs de sententie van deportatie - sonder eenige beschuldiginge te hunne laste ! - te worden vervoert naer Rochefort, eene zeehaven in Vrankeryk, alwaer sy hun lot moesten afwagten om naer de eylanden vervoert te worden.  De ellende van alle de gedeporteerden die tot Rochefort toequamen en daer vessaemelt wierden, sullen met pennen noch met monden konnen uytgedruckt worden, mits sy in koten op elkander schier wierden gepakt.

Het lot van den Cantor De Graeve en van Petit wierd verligt; deese mogten na veel arbeyd over den Rijn trekken.  Den pastor van St Baefs en van St Pieters, met nog 15 andere Nederlanders, wierden ingescheept naer de Cayenne, een eyland wa er wilden woonen en den transport was van 180 man, waeronder 135 priesters.  Coppieters stierf tot Rochefort en den prelaet en Desarme wierden nae1 het eyland Rhé gevaert, alwae1 er 209 gedeporteert waeren, 62 van de besondere opligtinge en de overige van de algemeene.

Desen prelaet was den 4 january uyt Ghent vervoert, met 3 voyturen, ten half uur vieren namiddag, geleyd door gensdarmes naer Audenaerde en dus van post tot post moetende hunne geleyders vryhouden, om niet te moeten logieren in de gevangenissen der stad waer sy toequamen.  De moeyelykheden der wegen zyn onvertelbaer, de smerten tot Rochefort onlydelyk, maer de behandelinge op het casteel van St Martin, in het eylant Rhé, was nog menschelyk.

De 209 wiens naemen men op een cathalogie (= kataloog) kon zien waeren van de bisdommen van Antwerpen, Brugge, Cameryk, Gend, Ipren, Mechelen, Namen, Trier en Doornyk.  Van Ghend (waren): Peeters, pastor van Laerne, De Smet, onderpastor van Sleydinge, Naudts, pastor van Knesselaere, Canyn, recollect van het convent van Eecloo, met naeme Alexius, woonende te Waerschoot by Bernardus Dobbelaere, Van Geluwe der recollecten, genomen tot Ghend; fr Ludovicus Crevits is vervoert naer het eylant Oléron, wierd (gevangen) genomen tot Cortemarck, plaetse van geboorte, met den pastor van aldaer Bouckaert, hebbende twee broeders woonagtig tot Waerschoot.  Desen pastor is aldaer overleden.

De supprior Vera heeft, gevangen zynde in de Alexiaenen te Ghend, veel maenden moeten verblyven met 82 andere en (zij) wierden (daar)na naer Valencyn vervoert (in) 1799, vanwaer sy syn teruggebracht behoudens twee, die aldaer syn gestorven, te weten: de hr. Arenhoudt, pastor van Machelen en h. Roggeman, priester van Lokeren.

Na veele argtergelaeten ellenden is den prelaet teruggekeert ten jaere 1800 en, blyvende eenigen tyd tot Ghend, is (hij) naer Brussel gaen woonen, om onder onbekende(n) vryer van alle vervolginge te leven.

Hunne goederen syn vercogt geworden aen weireltlyke persoonen, uytgesondert eenige die sy met hunne bonnen sig hebben weten toe te eygenen; waeronder is geweest hun Clooster en eenige hofsteden en landen.  Maer hun oud cloostergoet is (als zwart goed) door eenen particulieren persoon van Geeraertsbergen gecogt geworden.

J.J. VAN DER POORTEN/A.R.
(Naar de copie van R. Dauw, Gent)

Merkwaardigheden over Waarschoot
1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17

Vorig artikel: Het grondbezit van de O.-L.-Vrouweabdij van Drongen

Inhoud van 1980, jaargang 13

Volgend artikel: Atlas van het Meetjesland

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024